در سال‌های گذشته، داعش خراسان جنایت‌های وحشتناکی
را به‌خصوص در بخش‌های شیعه‌نشین افغانستان، مرتکب شد
که افکار عمومی جهان را جریحه‌دار کرد.
پایگاه تحلیلی الوقت - حمله تروریستی اخیر در فرودگاه کابل، پایتخت افغانستان نشان داد که در حال حاضر بزرگترین نگرانی امنیتی افغانستان، شاخه خراسان گروه تروریستی داعش است.
گروه داعش که در افغانستان با نام «ولایت خراسان» معرفی شده است، مسئولیت انفجارهای خونبار فرودگاه کابل را بر عهده گرفته است، انفجارهایی که در ماه‌های گذشته بی‌سابقه بوده‌اند و گفته می‌شود با تلاش طالبان برای پراکنده کردن مردم از اطراف فرودگاه کابل و خروج سریع نیروهای آمریکایی و ناتو بی‌ارتباط نیستند.
داعش خراسان، از کابل تا سوریه
گروه داعش خراسان در سال ۲۰۱۵ در افغانستان اعلام موجودیت کرد. این گروه در نبردهای سوریه نیز حضور داشت.
شاخه خراسان داعش در اصل از گروه «تحریک طالبان پاکستان» منشاء می گیرد. آنها به دلیل عملیات نظامی و تعقیب در پاکستان، از طریق مرز به افغانستان فرار کردند و در اکتبر سال ۲۰۱۴ با ابوبکر البغدادی، رهبر سابق داعش، بیعت کردند. بغدادی در سال ۲۰۱۹ کشته شد.
در آغاز سال ۲۰۱۵، «داعش» این تروریست‌ها را رسماً پذیرفت و منطقه فعالیت اش را به سوی آسیای میانه با عنوان «دولت اسلامی ولایت خراسان» اعلام کرد. در آن زمان، داعش در عراق و سوریه در اوج قدرت خود بود و توانست که شاخه خراسانی اش را در افغانستان از نظر مالی و جنگجو مورد حمایت قرار دهد.
منابع این حمایت مالی اما امروزه قطع شده است، اما براساس ارزیابی کارشناسان سازمان ملل متحد، رهبران داعش که در سوریه و عراق مخفی شده اند، هنوز هم با شاخه خراسان این گروه رابطه دارد.
در سال‌های گذشته، داعش خراسان جنایت‌های وحشتناکی را به‌خصوص در بخش‌های شیعه‌نشین افغانستان، مرتکب شد که افکار عمومی جهان را جریحه‌دار کرد. این گروه در پنج استان ننگرهار، فاریاب، جوزجان، بدخشان و زابل فعالیت داشت و از میان اعضای طالبان پاکستان، لشکر محمد، گروه حقانی، گروه الدعوه و گروه مسلح افراطی ازبکستان عضوگیری کرده بود.
داعش خراسان با حکم ابوبکر البغدادی، سرکرده گروه تروریستی داعش، تحت رهبری حافظ سعید خان به‌عنوان «امیر داعش خراسان»، تبعه پاکستانی و عضو سابق طالبان پاکستان، فعال شد.
سعید خان در سال ۲۰۱۴ همراه شماری از سرکردگان طالبان پاکستان با ابوبکر البغدادی بیعت کرده بودند. این نخستین فرمانده داعش خراسان در سال ۲۰۱۵ و در جریان حمله پهپادی، همراه ۳۰ نفر از عناصر این گروه کشته شد. گفته می‌شود عبدالرئوف کاظم، فرمانده سابق طالبان افغانستان، معاون حافظ سعید خان هم بوده است.
جانشین سعید خان، عبدالحسیب، نیز در حمله نیروهای ویژه افغانستان در استان ننگرهار در شرق این کشور کشته شد. شخص دیگری که پس از کشته شدن عبدالحسیب فرماندهی داعش خراسان را برعهده گرفت ابوسید بود که او هم به فاصله دو ماه در یک حمله هوایی به استان کنر کشته شد.
داعش خراسان بین سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۸ تعداد اعضای خود را تا ۴۰۰۰ نفر افزایش داد اما پس از شکست‌های پی‌درپی در شمال افغانستان، در سال ۲۰۱۸ تعدادشان به ۱۵۰۰ نفر کاهش یافت.
منابع مطلع در افغانستان می‌گویند در حال حاضر سرکردگی گروه تروریستی داعش خراسان را الشاب المهاجر بر عهده دارد. این فرد خود را سناء‌الله هم معرفی کرده است. طبق اطلاعات موجود، او پس از بازداشت اسلم فاروقی، سرکرده سابق این گروه، به دست نیروهای ویژه افغانستان، به فرماندهی داعش خراسان رسیده و پس از آن، فرماندهی مرکزی شبکه حقانی را برعهده داشته و در حال حاضر نیز با این گروه در ارتباط است.
از نکات قابل‌توجه در مورد داعش شاخه خراسان فعالیت‌های تبلیعاتی آنان در فضای مجازی به‌خصوص در فیس‌بوک، توییتر و یوتیوب است. این گروه از زمان تاسیس، مانند شاخه اصلی داعش، با اعمال وحشیانه و ایجاد رعب و وحشت تلاش کرده است بر مناطق مختلف تسلط پیدا کند. بر اساس آمارها در دوره‌های زمانی متفاوت، داعش خراسان بیش از ۶۰ صفحه فیس‌بوکی و صدها حساب جعلی در توییتر برای تبلیغات داشته است.
در ماه‌های ماه‌های اخیر با افزایش هرج‌ومرج در افغانستان و ساقط شدن دولت جمهوری به دست طالبان، این گروه نیز فعالیت خود را به شکل قابل‌ملاحظه‌ای افزایش داده و در مناطقی مانند استان کنر و ننگرهار به‌صورت هسته‌های نظامی کوچک مستقر شده است.
تفاوت های داعش و طالبان
داعش و طالبان تفاوت‌های زیادی با هم دارند.
طالبان داعش را دشمن خود می‌داند و در حال انجام اقدامات هدفمند علیه "ولایت خراسان" در افغانستان است. حتی گاهی اتفاق افتاده که طالبان با نیروهای دولتی افغانستان برای راندن داعش از مناطق شمال شرقی افغانستان همکاری کرده اند.
یکی از اعضای پنتاگون که نخواسته نامش فاش شود، به خبرگزاری آسوشیتدپرس گفته است، یکی از اهداف دولت دونالد ترامپ، رئیس جمهور سابق آمریکا در تلاش برای خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان این بوده که با طالبان به توافقی برای مبارزه با شاخه داعش برسد.
از سوی دیگر داعش از تفسیر سلفی گرایانه از اسلام پیروی می‌کند؛ در حالی که طالبان پیرو مکتب محافظه کار دیوبندی هستند.
شاخه خراسان داعش در تلاش ایجاد خلافت است که حوزه جنوب آسیا تا آسیای میانه را شامل می‌باشد؛ در حالی که طالبان دست کم و در نهایت با ایجاد امارت اسلامی در افغانستان راضی به نظر می‌رسند.
و از آنجایی که تفسیر طالبان از شریعت برای شاخه خراسان داعش به اندازه کافی سختگیرانه نیست، این گروه طالبان را «مرتد» می‌داند؛ به‌خصوص از زمانی که طالبان با ایالات متحده امریکا توافقنامه صلح را امضا کرده است. به این ترتیب از دید تروریست‌های داعش، طالبان به اهداف جهاد خیانت کرده‌اند.
حتی بعد از آنکه طالبان دو هفته قبل به کابل آمدند، گروه‌های متعدد بنیادگرا به استثنای داعش به این این گروه تبریک گفتند. داعش اما اعلام کرد که به مبارزه ادامه می‌دهد.
شاخه خراسان داعش از سال ۲۰۱۷ به این سو با طالبان نیز جنگیده است. در آن وقت جنگجویان داعش افراد طالبان را از منطقه «توره بوره» به عقب راندند.
تحرکات داعش خراسان در افغانستان
براساس یک گزارش سازمان ملل متحد از ۱۵ جولای، شاخه خراسان گروه داعش تخمیناً ۵۰۰ تا ۱۵۰۰ جنگجو دارد. در گزارش آمده است که این گروه موقعیتش را در کابل و حوالی آن تقویت کرده است، جایی که اکثریت حملات تروریستی را انجام می‌دهد و این گروه امیدوار است که آن اعضای طالبان را که از توافقنامه این گروه با طالبان ناراضی اند، جلب کند.
بر مبنای این گزارش، افزون بر آن «داعش خراسان» تلاش می‌کند تا جنگجویانی را از سوریه، عراق و دیگر مناطق مورد منازعه جذب کند. بر مبنای یک گزارش دیگر سازمان ملل متحد از آغاز ماه جون، ممکن است میان ۸۰۰۰ و ۱۰ هزار جنگجوی خارجی در افغانستان حضور دشته باشند.
داعش در همین امسال نیز حملات خونین زیادی را انجام داده است. «یوناما» یا ماموریت سازمان ملل متحد برای افغانستان، تنها در چهار ماه نخستین سال جاری، ۷۷ حمله داعش را ثبت کرده است که سه برابر بیشتر از همین مدت زمانی سال قبل بوده است.
در یک حمله با بمب در یک مکتب دخترانه در غرب کابل که اکثر ساکنان آن را هزاره‌های شیعه تشکیل می‌دهند، ۸۵ تن کشته و تقریباً ۳۰۰ تن زخمی شدند. ایالات متحده امریکا مسئولیت این حمله را به گردن داعش انداخت.
یک ماه بعدتر، جنگجویان داعش در بغلان علیه کارمندان موسسه ماین پاکی «هلو ترست» هجوم آوردند و ده نفر را به رگبار بستند.
در سال ۲۰۲۰، تروریست‌های داعش خراسان دو نوزاد شیرخوار را در بیمارستان پزشکان بدون مرز کابل سر بریدند، اقدامی که یکی از تکان‌دهنده‌ترین اخبار آن سال در رسانه‌ها بود. این گروه همان سال به دانشگاه کابل نیز حمله کرد که به کشته شدن ۲۲ دانشجو منجر شد.
از دیگر اقدام‌های این گروه بنیادگرای اسلامی که بنا بر اعلام داعش عراق تشکیل شد و گفته می‌شود تحت تاثیر شاخه تروریستی کویته پاکستان است، حمله به مدرسه دخترانه در پایتخت افغانستان با چند خودروی بمب‌گذاری‌شده بود که کشته شدن ۴۰ دانش‌آموز را در پی داشت.
بازیگردانی آمریکا در صحنه تحولات افغانستان
با وجود آن که آمریکا به عادت همیشگی خود گروه داعش را مسئول هرج و مرج و بی ثباتی در افغانستان عنوان می کند، اما نقش واشنگتن در تقویت داعش خراسان در افغانستان را نیز نمی توان نادیده گرفت.
در واقع طی سال های گذشته گزارش های متعدد و متنوعی درباره انتقال نیروهای تروریستی داعش از سوریه به افغانستان منتشر شده که در عمده این عملیات ها نیروهای آمریکایی نیز حضور داشته اند.
پیش از این برخی کشورهای منطقه و مقامات محلی افغان با اشاره به پرواز بالگردهای ناشناس در آسمان افغانستان در حمایت از داعش، انتقال سرکرده‌های این گروه و همچنین حمایت تدارکاتی و تسلیحاتی، آمریکا را به حمایت از این گروه تروریستی متهم کرده‌اند.
حتی مدت ها پیش از خروج آمریکا از افغانستان، «بروس هافمن» مدیر مرکز اطلاعات امنیتی دانشگاه «جورج تاون» گفته بود که تلاش‌هایی برای تبدیل افغانستان به پایگاه جدید داعش وجود دارد.
حداقل از دو سال پیش به این سو نیز مقامات روس با توجه به اینکه حریم هوایی افغانستان در اختیار آمریکا و ناتو قرار دارد، نسبت به گسترش داعش با حمایت آمریکا در افغانستان هشدار داده بودند و پرواز بالگردهای انتقال اعضای داعش را بدون اطلاع فرماندهان آمریکایی غیرممکن عنوان کرده بودند. حتی نیکلای پاتروشف، دبیر شورای امنیت ملی فدراسیون روسیه با تشریح اقدامات گسترده و نگران‌کننده گروه‌های تروریستی در مناطق مختلف افغانستان گفته بود که شواهد زیادی وجود دارد که ایالات متحده آمریکا دست‌اندرکار انتقال و پشتیبانی نیروهای داعش به افغانستان است.
از سویی دیگر نیز نیروی هوایی آمریکا وقتی اعضای داعش در محاصره طالبان قرار داشتند بارها به‌عنوان پشتیبان هوایی داعش ظاهر شدند و با هدف قرار دادن طالبان اعضای داعش را از محاصره آزاد کردند. همچنین نظامیان آمریکایی بارها نیز با حمله به زندان طالبان نسبت به آزادی اعضای داعش اقدام کردند.
بسیار طبیعی است که هدف آمریکا از حمایت از تروریسم در افغانستان ایجاد تهدید برای کشورهای منطقه، ایران، روسیه و چین است؛ کشورهایی که روابط خوبی با آمریکا ندارند. براین اساس طبیعی است که آمریکا منافع خود را در تقویت داعش در منطقه از جمله افغانستان دنبال می کند.
در واقع حمله سال 2001 آمریکا به افغانستان با هدف محدودسازی و ایجاد بحران برای ایران در منطقه صورت گرفت، اما آمریکا حال در شرایطی در حال ترک و خروج غیرمسئولانه از افغانستان است که طی 21 سال اشغال نظامی این کشور نتوانست به اهداف مورد نظر خود علیه ایران دست یابد. حال در شرایط فعلی به نظر می رسد خروج عجولانه و غیرمسئولانه آمریکا از افغانستان نیز با هدف تداوم ناامنی و افزایش بی ثباتی در این کشور همسایه و همرز با ایران صورت می گیرد و طبیعی است در شرایط خلا قدرت در افغانستان ما شاهد رشد و گسترش شاخه خراسان داعش در افغانستان باشیم.
براین اساس به نظر می رسد مهمترین اولویت فعلی افغانستان دستیابی به یک ثبات و امنیت داخلی در راستای جلوگیری از رشد و گسترش گروه های تروریستی بویژه شاخه خراسان داعش است.
