الوقت- روز گذشته «شیخ تمیم بن حمد» امیر قطر در سفری غیرمنتظره وارد تهران شد و با مقامات سیاسی بلندپایه ایرانی به یحث و گفتگو پرداخت. این سفر در حالی صورت می گیرد که تنش‌ها میان ایران و آمریکا با اقدام جنون آمیز ترامپ در صدور دستور ترور سردار سلیمانی و پاسخ موشکی ایران به این ترور، به صورت کم سابقه ای افزایش یافته و از طرف دیگر شیخ تمیم نخستین سفر خود به تهران پس از نشستن بر مقام پادشاهی قطر را انجام میدهد که این موضوعات بر اهمیت این سفر افزوده است.
روابط نامتوازن سیاسی و اقتصادی
روابط قطر و ایران در حوزه های سیاسی و اقتصادی طی سالیان اخیر و بویژه پس از بروز بحران در روابط کشورهای عضو شورای همکاری که به تحریم همه جانبه دوحه از سوی عربستان و امارات و بحرین و مصر انجامید، روابطی رو به گسترش و بر مبنای افزایش همکاری های منطقه ای بوده است. در نشست‌های روز گذشته میان مسئولان بلندپایه دو کشور نیز مجدداً بر نزدیکی بیشتر روابط سیاسی و ضرورت گسترش بیش از پیش همکاریهای اقتصادی تأکید شد.
در این زمینه حسن روحانی رئیس جمهور ایران با اشاره به پیشرفت‌های ایران در بخش‌های گوناگون علم و فناوری، فعالیت‌های دانش‌بنیان و خدمات مربوط به بخش‌های آب و برق، گفت: آماده انتقال تجربیات خود در این بخش‌ها به کشور دوست، قطر هستیم.
در واقع ایران حضور بیشتر در بازارهای اقتصادی کشورهای همسایه را به عنوان یک راهکار مهم خنثی کردن اثر تحریم‌های آمریکا بویژه در حوزه انرژی می داند و در این میان قطر به عنوان یک کشور ثروتمند هم میتواند در حوزه سرمایه گذاری در بخش های مختلف اقتصادی ایران حضور داشته باشد و هم به دلیل نیازمندی‌های داخلی در حوزه‌های کشاورزی و صنعت و تکنولوژی، که موجب شده تا بخش زیادی از را از طریق تجارت خارجی تامین کند، بازار بالقوه مناسبی برای حضور محصولات و شرکت‌های ایرانی باشد.
از سوی دیگر تحریم‌ها و مجازات‌های اقتصادی کشورهای عضو شورای همکاری علیه قطر موجب شده تا دوحه برای کاهش وابستگی اقتصادی به این کشورها در آینده نسبت به گسترش روابط اقتصادی با تهران که از مزیت نزدیکی سرزمینی برخوردار است به عنوان یک سیاست راهبردی توجه ویژه داشته باشد. در این راستا امیر قطر با بیان اینکه باید با تلاش مسئولان روابط دو کشور در بخش‌های مختلف اقتصادی، تبادل تجاری، گردشگری و سرمایه‌گذاری مشترک بیش از پیش گسترش پیدا کند، گفت: از همکاری مشترک فعالان اقتصادی و تجار و بازرگانان ایران و قطر استقبال کرده و برای توسعه این همکاری‌ها تسهیلات ویژه‌ای در نظر خواهیم گرفت.
کمیسیون مشترک دو کشور بنابر اعلام مقامات قرار است که طی سه ماه آینده تشکیل شود. اقدامی که برای رسانیدن سطح همکاری های اقتصادی به سطح روا بط خوب سیاسی میان دو کشور صورت می گیرد.
شراکت امنیتی و چالش حضور آمریکا
به طور حتم بخش اصلی دیگری از موضوع گفتگوهای امیر قطر و سران ایرانی مربوط به تحولات منطقه در جریان بالا گرفتن تنش میان تهران و واشنگتن است. در پی افزایش خطر وقوع جنگی با ابعاد نامعلوم در منطقه پس از ترور شهید قاسم سلیمانی توسط آمریکایی‌ها، کشورهای مختلفی خواهان کنترل تنش‌ها شدند و قطر از جمله نخستین دولت‌هایی بود كه با فرستادن وزیر خارجه خود به تهران تحرکات دیپلماتیک را شدت بخشید. ایران بارها اعلام کرده است که به هیچ عنوان نمی توان به موضوع امنیت منطقه ای به صورت غیرپیوسته و غیرهمگانی و بیرونی نگاه کرد بلکه باید هرگونه نظام امنیتی بر اساس حفظ منافع و مشارکت تمامی کشورهای منطقه و عدم دخالت قدرتهای خارجی باشد. در این راستا تهران بر اساس شاخصه های کلی مذکور در ماه ستامبر به صورت رسمی طرح موسوم به صلح هرمز را ارائه کرد. در این رابطه حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر انقلاب اسلامی در دیدار با هیئت قطری بر این موضوع تاکید کرده و با اشاره به نامناسب بودن شرایط کنونی منطقه افزودند: علت این وضعیت ، فسادانگیزی آمریکا و رفقای او است و تنها راه مقابله با آن هم تکیه بر همکاریهای درون منطقه ای است.
قطر از جمله کشورهای منطقه است که نسبت به این طرح استقبال نموده است. شیخ تمیم دراین زمینه در دیدار با روحانی گفت: معتقدیم باید برای حفظ امنیت در این منطقه با جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان کشوری تاثیرگذار در منطقه همکاری کنیم و هرگونه همکاری امنیتی در این منطقه بدون حضور ایران ارزشی ندارد.
با این حال، مساله و حتی چالش مهمی که نمی توان آن را نادیده گرفت میزبانی قطر از یکی از مهمترین پایگاه های نیروهای تروریست آمریکایی درمنطقه است. پایگاه هوایی العدید به عنوان بزرگترین پایگاه هوایی آمریکا در منطقه و مرکز فرماندهی هوایی آمریکا در منطقه (سنتکام) بنا بر شواهد موجود نقش مهمی در عملیات ترور شهید قاسم سلیمانی داشته است و تهران خواهان توضیح قطری ها در این مورد است.
ایران در راستای انتقام سخت ، سیاست راهبردی خود را بر اخراج نیروهای آمریکایی از منطقه قرار داده است و لذا به صورت رسمی وزارت دفاع آمریکا پنتاگون و نیروهای آمریکایی را در لیست تروریستی و اهداف مشروع برای نیروهای مسلح ایران قرار داده است لذا در ادامه با فعالیت هایی که سنتکام برای ضربه زدن به منافع ایران در منطقه صورت خواهد داد امنیت کشورهای میزبان پایگاه‌های آمریکا در منطقه ضربه پذیر خواهد بود. طبیعتاً قطر باید برای حل این چالش چاره ای بیاندیشد. اگرچه در حال حاضر بستن پایگاه العدید تا حدی مشکل به نظر میرسد اما خشم و نارضایتی ایران از انجام توطئه ترور از العدید بنا بر آنچه که برخی از رسانه ها اعلام کرده اند می تواند اهرم فشاری برای دوحه به منظور اعمال نظارت بر فعالیت های نظامیان آمریکایی در خاک خود باشد که علیه منافع شرکای منطقه ای قطر اقدام نکنند.
