به گزارش الوقت به نقل از العربیه، فیروزالدین فیروز وزیر صحت عامه (بهداشت) افغانستان یکشنبه 19 آوریل اعلام کرد که در 24 ساعت گذشته 60 مورد مثبت تازه ویروس کرونا در این کشور ثبت شد که با ثبت این موارد آمار مجموع مبتلایان به 993 نفر رسید.
به گزارش منابع خبری، فیروز گفت، تا کنون 32 نفر بر اثر ویروس کرونا در افغانستان جان باخته و 131 نفر دیگر مصاب به این ویروس بهبود یافته اند.
از سوی دیگر، محمد اشرف غنی رئیس جمهوری افغانستان به تاریخ 15 آوریل در پیام تصویری از مردم خواست برای جلوگیری از یک فاجعه بزرگ ناشی از ویروس کرونا در خانه بمانند. غنی تاکید کرد، تجرید و قرنطینه یک روش جهانی و توصیه شده از سوی سازمان بهداشت جهان و متخصصان برای پیشگیری از گسترش این ویروس است.
وی اظهار کرد، با اجرای محدودیت‌ها و قرنطینه بیشتر شهروندان کشورش بیکار شدند که برای رسیدگی به این معضل شرکت انکشاف ملی روی ایجاد شغل کار می‌کند.
محمد اشرف غنی علاوه بر این گفت: در تمام ولایت‌های افغانستان مراکز تجرید و قرنطینه ساخته می‌شود تا افراد مشکوک و مبتلا به ویروس کرونا در آنجا نگهداری شوند.
نفوذ کرونا به ارگ ریاست جمهوری افغانستان
از سوی دیگر خبرگزاری رویترز به نقل از یک مقام ارشد وزارت صحت عامه افغانستان روز شنبه نوشته که شماری از کارمندان کاخ ریاست جمهوری احساس ناخوشی کرده و در اوایل ماه جاری مورد آزمایش کرونا قرار گرفته اند.
این مقام وزارت صحت به شرط فاش نشدن نامش به این خبرگزاری گفته است: «یک سند آلوده که از یک اداره دولتی دیگر به داخل دفتر کاخ ریاست جمهوری ارسال شده، احتمالا باعث آلوده شدن کارمندان گردیده است». وی اضافه کرده شمار مبتلایان ممکن است بیشتر از این باشد: «برخی از این کارمندان حتی تا زمانی که نتیجه آزمایش کرونای شان مثب آمد، در دفاتر شان مشغول به کار بودند. بعدا ما مجبور شدیم آنها و خانواده های شان را قرنطینه کنیم. شمار مبتلایان می تواند بیشتر از این باشد.»
صدیق صدیقی، سخنگوی اشرف غنی گفت: «کمیسیون خدمات ملکی قبلاً از کارمندان دولت خواسته است که قبل از انجام آزمایشات در خانه بمانند و این دستور برای سه هفته دیگر تمدید شده است.»
یک منبع دولتی به رویترز گفت غنی که در گذشته از مشکلات پزشکی و از جمله بیماری معده رنج می برد، ارتباطش را با کارمندانش محدود کرده و بیشتر جلسات را از طریق تماس های ویدیو کنفرانس و فقط ملاقات های معدودی در حلقه داخلی خودش انجام می دهد.
هشدار نسبت به ابتلای میلیونی به کرونا در افغانستان
افغانستان که هنوز هم به شدت با تحرکات مسلحانه طالبان و حملات تروریسی درگیر است، در حال حاضر با کمبود مواد غذایی و دارو روبرو می باشد. در میانه بحران امنیتی و سیاسی این کشور، بحران ویروس کرونا نیز بر مشکلات افزون شده است.
مقامات بهداشتی می گویند که به دلیل امکانات آزمایشی محدود، تعداد موارد مثبت بسیار بیشتر از گزارش های رسمی است.
وزارت صحت عامه افغانستان نیز هشدار داده است که اگر اقدامات مهار کننده در سرتاسر این کشور جنگ زده جدی تر نشود و بهبود نیابد، افغانستان به سمت یک فاجعه پیش می رود و میلیون ها نفر از جمعیتش نیز آلوده خواهند شد.
انتقاد از مدیریت دولت غنی در بحران کرونا
اخیرا دولت افغانستان برای دستکم یک هزار خانواده نیازمند در کابل چهارونیم کیلو گندم به هر خانوار کمک کرد. واکنش‌ها به این میزان کمک دولت به نیازمندانی که به دلیل قرنطینه کابل بیکار شده اند، از همان زمان آغاز شد و تا کنون ادامه دارد.
ویدیدیوهای متعددی از ساکنان پایتخت در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شود که حکایت از نارضایتی و انتقاد مردم از کمیت، کیفیت و چگونگی توزیع گندم دارد.
یکی از این ویدیوها مرد میان‌سالی را نشان میدهد که کنار یک کیسه گندم در وسط کوچه‌‌ای در شهر کابل ایستاده و با کاسه/ظرف کوچکی به مردم محله گندم توزیع می‌کند.
او با لحن کنایه‌آمیزی می‌گوید: "نمی‌دانم این مقدار گندم را برای مصرف خود ما داده‌اند یا به مرغ‌های ما؟ سهم مردم از ملیون‌ها دلاری که کمک شده همین است؟ در کدام آسیاب این گندم را آرد کنیم؟"
وحید عمر رییس کمیته دولتی مبارزه با شیوع کرونا که به روز چهارشنبه ۲۷ حمل/فروردین همراه با وزیر بهداشت افغانستان برای پاسخ گویی به مجلس نمایندگان فرا خوانده شده بود در پاسخ انتقاد نمایندگان از میزان کمک و چگونگی توزیع آن گفت توزیع چهارونیم کیلو گندم برای تعدادی در کابل "یک پروژه آزمایشی بوده و برنامه‌های بزرگ‌تری در آینده روی دست گرفته خواهد شد".
این کمک دولت و آزمایشی خواندن آن دستمایه طنز تعدادی از کاربران شبکه‌های اجتماعی شد و در تویتر هشتک #چهارونیم-کیلو-گندم ایجاد شد.
طارق عظیم نوشته "دولت افغانستان می‌گوید، توزیع ۴٫۵ کیلوگرام گندم در غرب کابل یک برنامه آزمایشی بود و موفقانه به پایان رسید. در قدم بعدی ۹ کیلوگرام گندم و جواری (ذرت) را یک‌جا کرده برای نیازمندان توزیع می‌کنیم و منتظر می‌مانیم در چند روز گندم و جواری را جدا می‌سازند."
مصدق پارسا نوشته "برای نخستین بار، پس از خدا که آدم و حوا را با گندم آزمایش کرد، این دولت افغانستان است که توانسته تجربه آزمایش انسان با گندم را تکرار کند."
حدود یک ماه پیش به تاریخ ۱۷ مارچ/مارس محمداشرف غنی، رییس جمهوری دستور داد تا ۲۴ هزار تن گندم از ذخایر استراتیژیک دولتی برای قشر آسیب‌پذیر جامعه توزیع شود. معلوم نیست که این گندم از چه زمانی در خزانه دولت نگهداری می‌شده است.
کسانی که گندم مساعدتی را دریافت کرده اند در کنار مقدار از کیفیت پایین آن شکایت کرده اند. کاربری با گذاشتن عکسی نوشته موفق شده از چهارونیم کیلو گندم یک ونیم کیلو گندم سالم و قابل استفاده جدا کند.
با این حال دولت افغانستان وعده کرده که کمک‌های بیشتری در آینده برای نیازمندان در نظر دارد. معلوم نیست که با قرنطینه‌شدن ولایت‌های بیشتر دولت چقدر امکان کمک‌های بیشتر را به افراد نیازمند در سراسر کشور خواهد داشت.
جنجال بر سر آزمایش ویژه برای مقامات دولتی
روز گذشته گزارش‌هایی منتشر شد که ریاست جمهوری به وزارت صحت عامه/ بهداشت دستور داده که خانواده هادی مسلمیار، رئیس مجلس سنا به خاطر کرونا آزمایش شود که ارگ آن را تکذیب کرد.
این خبرها درست زمانی منتشر می‌شود که شکایت از عدم رسیدگی به افراد مشکوک به بیماری کرونا و انجام نشدن تست به موقع آنها به دلیل کمبود کیت‌های تشخیص، نیز بالا گرفته است.
لطیف محمود، معاون سخنگوی رئیس جمهوری افغانستان گفت ادعای این که دولت دستور داده باشد که از خانواده آقای مسلمیار تست کرونا گرفته شود، "کاملا بی‌اساس و شایعه است و این ادعا را رد می‌کنیم و اصلا حقیقت ندارد".
فیروز الدین فیروز، وزیر صحت عامه دیروز در یک نشست خبری بدون نام بردن از فرد خاصی گفت: "زورمند، زومند است، والی والی است، میتانه (می‌تواند) تحمیل کند. قومندان(فرمانده) قومندان است. در یک ولایت مراجعه می‌کند، میگه که از خانواده من تست و سمپل (نمونه) بگیر، داکتر چپن (روپش) سفید، معصوم ما با کیت‌های تشخصیه‌اش مبجور است که برود و از او تست بگیرد."
عد از نشر این خبر در برخی رسانه‌های داخلی، کاربران شبکه‌های اجتماعی به این موضوع واکنش گسترده نشان دادند.
ذکی دریابی، مدیر مسئول رونامه اطلاعات روز در صفحه توییتر خود نوشته که "مسلمیار را چرخبال می‌دهند که خانه‌اش برود. حکم میدهد که خانوادهاش را تست کنند. در قندهار و دایکندی و فاریاب مردم دو هفته منتظر نتیجه آزمایش است. یک تن در دایکندی پیش از اینکه نتیجه آزمایشش مشخص شود، جان داد."
جعفر مهدوی، نماینده پیشین مجلس نمایندگان نیز نوشته "در شرایطی که امکان تست کرونا برای مردم وجود ندارد و در شرایطی که اجساد شهدا و زخمی‌های نیروهای امنیتی بر زمین مانده اند؛ اختصاص تیم ویژه تست کرونا برای مسلمیار و بستگانش و یک هلیکوپتر بطور اختصاصی برای برنامه‌های تفریحی ایشان " ظلم مسلّم" به مردم و دهن کجی آشکار به شهداست!"
روز گذشته ( ۳۰ حمل/فروردین) نقیب الله فایق، والی فاریاب اعلام کرد که افراد مشکوک به کرونا که در یک شفاخانه/بیمارستان نگهداری می‌شدند به دلیل طولانی شدن، زمان اقامت و انجام نشدن آزمایش قصد ترک شفاخانه را داشتند.
والی فاریاب در ادامه گفته بود که به او خبر رسیده که از حدود ۳۰۰ الی ۴۰۰ نفر نمونه گیری شده که آنان کسانی نیستند که در بستر افتاده باشند، "بلکه تعداد زیادی از آنان کارمندان ارشد حکومتی و زورمندان هستند که تست هوسانه نجام می‌دهند. او گفت که این افراد "از من هم سالم ترند" ولی "تست هوسانه" انجام می‌دهند.
او گفت این آزمایش باید برای کسانی که نشانه‌های بیماری را دارند، باشد.
خلیل الله حکمتی، رئیس اداره صحت عامه بلخ نیز دیروز گفته بود که کار آزمایشگاه تشخیص کرونا در مزار به‌دلیل نبود کیت‌های تشخیص متوقف شده و صدها نمونه از ۹ ولایت شمال معطل مانده است.
کرونا همزمان با جنگ قدرت در کابل
به اعتقاد برخی کارشناسان اگر وضعیت کرونا در افغانستان به شکل فعلی ادامه داشته باشد، این کشور به سوی یک فاجعه می رود و رؤیای پایان خشونت و آشوب در این کشور برای همیشه نقش بر آب خواهد شد.
وزارت بهداشت افغانستان اعلام کرده که در فقدان تدابیر جدّی و قرنطینۀ کامل کشور ٢٥ میلیون افغان می توانند به ویروس کرونا مبتلاء شوند و ١١٠هزار نفر جان خود را از دست بدهند.
در واقع ویروس کرونا در بدترین زمان سراغ افغانستان آمده است. یعنی در دوره ای که نیروهای آمریکایی و ناتو در حال ترک کردن افغانستان هستند، در حالی که مذاکرات صلح میان دولت کابل و طالبان بر سر مبادلۀ اُسرا با بن بست روبرو شده است.
در این حال، جنگ قدرت در کابل در حال از میان بردن دولت ضعیف مرکزی است. اشرف غنی و عبدالله عبدالله هر دو خود را فاتح آخرین انتخابات ریاست جمهوری افغانستان می دانند و رقابت این دو نه فقط دولت کابل را ضعیف تر از گذشته کرده، بلکه باعث تعلیق یک میلیارد دلار از کمک های مالی نیز شده که گفته شده در صورت ادامۀ رقابت های جاری قطع کمک های مالی به افغانستان ادامه خواهد یافت.
در واقع بدون پول و حمایت مالی خارجی ارتش افغانستان فرومی پاشد و به گروه های قومی متخاصم و رقیب تقسیم می شود. بخش هایی از ارتش افغانستان هم اکنون سرگرم مذاکره و ائتلاف با طالبان هستند، در حالی که نظام شکنندۀ بهداشت افغانستان توانایی درمان مبتلایان به ویروس کرونا را ندارد.
این شکنندگی خارج از کابل به ویژه در هرات در نزدیکی مرزهای غربی افغانستان بمراتب شدیدتر است. افغانستان به تنهایی قادر به مقاومت در مقابل ویروس کرونا نیست و تنها امید برای مهار این بیماری این است که مردم از خانه های خود بیرون نیایند و این در کشوری اسیر فقر و گرسنگی و جنگ و ناامنی ناممکن است. قیمت ارزاق عمومی در افغانستان پیوسته رو به افزایش است و مردم قدرت مالی تهیه ماسک و موادضدعفونی کننده را در مقابل ویروس کرونا ندارند. افزون بر این، رعایت قرنطینه برای آوارگان و بی پناهان و معتادان آنهم در اولین کشور تولیدکنندۀ هروئین و تریاک جهان غیرعملی است.
در واقع چگونه می توان در کشوری که همچنان درگیر جنگ و خشونت و ناامنی است شیوع ویروس کرونا را مهار کرد؟
دورنمای کشته شدن رهبران نسبتاً مسن افغانستان و جنگجویان این کشور در اثر کرونا و روی کار آمدن رهبران جوانتر نگرانی از تشدید آشوب و خشونت و جنگ را افزایش داده به طوری که حتا خود طالبان ظاهراً نمی کوشند در حال حاضر با بهره گیری از ضعف کابل، قدرت مرکزی را در دست بگیرند و با این اقدام خود را با مخاطرات وضعیتی غیرقابل کنترل روبرو کنند.
لذا با پایان فصل سرما خطر تشدید حملات طالبان همانند سال های گذشته به قوت خود باقی است و در صورتی که طالبان اینبار نیز بر شدت حملات خود بافزایند امید ثبات و صلح در افغانستان و مهار ویروس کرونا از بین خواهد رفت.
نگرانی از وقوع قحطی در افغانستان
در حدود ده روز قبل سازمان ملل متحد و نیز سازمان تجارت جهانی از احتمال نزدیک به یقین ایجاد قحطی که از شیوع ویروس کرونا نشات می‌گیرد، خبر داده بودند. در اعلامیه مشترکی که این دو نهاد جهانی به نشر رساندند، آمده بود که به دلیل توقف زنجیره تبادل مواد غذایی و کاهش شدید صادرات مواد غذایی، ممکن است جهان با فقر و قحطی شدیدی رو‌به‌رو شود. این دو سازمان از مردمان سراسر جهان خواسته‌اند تا در طول شش الی یک سال آینده کمتر غذا بخورند و تا حد زیادی جلو اسراف در مصرف مواد خوراکی را بگیرند.
اگر چه کشورهای پیشرفته جهان تدابیر زیادی برای جلوگیری از افزایش فقر ناشی از ویروس کرونا و نیز قحطی احتمالی در نظرگرفته‌اند، اما نگرانی عمده سازمان ملل متحد بیشتر متوجه کشورهای در حال رشد یا کمتر پیشرفته جهان است. افغانستان یکی از کشورهای در حال توسعه است و به دلیل بیش از چهل سال جنگ، شیرازه تمامی زیربنا‌های اقتصادی آن از بین رفته است. این کشور در چهل سال گذشته و حتی قبل از آن، یک کشور مصرفی و وارد کننده بود. توازن واردات و صادرات افغانستان اصلا قابل قیاس نیست. بر اساس آمار رسمی، افغانستان ۹۰ درصد واردات و ۱۰ درصد صادرات دارد. به همین دلیل این کشور در معرض فقر و قحطی شدید ناشی از گسترش ویروس کرونا قرار گرفته است.
بخش عمده‌ای از مواد غذایی افغانستان از کشورهای همسایه تامین می‌شود. افغانستان از قزاقستان، پاکستان و هند گندم و آرد وارد می‌کند. از پاکستان و هند برنج وارد می‌کند. روغن را به طور معمول از کشورهای حاشیه خلیج فارس وارد می‌کند و دیگر مواد غذایی را هم به تناسب نیاز از دیگر کشورهای همسایه وارد می‌کند. با این که مردم افغانستان عمدتا به کشاورزی و دام‌داری اشتغال دارند، با این حال هنوز کشاورزی نتوانسته افغانستان را در عرصه تولید یکی از اقلام غذایی خودکفا سازد. حتی گندم تولید داخل نیز که بیشتر زمین‌های افغانستان را کشت آن دربرمی‌گیرد، نتوانسته است نیاز داخلی را براورده کند. وابسته بودن به واردات مواد غذایی تا این حد، این کشور را به شدت آسیب‌پذیر ساخته است. در سال‌های گذشته به دلیل منحصر بودن مسیر‌های ترانزیت افغانستان به بنادر پاکستان، آن کشور بر اساس منافع سیاسی خود، عرصه تجارت را برای افغانستان گاهی به شدت تنگ می‌ٰساخت. بار‌ها پیش آمده است که مواد غذایی که قرار بود به افغانستان وارد شود، به دلیل عدم صدور مجوز، در بنادر کشور پاکستان از برود. اما با ایجاد مسیر‌های ترانزیت جدید، به خصوص باز شدن بندر چابهار ایران، وابستگی افغانستان به پاکستان کمتر شد. با این حال، شیوع و گسترش ویروس کرونا حالا همه را دچار نگرانی کرده است.
مقام‌های دولت افغانستان می‌گویند، تمام تلاش آنان معطوف باز نگه داشتن گذرگاه‌های مرزی است که زمینه وارد مواد غذایی را نیز میسر می‌سازد. امر‌الله صالح، معاون نخست ریاست جمهوری، می‌گوید که آنان در تلاشند تا جلو افزایش فقر ناشی از ویروس کرونا را بگیرند. او می‌گوید که باید روزانه به ۱۲۷ هزار خانواده در شهر کابل که به دلیل قرنطینه کار خود را از دست داده‌اند، وعده‌های غذایی رسانده شود. به گفته او، این روند در شهر‌های دیگر افغانستان هم در پیش گرفته شده است. در همین راستا، تعدادی از کشورهای همسایه نیز برای کمک‌رسانی مواد غذایی به افغانستان وعده‌هایی داده‌اند. در کنار آن، بانک جهانی، اتحادیه اروپا، نهاد‌های بین‌المللی امدادرسان و چند کشور همسایه، صدها میلیون دلار برای مبارزه با کرونا به دولت افغانستان کمک کرده‌اند یا وعده آن را داده‌اند.
هرچند دست‌های زیادی برای رساندن غذا به فقرا و نیازمندان در سراسر افغانستان به کار افتاده است و افراد خیّر روزانه هزارها وعده غذایی را میان فقرا و مستحقان توزیع می‌کنند، اما این عمل نوعی مسّکن موقتی است. زیرا در صورت گسترش بیماری و تلفات کرونا در افغانستان یا پیش آمدنِ قحطی در جهان، نخستین کشور‌هایی که صدمه شدیدی از آن شرایط خواهند دید، کشورهای وارد کننده و مصرفی مانند افغانستان هستند. آن وقت است که نگرانی اصلی شکل خواهد گرفت.
تاثیر کرونا بر تحولات سیاسی افغانستان
با وجود شیوع کرونا و بحران ناشی از آن در افغانستان، اما این شرایط به نظر نمی‌رسد تاثیر چندانی بر تحولات داخلی فعلی در این کشور داشته است.
مذاکرات صلح طالبان و دولت همچنان با آزادی مرحله به مرحله از هر دو طرف به صورت قطره چکانی به پیش می رود، اما همچنان نتایج این مذاکرات نامشخص است.
از سوی دیگر هنوز معلوم نیست که آیا طالبان در شرایط فعلی با آغاز فصل گرما، عملیات جنگی و نظامی خود را در افغانستان ادامه خواهند داد با خیر، چون هنوز طالبان نیز درباره شیوع کرونا موضع گیری خاصی را نداشته است.
