در شرایط کنونی، برای شهروندان سوری موضوع جنگ یا درگیری‌های نظامی از اولویت خارج شده و هدف اصلی آنها این است که اوضاع اقتصاد و امنیت در این کشور به مسیر عادی دوران قبل از بحران بازگردد. بنابراین، اکنون برای شهروندان سوری انتخابات ریاست جمهوری بیشتر دریچه‌ای برای بهبود وضعیت اقتصادی و تثبیت امنیت در کشور است و نه همانند گذشته اضطراری برای مدیریت وضعیت درگیری نظامی.
الوقت - بنابر اعلام دولت سوریه انتخابات جدید ریاست جمهوری در این کشور در 26 می 2021 (5 خرداد 1400) برگزار خواهد شد. این انتخابات برای دومین بار از آغاز بحران داخلی در سوریه در سال 2011 تا کنون برگزار می‌شود. در آخرین انتخابات ریاست جمهوری سوریه در سال 2014 بشار اسد با کسب 89 درصد آراء به عنوان رئیس جمهور قانونی کشور برگزیده شد. بنابر قانون انتخابات سوریه مدت زمان هر دوره انتخابات ریاست جمهوری 7 سال خواهد بود.
بر اساس ماده 88 از قانون اساسی سوریه، رئیس‌جمهور تنها دو دوره 7 ساله می‌باشد که البته بنابر ماده 155 همین قانون، این ماده مشمول بشار اسد نمی‌شود، زیرا اجرایی شدن این قانون از انتخابات سال 2014 موردنظر است. در مجموع، اکنون بر خلاف سال 2014 که انتخابات به صورت همه پرسی برگزار شد، با سه نامزد یا رقیب همراه است. ماهر عبدالحفیظ حجار، رهبر حزب اراده ملی و نماینده مردم حلب در مجلس سوریه و حسان عبدالله نوری، دبیرکل اتاق صنایع دمشق، دو رقیب اصلی بشار اسد هستند که البته از شانس کمی برای پیروزی در برابر رئیس‌جمهور مستقر برخوردارند. با نظر به تمام این اوصاف، انتخابات ریاست جمهوری کنونی از اهمیتی ویژه برای شهروندان و تاریخ تحولات سیاسی سوریه بعد از بحران برخوردار است.
گذار از موضوع جنگ به استقرار امنیت و اقتصاد
آغاز بحران سوریه در سال 2011 که با توطئه غربی - عربی – ترکی، منجر به ایجاد یکی از فاجعه آمیزترین وقایع قرن بیست و یکم گردید، حضور وسیع گروه‌های تروریستی در خاک سوریه، ظهور داعش، طغیان کردها در مناطق شمالی، ورود بازیگران غربی بدون مجوز حکومت رسمی دمشق و به صورت غیرقانونی به عرصه معادلات میدانی، تجاوز ارتش ترکیه به سوریه و حمایت آنها از نیروهای تروریست و نیز همزمان با تمامی این سطوح از بحران، تحریم‌های نامشروع و غیرقانونی آمریکا و اتحادیه اروپا علیه دولت سوریه، وضعیتی بغرنج و دشوار را بر شهروندان سوری در مناطق مختلف این کشور اعمال کرد. بخشی بزرگ از شهروندان در نتیجه درگیری‌های نظامی در داخلکشور یا در مرزهای خارج از سوریه، آواره شدند.
طی یکسال اخیر نیز علاوه بر تحریم‌های آمریکا و مصیبت‌های وارده در سطح داخلی که بر شهروندان سوری تحمیل شده بود، همه‌گیری کرونا و بحران مالی کشور لبنان نیز بر وخامت هر چه بیشتر اوضاع در سوریه افزوده بود. اما در این میان یک چرخش بسیار قابل توجه و دارای اهمیت روی داده است و آن اینکه طی سال‌های گذشته برای شهروندان سوریه مهم‌ترین مساله امنیت و بازگشت مناطق تحت کنترل تروریست‌ها به حکومت مرکزی بوده است اما در وضعیت جدید، شاهد دگرگونی اساسی در این خواسته هستیم. در شرایط کنونی، برای شهروندان سوری موضوع جنگ یا درگیری‌های نظامی از اولویت خارج شده و هدف اصلی آنها این است که اوضاع اقتصاد و امنیت در این کشور به مسیر عادی دوران قبل از بحران بازگردد. بنابراین، اکنون برای شهروندان سوری انتخابات ریاست جمهوری بیشتر دریچه‌ای برای بهبود وضعیت اقتصادی و تثبیت امنیت در کشور است.
شرایط ویژه مشارکت در انتخابات
علاوه بر تغییر دغدغه‌های سیاسی شهروندان سوری، انتخابات جدید ریاست جمهوری در این کشور با شرایطی ویژه مواجه است. بنابر اعلام مراکز پژوهشی، از مجموع 26 میلیون نفر جمعیت سوریه، تنها 16 میلیون و 400 هزار نفر در داخل این کشور زندگی می‌کنند. و از این تعداد تنها 9.4 میلیون نفر واجد شرایطی رای دادن می‌باشند. واقعیت امر این است که در نتیجه بحران سوریه میلیون‌ها شهروند سوری به سوی مرزهای خارجی این کشور روانه و آواره شده‌اند و همین امر وضعیت آرایش جمعیتی در این کشور را به هم ریخته است.
در این میان نکته قابل توجه این است که برگزاری انتخابات در مناطق تحت کنترل دولت بشار اسد حتمی بوده و اما در مناطق تحت کنترل کردها در هاله‌ای از ابهام و در مناطق تحت کنترل تروریستی‌ها در استان ادلب و شمال استان حلب برگزار نخواهد شد. همچنین، بنابر اعلام دمشق شهروندان سوری که در خارج زندگی می‌کنند می‌توانند در تاریخ ۲۰ مه در نمایندگی های این کشور در محل اقامتشان رأی خود را به صندوق بیاندازند.
تلاش غرب برای سلب مشروعیت از انتخابات
همزمان با اعلام برگزاری انتخابات جدید ریاست جمهوری سوریه در 26 می کشورهای غربی به رهبری آمریکا تلاش‌ها و تبلیغات خود را برای نامشروع جلوه دادن این انتخابات آغاز کرده‌اند. در همین راستا، اخیرا واشنگتن در قبال برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در سوریه موضع شدید اتخاذ کرد و «جفری دلورنتیس» معاون نماینده آمریکا در سازمان ملل در اواخر ماه گذشته میلادی اعلام کرد که دولت «جو بایدن» هرگز نتایج انتخابات در سوریه را اگر تحت نظارت سازمان ملل برگزار نشود، نخواهد پذیرفت. به موازات موضع آمریکا، اروپایی‌ها هم مواضع مشابه داشتند و فرانسه و آلمان و اتحادیه اروپا ساز مخالف زدند و علیه انتخابات ریاست جمهوری سوریه و نتایج آن موضع گیری کردند.
در همین راستا مخالفان سوری که به هیئت معارضین سیاسی معروف هستند و مورد حمایت عربستان و ترکیه قرار دارند نیز تحریم انتخابات را تبلیغ می‌کنند. ازجمله نصر الحریری، رئیس ائتلاف گروه‌های مخالف سوری که بخش اصلی تریبون ریاض و هیات عالی مذاکرات است،
و نیز مصطفی سیجری، رئیس دفتر سیاسی در ارتش ملی سوریه که حامی ترکیه است، در این باره ادعاهایی داشته اند.
تمامی این اظهارات در شرایطی بیان می‌شود که در سال‌های اخیر رویکرد این احزاب و گروهها فارغ از ویرانی و از دست رفتن امنیت جانی و مالی مردم، هیچ دستاوردی را به همراه نداشته است. این امر در کنار وابسته بودن ماهیت این گروهها به دولت‌های خارجی موجب شده تا میزان حمایت عمومی از این جریانات خارج نشین به حداقل ممکن برسد به صورتی که در انتخابات پارلمانی سال گذشته علی رغم شعارهای این گروهها در مورد تحریم انتخابات، حضور قابل توجه مردم سوریه در پای صندوق های رای مهر تأییدی بر پایان تاریخ مصرف این گروهها در تحولات سیاسی سوریه زد.
عمده‌ترین هدف کشورهای خارجی و معارضین سیاسی وابسته از تلاش برای مشروعیت زدایی از انتخابات را می‌توان جلوگیری از روند تثبیت شرایط در سوریه و قدرت‌گیری دمشق در فرآیند سیاسی برای گذار به دوران پسابحران دانست.
سرنوشت ساز بودن انتخابات برای کردها
یک دیگر از مسائل مهم پیرامون انتخابات ریاست جمهوری سوریه در شرایط جدید، سرنوشت ساز بودن آن برای آینده کردهای سوریه است. کردهای سوریه در سال‌های بعد از 2014 با ایفای نقش پیاده نظام آمریکا، پیشبرد راهبرد این کشور را در سوریه عهده‌دار شده‌اند. متعاقب اعلام برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در سوریه، آمریکایی‌ها تلاش دارند که کردها را نسبت به بایکوت انتخابات و عدم اجازه برای مشارکت شهروندان راضی کنند اما روس‌ها نیز بر کردها فشار وارد می‌کنند که نسبت به برگزاری این انتخابات در مناطق تحت اختیارشان رضایت دهند.
با این اوصاف، کردها به نظر می‌رسد با موضوع‌گیری پیرامون نوع مواجهه با انتخابات ریاست جمهوری جدید سوریه، به نوعی آینده سیاسی خود را نیز تعیین خواهند کرد. آنها در طول جنگ داخلی، انتخابات دولت سوریه را تحریم کرده ولی اجازه داده بودند در استان های حسکه و رقه در مناطقی که نیروهای دولتی سوریه حضور دارند انتخابات برگزار شود. اما در شرایط جدید کردها برای نشان دادن حسن نیت خود به حکومت مرکزی ضروری است که با برگزاری سراسری انتخابات موافق کنند. در صورت مخالفت آنها بدون تردید، در مذاکرات آتی دمشق با احزاب کردی، این موضوع مورد توجه قرار خواهد گرفت و این نیز می‌تواند هزینه‌ای سنگین برای آنها در پی داشته باشد.
