الوقت- روابط ایران و روسیه در پنج قرن گذشته از منحصر به فردترین روابط بین دو كشور در تاریخ تحولات دیپلماتیك و استراتژیك می باشد. دلیل این امر، سابقه طولانی و نسبتاً مدون روابط دو كشور است که مجموعه‌ای از نبردها و جنگ‌ها و دوستی‌ها و تعاملات سازنده را در بر می‌گیرد. به نحوی که تقریباً هیچ نوع رابطه‌ای را نمی‌توان در دایره المعارف روابط دیپلماتیك یافت كه ایران و روسیه، گونه‌ای از آن را نیازموده باشند. از جنگ بر سر اراضی گرفته تا شركت در اتحاد و ائتلاف‌های استراتژیك علیه یكدیگر و روابط حسن همجواری تا همكاری‌های استراتژیك، همگی در روابط طولانی ایران و روسیه یافت می‌شود.
در این بین دو کشور طی سال های اخیر تلاش زیادی جهت توسعه روابط خود با یکدیگر کرده اند که سفر ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه به ایران و دیدار وی با مقام معظم رهبری را می توان یکی از نقاط عطف در تاریخ روابط تهران و مسکو به شمار آورد. بر این اساس ایران و روسیه در حاشیه اجلاس مجمع کشورهای صادرکننده گاز هفت یادداشت همکاری و تفاهم امضا کردند که به نظر می رسد نقش موثری در افزایش همکاری ها و مبادلات بازگانی میان دو کشور داشته باشند. در حال حاضر افزایش حجم مبادلات بازرگانی بین ایران و روسیه در اولویت بحث‌هایی قرار دارد که بین سران دو کشور صورت می‌گیرد. حجم این مبادلات سال 2014 با ۵ / ۱ درصد افزایش نسبت به سال 2013 به یک میلیارد و ۶۸۰ میلیون دلار رسید که رقم بسیار اندکی است. به همین دلیل نیز دو کشور قصد دارند لیستی از کالاهای مورد نیاز خود را تهیه کنند و از ارزهای ملی در معاملات اقتصادی خود استفاده کنند. همچنین قراردادهای صادرات کالاهای صنعتی روسی به ارزش ۲۱ میلیارد دلار در دستور کار مقامات دو کشور است و مسکو قصد دارد خط اعتباری ۵ میلیارد دلاری به ایران اختصاص دهد. بر این اساس دو کشور امیدوارند حجم مبادلات اقتصادی خود را در آینده از یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار کنونی به ده میلیارد دلار برسانند.
در ابعاد سیاسی و امنیتی نیز دیدار پوتین از تهران حایز اهمیت بود. زیرا هر دو کشور از متحدان بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه هستند و از زمان آغاز درگیری‌ها در سوریه، در مقابل کشورهایی نظیر آمریکا، عربستان سعودی و قطر قرار گرفته اند. بی شک حمایت مسکو از تهران در سوریه، عامل موثری جهت پیشبرد مبارزه با تروریسم در منطقه و شکل‌دهی به آینده سیاسی سوریه محسوب می شود. از سوی دیگر بدون حمایت و پشتیبانی ایران سیاست‌های روسیه در منطقه و سوریه قابل اجرا و کارساز نیست. در واقع اگر حمایتهای ایران نباشد، تاثیرگذاری روسیه در منطقه و سوریه بسیار ضعیف خواهد شد.
بنابراین هر دو کشور به گسترش روابط با یکدیگر نیاز دارند و همین امر می تواند موجب گسترش و توسعه روابط تا سطوح بالاتر شود. آنچه باعث تقویت چنین رویکردی می شود، از یک سو دغدغه های مشترک دو کشور در خصوص مسائل منطقه ای و جهانی و از سوی دیگر، زمینه های مختلف همکاری است که تهران و مسکو می توانند با تاکید بر آنها، روابط خود را گسترش دهند.
مسایل فوق نشان می دهند که مناسبات ایران و روسیه با سفر پوتین به تهران، مرحله جدیدی را تجربه می‌کند؛ مرحله‌ای که از همکاری ایران و روسیه در سوریه شروع شده و با شروع روند انتقال سامانه دفاع موشکی اس ۳۰۰ به ایران، وارد مناسبات عمیق‌تر می شود. به همین دلیل نیز علی‌اکبر ولایتی در وصف مناسبات ایران و روسیه، به بی‌سابقه بودن چنین رابطه‌ای بین ایران و روسیه از زمان شاه طهماسب صفوی و ایوان چهارم اشاره کرد و گفت که «چنین دیداری با چنین کیفیت و کمیت دو ساعته و خارج از تشریفات در تاریخ جمهوری اسلامی بی‌سابقه بوده و حکایت از اهمیت این روابط دارد.»
در مجموع با توجه به تمایل رهبران عالی هر دو کشور نسبت به ایجاد رابطه ای راهبردی، بلند مدت و همه‌جانبه، می توان انتظار داشت که در آینده همکاری‌های دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی میان دو کشور گسترش یابد. همچنین انتظار می‌رود دو طرف در آینده درباره تمام مسائل همکاری‌های دوجانبه از جمله اقتصادی و بازرگانی، سرمایه گذاری، انرژی هسته‌ای، استخراج و بهره‌برداری از میادین نفت و گاز تبادل نظر کنند. ضمن آنکه همکاری‌های فنی ـ نظامی و نیز مسائل مهم بین‌المللی نظیر بحران سوریه، اجرای برجام و مبارزه با تروریسم نیز همچنان در دستور کار مقامات سیاسی تهران و مسکو قرار خواهند داشت.
