صادرات تسلیحات آمریکا نشان داده واشنگتن سیاست فروش تسلیحات راهبردی خود را بر مبنای، تامین منافع راهبردی خود، سود عظیم صنایع نظامی و کسب اطلاعات حساس نظامی از کشورهای مقصد قرار داده است
الوقت- بازار فروش تسلیحات نخستین تجارت پررونق جهانی را داراست و در این میان رقابت بزرگی میان کشورهای عمده تولیدکننده سلاح طی سالهای اخیر برای کسب سهم بیشتر از بازار و پیشی گرفتن از رقبا با ساخت سلاحهای قدرتمندتر و کاراتر شکل گرفته است. با این وجود یکی از معیارهای مهم بعد از کیفیت تجهیزات نظامی برای خریداران موضوع پشتیبانی و خدمات فنی است که انتظار می رود کشور فروشنده آنرا به خوبی تأمین کند.
در همین ارتباط روز گذشته ماهاتیر محمد نخست وزیر سابق مالزی درگفتگو با شبکه تلوزیونی الجزیره گفت : دولت مالزی پس از خرید جنگنده های "F-۱۶" از دولت آمریکا ، متوجه شد که واشنگتن آنها را بدون کدهای اساسی و برنامه کامل فروخته و مالزی نمی‌تواند از همه قابلیتهای این جنگنده‌هااز جمله قابلیت هجومی آن استفاده کند.» براساس اظهارات ماهاتیر محمد غیر از جنگنده های فروخته شده به رژیم صهیونیستی، بقیه جنگنده های اف 16 فروخته شده به سایر کشورهای ناقص هستند. این اولین بار نیست که سیاستمداران و کارشناسان نظامی کشورهای خریدار متوجه نقض تعهد شرکتهای نظامی آمریکا در فروش تسلیحات به آنها میشوند؛به طور حتم اهداف متعددی در این دستکاری عمدی تسلیحات نهفته است.
سیاست فروش تسلیحاتی آمریکا
آمریکا در فروش تسلیحات راهبردی به کشورهای دیگر اهداف گوناگونی را در نظر میگیرد که محوریت آنها منافع خاص واشنگتن است. البته این معامله با کشورهای مقصد معامله ای برد-برد نیست. براساس آخرین گزارش موسسه تحقیقات صلح استکهلم‌های ،شرکتهای اسلحه سازی آمریکایی با در اختیار داشتن ۵۹ درصد از فروش سلاح جهان در میان ۱۰۰ شرکت برتر جهان قرار دارند. شرکت لاکهید مارتین که سازنده اف 16 نیز هست با فروش ۴۷.۲ میلیارد دلار سلاح در سال ۲۰۱۸، مقام اول را در بین شرکتهای تسلیحاتی جهان به خود اختصاص داده است.
کشورهایی که این سلاحهای راهبردی را خریداری میکنند علاوه بر پرداخت هزینه این تسلیحات در مرحله اول، حتی در صورت موافقت واشنگتن در سالهای بعد نیز ناچار به پرداخت هزینه های اضافی برای دسترسی به قابلیتهای تعیین شده سلاح ها هستند. به عنوان نمونه عمان در سال 2017 قرارداد مجددی به ارزش 62 میلیون دلاربا آمریکا برای خرید خدمات پشتیانی از نرم افزار پروفایل پرواز عملیاتی (OFP) ارتقاء یافته برای اف 16 ونرم افزارهای شناسایی دوست یا دشمن (IFF) این جنگنده ها امضا نمود.
با وجودی که آمریکا بارها اعلام نموده کشورهای عربی نظیر عربستان و امارات متحدین واشگنتن هستند اما عملا در حین فروش تسیلحات راهبردی ثابت نموده به هیچ وجه اجازه کوچکترین برتری راهبردی این کشورها نسبت به اسرائیل را نمی‌دهد. به گزارش رای الیوم جنگنده های اف- 16 ارتش های عربی تنها 30 درصد توان نظامی را درمقایسه با جنگنده های اف- 16 نیروی هوایی ارتش آمریکا یا رژیم صهیونیستی دارا هستند.
وقتی آمریکا طرح سیستم شبکه ای دفاع موشکی را با توسط شرکت ریتهون با هزینه ای گزاف برای برخی کشورهای حاشیه خلیح فارس برای مقابله با تهدیدات ادعایی از سوی ایران راه اندازی کرد، اما بعدها مشخص شد این سیستم شبکه ای برای مقابله با موشکهای دوربردی است که پس از خروج از جو دوباره به سطح زمین بازخواهند گشت. در حقیقت آمریکا به بهانه حمایت از آنها در برابر ایران ، آسیب پذیری این کشورها در مقابل موشکهای میانبرد اسرائیلی را تضمین نموده است.
سیاست فروش تسلیحات آمریکا در جنوب شرق آسیا نیز مهار چین است. اگر چه در مالزی قبلا نجیب تون عبدالرزاق گرایش زیادی به سمت آمریکا پیدا کرده بود، اما آمریکا با 32 میلیارد دلار حجم تجارت سالانه با مالزی هنوز در تجارت با مالزی بعد از چین قرار دارد. از سوی دیگر چینی تبارهای مالزی 30 درصد از جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهند و حزب چینی تبار DAB نقش مهمی درتحولات سیاسی مالزی بازی میکند. بنابراین بازکردن حساب روی مالزی برای مهار چین گزینه مطلوبی برای واشنگتن نیست اما تحویل اف 16 هایی که فقط قابلیت مانور نمایشی دارند، برای واشنگتن این امکان را فراهم میکند تا با مشروط نمودن تحویل برخی از امکانات تهاجمی آن به تضعیف نقش چین در مالزی کمک کند.
برخلاف مالزی، آمریکا با دست و دل بازی بیشتری اف 16 های خود را به تایوان فروخته است. تایوان تضادهای راهبردی عمیقی با چین دارد و این فرصت خوبی برای آمریکا در استراتژی مهار چین فراهم میکند. سال گذشته دولت آمریکا علی ارغم واکنش تند چین ، با فروش 66 فروند اف 16 از نوع وایپر به تایوان به ارزش 8 میلیارد دلار موافقت کرد. جنگنده اف ۱۶ جدیدواپیرحامل موشکهای هوا به هوای کوتاه برد و میان برد است که قدرت بالایی برای مقابله با جنگنده‌های سوخو ارتش چین دارد. در ماه فوریه 2020 تایوان از طریق این جنگنده ها توانست یک جنگنده «جی-۱۱» ، یک بمب افکن «اچ-۶» و یک هواپیمای هشدار سریع «کی جی-۵۰۰» متعلق به ارتش چین را در سواحل شرقی تایوان شناسایی کند.
آمریکا شبیه همین بازی را برای مهار چین در روابط خود با هند انجام می‌دهد. واشنگتن برای تقویت همکاری راهبردی خود با هند در مهار چین ازسال 2017 تصمیم گرفت، خط تولیدی از F16 را در هند راه اندازی کند. اما از سوی دیگر در تنشهای سال گذشته بین هند و پاکستان، اسلام آباد از هواپیماهای اف 16 خود علیه هند استفاده کرد. هند در این کشکش ها با اعتمادی که قبلا به تجهیزات مشترک اروپایی و آمریکایی کرده بود یکی از جنگندهای راهبردی خود به نام «تجاس»که موتور آن توسط شرکتهای آمریکایی ساخته شده بود را از دست داد و خلبان آن توسط پاکستان اسیر شد.
تفاوت‌گذاری کاخ سفید در تسلیحات صادراتی
پس از سقوط صدام، عراق به یکی از کانون های مهم تروریستی تبدیل شده بود وارتش این کشور به شدت نیازمند تسلیحات راهبردی برای مقابله با تهدیدات متنوع شده بود. با وجودی که شرایط روانی منطقه و ماهیت مساله مبارزه با تروریسم ایجاب میکرد آمریکا حداقل در فروش برخی تسلیحات نظیر اف 16 و تانکهای آبرامز به عراق نهایت سرعت را به خرج دهد، اما رویدادهای بعدی خلاف این مساله را ثابت کرد. ارتش عراق که در مقابله با داعش به شدت نیازمند پشتیبانی هوایی بود در سال 93 تعداد 36 فروند اف 16 سفارش داد.
آمریکا با تاخیرهای سوال برانگیز، درنهایت درمرحله اول 18 فروندF16 از نوع IQ را در اختیار عراق قراد داد. در حالی که انتظار میرفت این نوع پیشرفته از اف 16 تمام قابلیتهای طراحی شده در اف 16 های بلاک 50 و 52 را داشته باشد، اما ارتش عراق پس از تحویل آن متوجه شد در قسمت تسلیحات هوا به سطح این جنگنده ها ، بمب های هدایت ماهواره ای سری JDAM تعبیه نشده همچنین قابلیت دیگر اف 16 IQ که شامل انواع موشک های ضد رادار و کروز هوا پرتاب نظیر موشک هارم و JSOW است نیز در اف 16 های تحویلی به عراق وجود نداشت.در ابتدا تحلیل برخی کارشناسان نظامی این بود که این جنگنده فعلا در سطح مقابله با داعش در نظر گرفته شده، اما حتی در مقابله با داعش نیز فاقد مهمات هدایت ماهواره ای برای شرایط بد جوی بودند.
این در حالی است اف 16 های تحویلی به رژیم صهونیستی در سال 2004 به صورت کامل تمام قابلیتهای تعریف شده را دارا بود حتی پس از آن اسراییل اجازه یافت 50 درصد از سلاح ها و قطعات الکترونیک این مدل از اف 16که بر پایه مدل دی بلوک 52 قرار دارد را به صورت بومی تامین کند.
از سوی دیگر سایر دارندگان اف 16 نظیر ترکیه قابلیتهای زیادی از جمله بمب های هدایت شونده لیزری دارند و آنکارا با توجه به خط تولید اف 16 در ترکیه موفق شد تا سال 2014 ارتقاهای مهمی روی آن انجام دهد.
عربستان ،امارات ،اردن و مغرب نیز تعدادی از این جنگنده ها را در اختیار دارند. اما جنگنده های تحویلی به این کشورها ضعیف تر از اف 16 های تحویلی به اسرائیل هستند به گونه ای که نیروهای مردمی یمن با موشک اندازهای نه چندان پیشرفته علاوه بر تعداد زیادی اف 15 سعودی حداقل تاکنون دو فروند 1ف 16 را در آسمان یمن ساقط کرده اند.
آمریکا در تحویل تانکهای آبرامز نیز همین سیاست را در پیش گرفت. سعودی ها که شیفته قابلیتهای ادعایی و تبلیغاتی آبرامز شده بودند ارتش خود را به 442 دستگاه از این تانکها نمودند.آمریکا در تحویل تانکهای آبرامز 5 میلیون دلاری به عربستان و عراق بدون اطلاع به کشورهای مقصد، زره اورانیومی آنها را حذف کرده بود به گونه ای که داعش موفق به انهدام تانکهای آبرامز عراقی میشد. نکته طنزآلود آنجا بود که انصارالله با موشکهای کونکورس دهه هفتاد تانکهای آبرامز عربستان را از پای در می آورد.
صادرات تسلیحات آمریکا نشان داده واشنگتن سیاست فروش تسلیحات راهبردی خود را بر مبنای، تامین منافع راهبردی خود، سود عظیم صنایع نظامی و کسب اطلاعات حساس نظامی از کشورهای مقصد قرار داده است.
