الوقت- در تحولات امروز، بار دیگر پرونده سوریه در محور گفتگوها و مراودات سیاسی قرار گرفته است. یکی از بازیگران اصلی و البته ذینفعان در این کشور، روسیه است که نقش آن در سوریه مخصوصا بعد از عملیات‌های گسترده نظامی علیه تکفیری‌ها، بیشتر به چشم آمد. روس‌ها درنگاه خود به سوریه دو مسئله اساسی را مدنظر دارند.
یکی اینکه در حوزه داخلی سوریه، روسیه همکاری‌های خود را صرفا به رابطه با دولت محدود نکرده و تلاش می‌کند تا بتواند با تمام طرف‌های درگیر ارتباط برقرار کند. البته آنها این ارتباط را با گروه‌هایی برقرار می‌کنند که در زمره گروه‌های تروریستی شناخته نشوند. با توجه به فشارهای رسانه‌ای واردشده بر روسیه مبنی بر اینکه این کشور علیه گروه‌هایی غیر از داعش حمله هوایی می‌کند، درحال حاضر روس‌ها تمایل خودشان برای تعامل و گفتگو با دیگر گروه‌های حاضر در صحنه سوریه را اعلام کرده‌اند. ضمن اینکه ترغیب گروه‌هایی مثل ارتش آزاد برای جنگ علیه داعش، منافع زیادی را برای روسیه به همراه دارد. مشخصا اگر گروه‌های مسلح دیگر در سوریه وارد جنگ علیه داعش شوند، به همراه روسیه وارد نبرد علیه یک دشمن مشترک شده‌اند که نبرد با آن دشمن برای روس‌ها نیز اولویت اول محسوب می‌شود. بنابراین در حوزه داخلی، روسیه به‌دنبال استفاده از ظرفیت دیگر گروه‌های حاضر در سوریه است.
در حوزه خارجی نیز روس‌ها تمایل خودشان را برای ارتباط با دیگر کشورهایی که حتی با آنها در سوریه منافع متضاد دارند، نشان دادند و در همین راستا طی هفته‌های گذشته تعاملات دیپلماتیک گسترده‌ای میان روسیه و برخی کشورهای غربی وعربی برقرار بوده و بارها مقامات عربی به مسکو سفر کرده یا وزیر امورخارجه روسیه به این کشورها سفر کرده است.بنابراین استراتژی نهایی روسیه درمورد سوریه حفظ همکاری با کشورهای دارای منافع هم‌سو و ارتباط با دیگر کشورهای با منافع متضاد است. حال اینکه در این مسیر چقدر موفق باشند یا نه، تردیدهای جدی وجود دارد. به این خاطر که بیشتر این بازیگران، حداقل در دو موضوع با روسیه دچار اختلاف جدی هستند :
١. آینده بشار اسد: روس‌ها خواهان حفظ نظام فعلی سوریه هستند اما عموما کشورهای غربی- عربی خواهان برکناری اسد از قدرت هستند.
٢. سطح مبارزه با تروریسم: از نظر روس‌ها هر گروهی که دست به اسلحه برده و با نظام قانونی سوریه درگیر شده، در زمره گروه‌های تروریستی قرار می‌گیرد. در حالی که برخی کشورهای غربی- عربی حامی اصلی مالی و تسلیحاتی این گروهها هستند .
این دو مسئله، نزدیکی مواضع روسیه با این کشورها را سخت کرده اما درعین حال روس‌ها سعی می‌کنند همچنان به تعاملات دیپلماتیک خود با این کشورها ادامه بدهند.
از سوی دیگر، روسیه از شروع بحران سوریه اعلام کرد که در تلاش است با تمام طرف‌ها وارد تعامل شود. کما اینکه آنها چندین نشست با مخالفان در مسکو برگزار کردند. روس‌ها منافع کلان خود را در سوریه در ارتباط با تمامی گروه‌های حاضر در صحنه می‌بینند، چرا که به‌هر حال سیاست‌مداران روس به سناریوهای متعددی دراین‌باره اندیشیده‌اند. سناریوی اول حفظ نظام فعلی سوریه است. اما اگر حاکمیت فعلی از دست رفت، آن وقت به‌عنوان گزینه جایگزین باید سراغ که بروند و با چه گروهی وارد همکاری شوند؟ قاعدتا دراین‌باره گروه‌های افراط‌گرا و گروه‌های غرب‌گرا نمی‌توانند مطلوب روسیه باشند و منافع آنها را تامین کنند. به همین دلیل روس‌ها در بین مخالفان نیز به‌دنبال متحدانی می‌گردد، اما باید توجه داشته باشیم که نقشه امروز روسیه حفظ دولت و نظام فعلی سوریه است و آنها به‌دنبال حفظ این حاکمیت هستند.
شعیب بهمن
