مهم‌ترین بُعد اهمیت سفر وزر امور خارجه عراق با توجه به واقعه حمله موشکی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران به مقر جاسوسی رژیم صهیونیستی در شمال عراق، به طور خودکار به مساله امنیت پیوند خورده بود
الوقت – فواد حسین وزیر امور خارجه عراق طی یک سفر رسمی در 13 آوریل 2022 (24 فرودین 1401) برای دیدار با مقامات سیاسی ایرانی به تهران سفر کرد. بنابر اعلام منابع خبری آخرین وضعیت روابط دوجانبه، تحولات منطقه ای و برخی موضوعات مورد علاقه بین المللی از جمله یمن، افغانستان، سوریه و اوکراین در این سفر مهم‌ترین محورهای گفتگو میان فواد حسین با مفامات تهران بود. این سفر بنا به دعوت رسمی حسین امیر عبداللهیان وزیر امور خارجه ایران از همتای عراقی خود صورت گرفته بود.
همچنین، سفر وزیر امور خارجه عراق به تهران، به عنوان اولین سفر یک مقام ارشد عراقی بعد از حمله موشکی ایران به پایگاههای جاسوسی رژیم صهیونیستی در شهر اربیل، پایتخت اقلیم کردستان عراق بود؛ لذا می‌توان بر این نکته انگشت گذاشت که این سفر به مراتب از اهمیت امنیتی بیشتری نسبت به دیگر دیدارهای رسمی برخوردار بوده است. با این اوصاف، اکنون مساله مهم این است که سفر اخیر وزیر امور خارجه عراق به ایران با چه دستاورد و نتایج ملموسی همراه بوده و می‌تواند چه تاثیری را بر آینده مناسبات دو کشور برجای بگذارد؟
تقویت امنیت در مرزهای همجوار
مهم‌ترین بُعد اهمیت سفر وزر امور خارجه عراق با توجه به واقعه حمله موشکی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران به مقر جاسوسی رژیم صهیونیستی در شمال عراق، به طور خودکار به مساله امنیت پیوند خورده بود. به گونه‌ای که در دیدار فواد حسین، با آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور ایران و نیز حسین امیر عبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران بر این موضوع تاکید شده بود که «ایران نمی تواند بپذیرد از مرزهای خود از سوی آمریکا، رژیم صهیونیستی و عناصر تروریست و تجزیه طلب تهدید شود و امنیت‌اش در مخاطره قرار گیرد.»
این اظهارات به وضوح نشانگر آن است که ایران بیش از هر زمان دیگری این انتظار را از دولت عراق دارد که در موضوعات امنیتی با تمرکز به موضوع حضور رژیم صهیونیستی و نیز نظامیان اشغال‌گر آمریکایی حساسیت بیشتری نشان داده و حسن همجواری خود را به تهران به عنوان بازیگری که همواره در لحظات سخت همانند مبارزه با گروه تروریستی داعش در کنار ملت عراق بوده، نشان دهند.
در همین زمینه می‌توان شاهد بود که وزیر امور خارجه عراق نیز تلاش کرد تا این اطمینان را بدهد که: «امنیت ایران و عراق مرتبط با امنیت ایران است. ایران و عراق دو کشور همسایه هستند و روابط اقتصادی، فرهنگی، جغرافیایی و تاریخی با قدرت بین دو کشور وجود داشته و دارد. زمانی مشکل امنیتی باشد باید راه گفت‌وگو را در پیش بگیریم. درها برای گفت وگو باز است چه در بغداد و امیدواریم این درها در تهران باز باشد که گفت‌وگوهای فشرده‌ای را در مسائل امنیتی باز کنیم.»
این اظهارات را به وضوح می‌توان در مقام دستاوردی مهم برای دو کشور مورد ارزیابی قرار داد؛ زیرا طرفین به این باور رسیده‌اند که برخی مسائل امنیتی وجود دارد که می‌بایست از طریق گفتگو و مذاکرات دو جانبه به آنها پرداخته شود. وعده فواد حسین برای حل مسائل امنیتی از طریق دیپلماتیک نشان گر رغبت ویژه عراق برای پاسخ‌گویی به دغدغه‌های امنیتی تهران بویژه در مورد حضور گروهک‌های معاند و تروریستی در جوار مرزهای ایران، فعالیت‌های رژیم صهیونیستی در مناطق شمالی عراق و حضور اشغالگرانه نظامیان آمریکایی در خاک عراق است.
گرایش دو طرفه برای افزایش مبادلات تجاری و برداشته شدن موانع تردد میان شهروندان دو کشور
یکی دیگر از دستاوردها یا نتایج مهم سفر وزیر امور خارجه عراق به تهران در ارتباط توافق و همدلی طرفین برای افزایش مناسبات تجاری، حل مشکلات مالی میان دو کشور و نیز تلاش برای تسهیل رفت‌وآمد شهروندان میان دو کشور است.
طی چند سال گذشته تسهیل و افزایش سطح مناسبات تجاری و اقتصادی در صدر اهداف همکاری‌های میان دو کشور بوده است. تهران صادرات 20 میلیارد دلاری به عراق را به عنوان یک هدف مهم در عرصه اقتصاد سیاسی خود تعیین کرده و همواره این چشم‌انداز را به صورت آشکار مطرح کرده است. در همین راستا شاهد هستیم که امیرعبداللهیان در دیدار با فوادحسین، تقویت مناسبات تجاری با عراق را از اولویت های مهم دو کشور دانسته و بر موضوعاتی مانند تسهیل تبادلات تجاری در گذرگاه های مرزی، حمل یکسره و نهایی شدن راه اهن بصره شلمچه تاکید کرده بود.
علاوه بر این، مساله بازگشت بدهي‌هاي عراق به ايران همواره در سالهاي اخير يكي از موضوعات مورد مذاكره ميان تهران و بغداد بوده و در جریان سفر اخیر نیز این موضوع مورد تاکید قرار گرفته بود. در واقع، عراق در چارچوب خريد برق، گاز طبيعي و ساير محصولات از ايران بدهي‌هايي به تهران دارد كه بخشي از آن در قالب تهاتر برگردانده مي‌شود، اما يكي از مطالبات ايران همواره اين است كه اين بدهي‌ها بايد پرداخت شود. به نظر مي‌رسد كه مذاكرات بسيار جدي در حال انجام است تا اين موضوع هم مانند ساير بدهي‌هايي كه ديگر كشورها به ايران دارند، حل‌و‌فصل و به كشور بازگردانده شود.
دیگر دستاورد سفر فواد حسین به تهران توافق دو طرف بر سر تسهیل تردد شهروندان میان دو کشور است. در جریان دیدار امیر عبداللهیان با فواد حسین روان سازی تردد زائران دو کشور برای سفر به اماکن زیارتی و تسهیل سفر زایران ایرانی از مرزهای زمینی به عتبات عالیات مورد تاکید قرار گرفته بود. وزیر خارجه عراق نیز تسهیل زیارت عتبات مقدسه توسط ایرانی‌ها و چگونگی تسهیل این سفرها را مورد تاکید قرار داده بود. این انر به وضوح می‌تواند در آینده گشایش‌هایی را در زمینه اخذ ویزا و تردد میان شهروندان دو کشور ایجاد کند.
تلاش بغداد برای تداوم گفتگوهای تنش‌زدایی میان ایران و عربستان
یکی دیگر از نتایج مهم سفر فواد حسین به ایران در ارتباط با تقویت تلاش‌های بغداد برای میانجی‌گری میان عربستان و ایران بود. دولت عراق از آوریل سال 2021، به موازات انجام مذاکرات برای احیای برجام، میزبان نشست میان هیاتهای مذاکره کننده ایران و عربستان بوده است. به‌گونه‌ای که بغداد تا کنون میزبان چهار دور مذکرات غیرعلنی میان هیاتهای تهران و ریاض بوده است.
هر چند مذاکرات میان طرفین به دلیل افزایش حملات عربستان به یمن و نیز اقدام جنایت‌کارانه رژیم سعودی در اعدام دسته‌جمعی شیعیان متوقف شده اما بغداد همچنان تلاش دارد مقوله تنش‌زدایی میان دو کشور را به سرانجام برساند. در همین زمینه شاهد بودیم که وزیر خارجه عراق ابراز امیدواری کرده بود که ایران و عربستان سعودی در ادامه مسیر گفتگوهای محرمانه‌شان به گفتگوهای علنی برسند.
