الوقت- بعد از رد پیشنهاد مصر برای آتش بس در لیبی توسط دولت وفاق ملی، شواهد حاکی از تحرکات قاهره برای تقویت حضور نظامی خود در لیبی است؛در حالی که اردوغان نیز از تداوم پیشروی در لیبی خبر می دهد و خواهان کنترل شهر استراتژیک سرت و سپس کل لیبی شده است. این امر شرایط را به سمت امکان رویارویی نظامی مصر با پشتیبانی امارات و عربستان از یک طرف و ترکیه از طرف در لیبی دیگر پیش می برد.
عوامل تقویت کننده احتمال تقابل نظامی مصر و ترکیه
دولت مصر در خصوص پرونده لیبی همواره و در تمامی مواضع خود یک خط ثابت را دنبال و اعلام کرده است و آن عدم پذیرش حضور تروریست ها در لیبی و مداخلات خارجی دراین کشور بوده است. مقصود مصر از این دو؛ به ترتیب حضور جهادی های اخوانی در لیبی است که عمدتا توسط ترکیه از سوریه(ادلب) به لیبی منتقل شده اند و نیز به طور آشکاری اشاره به مداخلات ترکیه در لیبی دارد.
با در نظر گرفتن این امر و ماهیت دولت فعلی مصر که تضاد و تقابل آشکاری با اخوان المسلمین داشته و از ابتدای استقرار السیسی در منصب ریاست جمهوری، قاهره وارد تنش های زیادی با قطر و ترکیه به عنوان حامیان اصلی اخوان المسلمین شده است و درعین حال گروه اخوان المسلمین در مصر را تروریستی و فعالیت هایش را ممنوع اعلام کرده است،بی تردید یکی از فاکتورهای اصلی تنش در لیبی ما بین مصر و ترکیه را می توان تقابل و تضاد ایدئولوژیکی این دو کشور دانست. برهمین اساس بی تردید دولت مصر حضور و نفوذ ترکیه اخوانی در جوار مرزهایش را تحمل نخواهد کرد و حضور گروه های جهادی اخوانی در لیبی که عمدتا توسط ترکیه از سوریه و برای نبرد با نیروهای خلیفه حفتر به لیبی آورده شده اند را تهدید بزرگی برای امنیت ملی خود قلمداد می کند.
فاکتور دیگر تقویت کننده احتمال تقابل نظامی ما بین دو کشور، مساله توافق دریایی دولت وفاق ملی و ترکیه است.این توافق که مرزهای دریایی ما بین لیبی و ترکیه را مشخص می کند و طبیعتا حق کاوش و استخراج منابع گازی در مدیترانه را در این حوزه برای ترکیه به ارمغان می آورد؛عملا و با مسدود کردن عرض دریای مدیترانه بر روی هر نوع خط لوله احتمالی که مصر در آینده بخواهد توسط آن به اروپا گاز صادرکند،منافع مصر را به خطر انداخته است.مهمتر اینکه با وجود روابط فعلی و تیره ما بین آنکارا و قاهره، ترکیه اجازه عبور خط لوله ی مذکور از مرز دریایی‌اش را به قاهره نخواهد داد و حتی با فرض گشایش در روابط آتی میان دو کشور و امکان عبور خط لوله ی گاز مصر از این ناحیه،این مساله به اهرم فشاری در دست آنکارا برای اعمال فشار بر قاهره تبدیل خواهد شد،لذا مصر از این بابت نگرانی هایی جدی دارد.
از سویی دیگر و در عرصه تحولاتی میدانی در لیبی، درحالی که نیروهای دولت وفاق ملی در حال تلاش برای سیطره بر شهر نفت خیز سرت می باشند و اردوغان نیز از این امر پشتیبانی کرده است، منابع رسانه ای نزدیک به ارتش مصر شهر سرت را خط قرمز اعلام کرده و عنوان داشته اند که در صورت ورود نیروهای فائز سراج به این شهر،ارتش مصر این امر را تحمل نخواهد کرد. بنابراین نبردها بر سر کنترل این شهر به نوعی برای مصر و ترکیه جنبه حیثیتی پیدا کرده است.
موانع رویارویی نظامی مصر و ترکیه
با وجود برخی شواهد مبنی بر انتقال بخشی از تجهیزات سنگین نظامی مصر به سمت مرز لیبی،به نظر می آید این حرکت مصر می تواند نوعی تاکتیک برای مداخله در محاسبات آنکارا-طرابلس باشد و از این طریق این پیام را به سراج منتقل کند که در صورت نپذیرفتن آتش بس،ارتش مصر به طور مستقیم وارد عمل خواهد شد و لذا در وهله ی نخست، مصر به دنبال تحت فشار گذاشتن طرابلس برای پذیرش آتش بس پیشنهادی می باشد که درصورت موثر واقع شدن، اقدام نظامی را لغو و یا دست کم به تعویق خواهد انداخت.
در عین حال منافع فرانسه و ایتالیا با درگیری مصر و ترکیه در لیبی همخوانی نداشته و این دو کشور از درگیری احتمالی آنکارا و قاهره در لیبی متضرر خواهند شد؛ چرا که این درگیری بیتردید خسارات زیادی بر لیبی و زیرساخت های آن وارد خواهد کرد و علاوه بر ایجاد سیل جدید مهاجران که فراسنه وایتالیا را به عنوان مقاصد خود انتخاب خواهند کرد، امنیت انرژی این دو کشور را نیز که بخشی از نفت خود را از لیبی وارد می کنند، به خطر خواهد انداخت. بنابراین به نظر می رسد رم و پاریس نهایت تلاش خود را برای جلوگیری از درگیری نظامی مصر و ترکیه در لیبی خواهند کرد.
با این وجود نقش امریکا و روسیه نیز در این پرونده قابل انکار نیست و بی تردید مواضع هر دو کشور با توجه به نوع منافعی که در لیبی داشته و درکنار آن روابط سیاسی نزدیک این دوکشور با مصر و ترکیه،بر این پرونده تاثیر بسزایی دارد. روسیه در این چارچوب از نقش برجسته تری برخوردار است و با توجه به حمایت مسکو از خلیفه حفتر و در عین حال همکاری روسیه و ترکیه در پرونده سوریه،این کشور از توان تاثیرگذاری بالایی در این پرونده برخوردار است.
جمع بندی
درمجموع به نظر می رسد علی رغم وجود برخی زمینه ها که مصر و ترکیه را به سمت تقابل نظامی در لیبی پیش می برد،برخی مولفه های مهم و تاثیرگذار نیز وجود دارند که از وزن بالایی در ممانعت از بروز درگیری ما بین قاهره و آنکارا برخوردار هستند و هر نوع واقعه ای در این خصوص به نوع مواضع دیگر بازیگران در این پرونده و برخی مولفه های خارج از اراده ی آنکارا و قاهره نیز بستگی دارد.
