الوقت – در ادامه سیاست خارجی چند محوری امارات برای تقویت جایگاه منطقه‌ای این کشور، از امروز (9 مهر 1400) محمد بن زاید، ولیعهد ابوظبی و فرمانده کل نیروهای مسلح امارات متحده عربی، میزبان ژنرال «قمر جاوید باجوا» فرمانده ارتش پاکستان بود. سفر باجوا به ابوظبی در شرایطی است که روابط دو کشور طی سالیان اخیر به واسطه عدم مشارکت اسلام آباد در جنگ یمن و عدم حمایت دول شورای همکاری از پاکستان در ماجرای لغو خودمختاری کشمیر توسط هند، به سردی گراییده بود. همچنین این دیدار در وضعیت صورت می‌گیرد که پاکستان نقشی پررنگ در تحولات چند وقت اخیر کشور افغانستان داشته و در مسیر نزدیکی فزآینده به ترکیه قرار گرفته است. با این اوصاف اکنون این مساله قابل طرح است که محمد بن زاید از دعوت رئیس ارتش پاکستان چه اهدافی را دنبال می‌کند؟
تلاش برای بهبود مناسبات دو جانبه
بهبود و تقویت مناسبات دو جانبه، اولین و شاید در دسترس‌ترین هدف محمد بن زاید از دعوت فرمانده ارتش پاکستان باشد. در زمینه نظامی و امنیتی پاکستان در تقویت و تکامل نهادهای مختلف این کشور همانند نیروی مسلح، پلیس و نیروی امنیتی، پس از استقلال امارات متحده عربی در دهه 1970 نقشی پررنگ داشته است. در سال‌های اخیر نیز آموزش سربازان و خلبانان جنگنده‌های اماراتی بر عهده افسران پاکستانی بوده است. حتی امارات در یک دهه گذشته سرمایه‌گذاری در کارخانه مهمات‌سازی پاکستان را در دستور کار قرار داده و دانشکده افسری امارات در وزیرستان را نیز اجرایی کرده است. اکنون محمد بن زاید قصد دارد در وضعیتی که ناقوس خروج نظامیان آمریکایی از منطقه به صدا در آمده، افزایش همکاری نظامی با اسلام‌آباد را در دستور کار قرار دهد.
در سطح اقتصادی نیز پاکستان با حدود 10 میلیارد دلار حجم مناسبات، به یکی از مهم‌ترین شرکای تجاری امارات متحده تبدیل شده است. سرمایه‌گذاری‌های اقتصادی امارات در پاکستان به رقم قابل توجه بیش از 20 میلیارد دلار رسیده است. اکنون وضعیت به گونه‌ای است که بیش از 26 شرکت اماراتی در پاکستان در بخش‌های جدید توسعه اقتصادی و مبادلات تجاری حضور دارند و بیش از 28 موافقت‌نامه و یادداشت تفاهم شامل اجتناب از مالیات مضاعف و ارتقاء و حفاظت از سرمایه‌گذاری دوجانبه و غیره بسته شده است. همچنین، حضور مهاجران یا کارگران پاکستانی در امارات برای اسلام‌آباد از اهمیتی فوق العاده برخوردار است. در شرایط کنونی بالغ بر یک و نیم میلیون جمعیت پاکستانی به عنوان مهاجر در امارات حضور دارند . پول‌هایی که این افراد از امارات به کشور خود متتقل می‌کنند، در چرخه اقتصاد پاکستان اهمیتی فوق العاده دارد.
همراه کردن اسلام‌آباد در مسائل منطقه‌ای
محمد بن زاید، ولیعهد امارات متحده عربی در سال‌های گذشته راهبرد سیاست خارجی این کشور را بر سه محور مهم متمرکز کرده که عبارتند از: حضور فعال و پررنگ در معادلات و کانون‌های بحران منطقه‌ای، افزایش وزن امارات در جهان عرب به عنوان رهبر سیاسی و مهار محور «اخوانی» در غرب آسیا و شمال آفریقا. بن زاید در مسیر اجرایی کردن این سیاست‌ها علاوه بر بازیگران عرب، پاکستان را به عنوان یکی از کشورهای مهم اسلامی با داشتن قدرت اتمی در کانون توجه قرار داده است. در واقع، بن زاید در مناسبات ابوظبی با اسلام‌آباد تلاش دارد، از یک سو در ارتباط با مسائل مختلف، مواضع پاکستان را با مواضع خود هماهنگ کند و از سوی دیگر، پاکستان را از همراهی با محور اخوانی یا به عبارت ساده‌تر نزدیکی به سیاست‌های رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه بر حذر دارد.
هر چند در این زمینه می‌بایست توجه داشت که محمد بن زاید کار چندان ساده‌ای ندارد؛ زیرا مواضع پاکستان در بحران‌هایی همانند اختلاف کشورهای عربی با قطر، یمن، سوریه و حتی افغانستان در تخالف و تضاد با ابوظبی قرار دارد. همچنین، نزدیکی فزآینده مناسبات میان امارات و هند، دیگر موضع مهمی است که به مانعی برای توسعه مناسبات سیاسی و دیپلماتیک میان دو کشور تبدیل شده است.
در مجموع در ترسیم مناسبات دو کشور در سطح سیاست‌گذاری خارجی می‌توان این چشم‌انداز را مطرح کرد که بر خلاف خواسته‌های بن زاید، پاکستان با وجود نیاز اقتصادی مبرم به ابوظبی، استقلال در راهبرد خود را حفظ خواهد کرد و ولیعهد جاه طلب امارات در هدف خود برای همراه کردن پاکستان با سیاست‌هایش ناکام خواهد ماند.
بحران افغانستان
هر چند در اوایل ماه سپتامبر برخی مقام‌های وزارت خارجه پاکستان، نقش امارات را در عرصه معادلات میدانی و سیاسی افغانستان بسیار ناچیز ارزیابی و تحلیل کرده بودند اما واقعیت امر این است که محمد بن زاید به عنوان شخصیتی جاه‌طلب که رویکرد مداخله‌جویی در کانون‌های بحران را در سر می‌پروراند، قصد دارد نقشی حداقلی را در مساله افغانستان ایفا کند. در همین زمینه شاهد بودیم که امارات پس تصرف افغانستان توسط گروه طالبان در خروج اتباع خارجی کشورهای مختلف نقشی بسیار جدی پررنگ را ایفا کرد. حتی این کشور در یک ماه اخیر کمک‌های بشردوستانه قابل توجهی را به افغانستان داشته است. مجموع این روند نشانگر آن است که محمد بن زاید به عنوان سیاست‌گردان اصلی کشور امارات، رغبت زیادی با ایفای نقش در معادلات افغانستان دارد تا از این طریق جایگاه خود را به عنوان یک قدرت منطقه‌ای تثبیت کند. در شرایط کنونی نیز بن زیاد با آگاهی از این امر که بازیگردان اصلی تحولات افغانستان، اسلام‌آباد می‌باشد قصد دارد از طریق این کشور در آینده معادلات افغانستان در ابعاد سیاسی و اقتصادی نقش داشته باشد. در ارتباط با موضوع افغانستان نیز احتمال همکاری مساعدت و زمینه‌سازی پاکستان برای نقش‌آفرینی ابوظبی در تحولات آتی قدرت در کابل، تا حدودی ممحتمل به نظر می‌رسد.
