الوقت- خلیج فارس همواره یکی از بازارهای پررونق و مورد علاقه کشورهای فروشنده تسلیحات نظامی بوده است. در میان کشورهای این منطقه قطر یکی از بلندپروازانه‌ترین برنامه‌های تسلیحاتی را طی چند سال اخیر تدارک دیده است. برای این منظور قطری‌ها طی سالهای گذشته توافقات نظامی گسترده‌ای را با قدرت‌های مختلف منطقه‌ای و بین‌المللی به امضا رسانده‌اند. در همین راستا طی روزهای اخیر دولت قطر مذاکرات تقویت همکاری‌های نظامی را با کشورهای انگلیس، آمریکا و ترکیه پیش برده است.
طبق اعلام وزارت دفاع قطر، به عنوان بخشی از توافق اخیر با انگلیس، دوکشور تمرین مشترک نظامی جهت استفاده از هواپیمای «Hawk» و به کارگیری هواپیمای «Voyager» برای سوخت گیری هوایی هواپیماهای نیروی هوایی قطر انجام خواهند داد. ناوگان RAF Voyager از شراکت‌های نظامی فعال انگلیس در سراسر جهان است و سرویس AAR قطر طی دو سال آینده بخشی از این فعالیت خواهد بود.
اندکی پس از این توافق، وزارت دفاع قطر در بیانیه‌ای اعلام کرد مقامات ارشد نظامی آمریکا و قطر در نشستی در دوحه، گسترش همکاری‌های نظامی را بررسی کردند. این در حالی است که قطر پیشتر و در دسامبر 2020 نیز با دولت آمریکا توافقنامه نظامی در زمینه فعالیت‌های دریایی امضا کرده بود. همچنین قطر سه شنبه هفته گذشته اعلام کرد تعداد بیشتری از نیروهای ترکیه‌ای به پایگاه نظامی در دوحه وارد شده‌اند.
از همه شاخه های ارتش قطر ، نیروی هوایی بیشترین گسترش را دارد. نیروی هوایی قطر از 12 هواپیما در سال 2017 به 96 فروند جنگنده و خریداری شمار بیشتری هواپیما در حال رشد است.
در سال 2017 ، نیروی هوایی سلطنتی قطر یا QEAF متشکل از ده هواپیمای جنگنده میراژ 2000 ساخت فرانسه بود. این تعداد جگنده در برابر نیروهای هوایی بزرگ و مدرن که توسط عربستان سعودی و امارات در اختیار دارند ، توان چندانی برای دفاع نداشتند. قطر اما با سه خرید قابل توجه هواپیماهای جنگنده جدید و پیشرفته ، عدم تعادل را تاحدودی برطرف کرد.
قطر در سال 2017 با خرید 36 فروند جنگنده پیشرفته F-15QA با شرکت آمریکایی بوئینگ قرارداد 12 میلیارد دلاری امضا کرد.
قطر در تلاش برای ایجاد تنوع بیشتر در نیروی هوایی خود ، در سپتامبر 2017 برای 24 فروند هواپیمای جنگنده Eurofighter Typhoon با انگلیس یک توافقنامه امضا کرد.
در ماه مه 2015 دوحه یک قرارداد 6 میلیارد دلاری با غول هوافضای فرانسه Dassault برای 24 فروند جنگنده رافائل امضا کرد. به عنوان بخشی از معامله اولیه ، 12 فروند دیگر در سال 2018 سفارش داده شد و تعداد کل آنها به 36 رسید. قطر همچنین قصد خرید 36 فروند دیگر از این مجصول را دارد و و همچنین در مورد خرید سیستم دفاع هوایی S-400 از روسیه ابراز علاقه کرده است.
در ادامه این روند قطری‌ها شش هواپیمای بدون سرنشین Bayraktar TB2 را از ترکیه خریداری کردند. دوحه همچنین دو کشتی بزرگ آموزش کادیت ساخته شده در ترکیه و همچنین یک ناوگان کشتی های گشتی برای گارد ساحلی خود دریافت کرد. همچنین دوحه با ایتالیا برای ساخت زیردریایی و همچنین ساخت پایگاه دریایی برای نیروی دریایی قطر قراردادی امضا کرده است.
از طرف دیگر در بخش زمینی نیز قطر مصمم به تقویت توانایی های نظامی خود بوده و ناوگان تانک های جنگی خود را به طرز چشمگیری گسترش داده است و در این راستا 62 لئوپارد 2A7 آلمانی بسیار پیشرفته را خریداری کرده است.
درس عبرت از زخم تحریم 3 ساله
بی‌تردید معمای امنیتی در خلیج فارس و رقابت تسلیحاتی میان کشورهای شورای همکاری طی یک دهه اخیر مهمترین علت گرایش قطر به افزایش توان نظامی خود بوده است. روابط میان کشورهای همکاری، بویژه دو قطب مهم این شورا یعنی قطر اخوانی از یک طرف و عربستان و امارات و بحرین از طرف دیگر، پس از شکلگیری بهار عربی به هم خورد ، زیرا هر کدام از این قطب‌ها درصدد كمك به جناحهای مختلف در درگیریهای در حال توسعه در لیبی و سوریه بود.
اما نقطه عطف روند برداشتن خیز برای تقویت بنیه نظامی کشور توسط حاکمان دوحه را باید به ماجرای بحران در شورای همکاری و تحریم قطر توسط 4 کشور عربستان، امارات، بحرین و مصر مرتبط دانست که شرایط را حتی تا آستانه بروز درگیری نظامی پیش برد. در اغاز بحران در ژوئن 2017 با وجود اینکه قطر به داشتن چتر حمایتی آمریکا متکی بود اما در کمال ناباوری شاهد چراغ سبز کاخ سفید به عربستان و امارات برای اعمال‌ها تحریم و تهدید دوحه به اقدام نظامی بود.
با تعیین شروط 13 گانه تحقیرآمیز و تهاجمی علیه دوحه، مشخص بود که در شورای همکاری خلیج فارس اختلاف قابل توجهی رخ داده است که بعید است به زودی بهبود یابد. در این شرایط قطر بی سر و صدا به دنبال تقویت قوای نظامی ضعیف خود رفت و توافق نظامی – دفاعی مشترکی را با ترکیه به امضا رسانید.
در توافق سال 2016 ، ترکیه مجاز به ایجاد پایگاه نظامی در قطر شد و در ابتدا صدها نفر از پرسنل ترک اعزامی برای آموزش نیروهای نظامی قطر را در خود جای داد. این پایگاه نظامی بر اساس توافق نامه امضا شده در سال 2014 تاسیس شد. تعطیلی فوری پایگاه ترکیه یکی از شروط 13گانه اعلام شده به قطر بود.
به طور حتم تصمیم قطر به تداوم سیاست افزایش همکاری‌های نظامی با دیگر کشورها برای تقویت توان نظامی، از یکسو نشان از عدم حل و فصل کامل بحران در شورای همکاری پس از نشست مصالحه در العلا عربستان می‌باشد که در ظاهر پایان اختلافات و رفع محاصره قطر را در پی داشت. در حال و هوای تشکیل این نشست بود که تنش‌های مرزی میان بحرین و قطر شکل گرفت و غالب تحلیلگران تجاوز جنگنده‌های بحرینی به حریم هوایی قطر را با چراغ سبز عربستان عنوان کردند. از سوی دیگر نیز این امر نشاندنده تغییر نگاه رهبران دوحه در اتکا به حمایت نظامی خارجی برای حفظ امنیت وگذاشتن تمام تخم‌مرغ‌های شراکت نظامی در سبد آمریکا است.
