سایت تحلیلی خبری الوقت | Alwaght Website

الوقت- با گذشت بیش از ده ماه از برگزاری انتخابات پارلمانی عراق، اما گروه‌های سیاسی تاکنون توانسته‌اند به توافقی بر سر تشکیل دولت دست پیدا کنند و به دلیل سنگ‌اندازی برخی جریان‌های سیاسی، روز به روز بر دامنه اختلافات سیاسی در این کشور افزوده می‌شود. پس از آنکه نشست رهبران سیاسی عراق برای متقاعد کردن مقتدی صدر برای عقب نشینی از مواضع خود راه به جایی نبرد، اکنون رهبران همه گروهها دورهم جمع شده‌اند تا شاید با همفکری یکدیگر بتوانند از این مشکلات عبور کنند.

به همین منظور، روز چهارشنبه اجلاس رهبران گروههای عراقی با عنوان «گفت‌وگوی ملی» به دعوت مصطفی کاظمی، نخست وزیر این کشور برگزار شد. الکاظمی در سخنانی تاکید کرد که آنچه عراق اکنون به آن نیاز دارد، عقلانیت سیاسی گروه‌ها و برتری دادن منافع ملی بر منافع جریانی است و این هدف نیز صرفاً با گفتگوی سیاسی به دست خواهد آمد. در این جلسه، نوری مالکی و حیدر عبادی، دو رئیس پیشین کابینه و همچنین هادی العامری و فالح فیاض، دو مقام ارشد حشدالشعبی به نمایندگی از چارچوب نمایندگی در این نشست شرکت کردند. برهم صالح، رئیس جمهور عراق از اتحادیه میهنی، محمد الحلبوسی، رهبر اهل سنت پارلمان و نمایندگان حزب دموکرات و اتحادیه میهنی کردستان در این نشست حضور داشتند.

بر اساس بیانیه اعلام شده پس از این نشست، افراد حاضر بر پایبندی خود به اصول ملی و ایجاد یک راه‌حل برای تمامی بحران‌ها از طریق گفت‌وگو و با روحیه‌ای برادرانه و همیارانه در راستای حفظ وحدت عراق، امنیت مردم این کشور و ثبات آن و همچنین دائمی بودن نظام دموکراتیک برپایه قانون‌ اساسی را اعلام کردند. شرکت‌کنندگان در این نشست همچنین خاطرنشان ساختند زمانی که بحران‌های سیاسی به بن‌بست می‌رسد و گروه‌های سیاسی ملی حکم را به فرایندهای قانونی در انتخابات واگذار می‌کنند، رفتن دوباره پای صندوق‌های رأی در قالب انتخابات زودهنگام یک رویداد استثنائی در تاریخ رخدادهای دموکراتیک به حساب نمی‌آید.

اعضای شرکت کننده، جریان صدر را به مشارکت در گفت‌و‌گوی ملی دعوت کردند تا سازوکاری برای حل‌وفصل فراگیر بحران کنونی عراق ایجاد شود. همچنین حاضرین بر سر تداوم گفت‌و‌گوی ملی به منظور ایجاد یک نقشه حقوقی و قانونی برای حل بحران‌های کنونی این کشور توافق کردند. سران عراقی خواستار توقف هرگونه تنش میدانی، رسانه‌ای و سیاسی در این کشور شدند و لزوم پاسداری از نهادهای کشور و آرام‌سازی بحث‌ها به دور از اقدامات تحریک‌آمیز را مورد تأکید قرار دادند و در عین حال از رسانه‌ها و نخبگان این کشور درخواست کردند از فرایند گفت‌و‌گوی ملی در عراق و صلح مدنی در این کشور حمایت کنند.

نشست گفتگوهای ملی پس از آن انجام شد که از چند هفته پیش تعدادی از هواداران جریان صدر در مخالفت با معرفی محمد شیاع السودانی، به عنوان نامزد نخست وزیری ساختمان پارلمان عراق را اشغال کردند و همین اقدام شکافهای سیاسی را بیش از پیش تشدید کرد. با توجه به نتایج گفتگوهای ملی به نظر می‌رسد ائتلاف جریان صدر موفقیت عینی در فضای سیاسی حاکمان عراق نداشته است. درحالی که ترکیب پارلمان مانع از تشکیل دولت جدید شده است و حتی توانایی انتخاب رئیس جمهور را ندارد، صدر خواهان انحلال مجلس و برگزاری انتخابات زودهنگام است و چارچوب هماهنگی شیعیان، بر تشکیل فوری دولت تاکید می‌کند. نشست گفتگوهای ملی درحالی است که هادی العامری، رئیس ائتلاف الفتح در هفته‌های اخیر با بسیاری از جریانهای سیاسی عراق گفتگو کرده تا بتوانند راه حلی برای خروج از مشکلات سیاسی پیدا کنند.

قانون اساسی عراق در سال ۲۰۰۶ و با مشارکت گسترده حقوقدانان آمریکایی و اروپایی تدوین شد و قدرت را میان گروه‌های مذهبی و قومی ساکن عراق تقسیم کرده است و از آنجا که هیچ یک از گروه‌های سیاسی قادر به کسب اکثریت پارلمان نیستند همیشه روند تشکیل دولت با مشکل همراه بوده است و در سالهای اخیر به دلیل مداخلات عربستان سعودی و آمریکا در روند سیاسی عراق، شکافهای سیاسی بیشتر نیز شده است.

صدر تنها انتخابات می‌خواهد

نشست گفتگوی ملی درحالی برگزار شد که جریان صدر بزگترین غایب آن بود و این نشست را تحریم کرده بود. این درحالی است که مقتدی صدر و هوادارانش بزرگترین مانع اصلی در مسیر تشکیل دولت هستند و چنین نشستهایی برای راضی کردن مخالفان انجام می‌شود اما نبود صدر در این نشستها سبب می‌شود تا انسداد سیاسی همچنان ادامه داشته باشد. به نظر می‌رسد مقتدی صدر تصمیم خود را گرفته و بر خواسته‌های خود پافشاری می‌کند و نشست گفتگوی ملی را هم اقدام نمایشی می‌داند.

در همین راستا، محمد العراقی، چهره نزدیک به جریان صدر در واکنش به نشست گفتگوهای ملی اعلام کرد که نشست گفتگویی که با درخواست الکاظمی برگزار شد، قابل تقدیر است اما در این نشست تنها به نکاتی اشاره شد که سودی نداشته، مختص ملت نبوده و ارتباطی به خدمت به آنها و خواسته‌هایشان نداشت. به گفته العراقی، در کل این نشست برای ما اهمیتی ندارد و تنها می‌توانم این را بگویم که خشم مردم را علیه خود افزایش ندهید و کاری نکنید که مردم از روند دموکراسی که با مقیاس خود ایجاد می‌کنید بترسند. این چهره نزدیک به مقتدی صدر در ادامه خطاب به شرکت‌کنندگان در این نشست توصیه کرد که برای پر کردن کرسی‌های خالی باید نشست‌ها را برای مردم به صورت علنی و پخش زنده برگزار کنند تا مردم از ماجراهای پشت پرده مطلع شوند.

مقتدی صدر در روزهای اخیر فراخوان تظاهرات میلیونی هوادارنش را صادر کرده بود و قرار بود این تظاهرات روز شنبه برگزار شود اما صدر این تظاهرات را به تعویق انداخت و احتمالا منتظر است تا ببیند نتایج نشست گفتگوهای ملی به کجا ختم خواهد شد و از آنجا که توافقت صورت گرفته در نشست ملی باب میل صدری ها نبوده است، احتمالا روزهای آینده برای عراق پرآشوب خواهد بود و احتمالا اعتراضات خیابانی دوباره شروع خواهد شد. مقتدی صدر خواهان انحلال پارلمان و برگزاری انتخابات زودهنگام است و این موضوع را تنها راه عبور از انسداد سیاسی می‌داند ولی تاکنون عراقی‌ها با این درخواست موافقت نکرده‌اند، حتی شورای عالی قضایی عراق گفته که صلاحیت رسیدگی به این موضوع را ندارد و با این موضع گیری، آب پاکی را روی دست جریان صدر ریخته است.

باتوجه به اینکه نشست گفتگوی ملی ترکیبی از رهبران همه جریانهای سیاسی عراق است، توافقات این نشست نیز اتمام حجت برای جریان صدر است و در صورتی که مقتدی و هوادارنش بعد از این اردوکشی خیاباتی را برای رسیدن به منافع خود انتخاب کنند، یعنی در برابر منافع کل عراقی‌ها صف‌آرایی کرده‌اند و این مسئله می‌تواند به کاهش اعتبار صدر منجر شود. عراقی‌ها سالها است که با بحرانهای ناامنی، سیاسی و اقتصادی دست و پنجه نرم می‌کنند و خواستار پایان دادن به این مشکلات هستند و کسانی که در مسیر این بحرانها سنگ‌اندازی کنند، مورد خشم و نفرت عمومی قرار خواهند گرفت.

مقتدی صدر دو ماه پیش از نمایندگان این جریان درخواست کرد تا استعفای خود را تقدیم پارلمان کنند، و پس از آن نمایندگان جدید جایگزین آنها شدند و با اکثریت کمیته هماهنگی شیعیان، راه برای انتخاب نخست وزیر هموار شده بود اما با دامن زدن به اعتراضات خیابانی بن‌بست سیاسی را طولانی‌تر کرد. گروههای عراقی تلاش می‌کنند تا صدر را به مسیر صلح و آشتی ملی بازگردانند تا انسداد سیاسی بیش از این تداوم نداشته باشد، چرا که ادامه بحرانها به صلاح عراقیها نیست و می‌تواند چالشهای جدیدی را برای آنها ایجاد کند.

از آنجاکه برخی طرفهای خارجی و عناصر واداده داخلی مترصد فرصتی برای برهم ریختن امنیت عراق هستند، رهبران سیاسی از این مسئله واهمه دارند. مقتدی صدر افزایش قدرت کمیته هماهنگی در پارلمان را برخلاف خواسته‌های خود می‌داند، و درصدد است تا در انتخابات زودهنگام، راه رسیدن نامزدهای این کمیته به پارلمان را مسدود کند اما به دلیل افزایش محبوبیت نیروهای مقاومت در عراق، این تلاشها راه به جایی نخواهد برد.