الوقت - با وجود اینکه از هفته ها پیش ماجرای سفر اردوغان به وآشنگتن با حاشیه های فراوانی واشنگتن همراه شد و حتی این سفر تا آستانه لغو کامل نیز پیش رفته بود، با این حال رئیس جمهور ترکیه برای دیدار با ترامپ راهی آمریکا شد. اردوغان با این امید به دیدار با ترامپ رفت که از یک سو، سطح ضدیت‌های رو به افزایش سیاسیون آمریکایی با آنکارا را کنترل نماید و از سوی دیگر، به برخی امتیازات در زمینه، معادلات سوریه، بحث استرداد فتح الله گولن و... دست پیدا کند اما مجموع دیدارها وروند تحولات پس از این سفر نشان داد، که او در تحقق تمامی اهداف خود ناکام ماند.
در واقع با وجود اینکه حتی پیش از انجام سفر شواهد بسیاری وجود داشت که اردوغان نمی‌تواند به دستاوردی بزرگ و قابل توجه دست پیدا کند ولی او اصرار داشت تا ارائه برخی شواهد به ترامپ و دیگر سیاست‌مداران آمریکایی امتیازاتی را کسب کند. اما در حالی که پس از بازگشت اردوغان از آمریکا، رسانه‌های طرفدار حزب عدالت و توسعه، با آب و تاب زیادی از موفقیت و دستاورد چشم‌گیری اردوغان سخن به میان آوردند اندک زمانی بعد مشخص گردید که تنها عکس‌های یادگاری با دونالد ترامپ، نصیب اردوغان شده و او اسیر «دیپلماسی عکاسی» ترامپ شده است. تیر خلاص بر شانتاژ خبری رسانه های نزدیک به دولت و حزب عدالت و توسعه را بیانیه پایانی نشست وزرای خارجه کارگروه کوچک درباره سوریه شامل آمریکا، عربستان، مصر، فرانسه، انگلیس، آلمان و اردن وارد آورد که در آن کشورهای عضو به رهبری واشنگتن بر جلوگیری از تغییر اجباری جمعیتی سوریه که به عملیات ترکیه در شمال سوریه برای تغییر دموگرافی منطقه باز می گردد تاکید کردند.
اردوغان - ترامپ؛ تبادل انتقاد و گلایه‌ها
با نگاهی کلی به سفر جنجال برانگیز رئیس جمهور ترکیه به واشنگتن، از مذاکرات میان اردوغان و ترامپ می توان به به عنوان نشستی بدون توافق یاد کرد. در واقع، رهبران دو کشور بیش از آنکه در مورد دیدگاه های مشترکشان به مسائل مختلف سخن به میان آوردند، میز مذاکره را به محلی برای گلایه و شکایت از یکدیگر تبدیل کردند. اردوغان یک سوی ماجرا با زبان انتقاد از مواضع آمریکایی‌ها در قبال حمله این کشور به شمال سوریه گشود و تلاش کرد نشان دهد که او و دولت مطبوع‌اش دشمن کردها نیستند بلکه مخالف حزب پ‌ک‌ک هستند. همچنین، اردوغان در سفر خود تلاش کرد تا از شدت مواضع اخیر نمایندگان کنگره برای به رسمیت شناختن قتل عام ارمنی‌ها توسط ارتش ترکیه، طی جنگ جهانی اول بکاهد. در مقابل نیز، ترامپ هیچ‌گونه صحبتی از حصول هر گونه توافق میان آنکارا و واشنگتن بر زبان نیاورد و حتی با موضعی گلایه مانند تاکید کرد که خرید سامانه دفاع موشکی S-400 از روسیه مناسبات میان دو کشور را پیچیده کرده است مجموع این روند نشان میدهد ان‌چه اتفاق افتاده توافق نبوده بلکه نوعی تبادل انتقاد از یکدیگر بوده است و اردوغان عملا به نتیجه‌ای ملموس دست پیدا نکرده است.
در حقیقت، اردوغان در ابتدای امر نسبت به این مساله امید داشت تا بتواند با در دست داشتن یک فیلم مستند مانند در یک تبلت آیفون، به ترامپ و سناتورها نشان دهد که کردهای سوریه تروریست هستند و نظر آنها را به سوی خود جلب کند اما همزمان او مشتاق بود هر گونه نرمش پیرامون خرید سامانه دفاع موشکی، از کانون توجه رئیس کاخ سفید خارج شود. جمع این اضداد حتی قبل از سفر رئیس‌جمهور ترکیه به واشنگتن ناممکن به نظر می‌رسید و نوع مواجهه ترامپ و سناتورها با اردوغان نشان داد که نه نگاه آمریکا به موضوع همکاری با کردهای سوریه تغییر پیدا می‌کند و نه آنها حاضر به حمایت از عملیات چشمه فرات هستند.
«اس 400 » کانون اصلی تنش
اختلاف‌نظر میان واشنگتن و آنکارا بر سر خرید سامانه دفاع موشکی اس 400 را می‌توان حتی بالاتر از موضوع کردها مهم‌ترین موضوع تنش میان دو طرف ارزیابی کرد. در این زمینه قابل توجه این است که بلافاصله پس از بازگشت اردوغان از آمریکا او عنوان می‌کند که کشورش حتی در صورت دریافت سیستم‌های پاتریوت آمریکایی، از خرید سیستم‌های اس – ۴۰۰ صرف‌نظر نخواهد کرد.
این موضوع نشان میدهد که اردوغان و ترامپ بیش از ان‌که توافقی میان خود حاصل کرده باشند بیشتر از یکدیگر به دلیل اس 400 گلایه کرده‌اند. در حقیقت، خرید سامانه دفاع موشکی از روسیه، خط قرمز آمریکا برای آنکارا و اردوغان است و تا کنون به نظر می‌رسد هیچ‌گونه نرمشی در قبال این مساله نشان نداده‌اند. در مقابل، اردوغان نیز حاضر به پذیرش پیشنهاد آمریکا برای جایگزین کردن سامانه دفاع موشکی پاتریوت از آمریکا نیست. روند حرکت دستگاه دیپلماسی ترکیه طی چند سال گذشته نشان میدهد که نزدیکی به شرق در راس برنامه‌های دولت قرار گرفته و در آینده نیز احتمالا شاهد دوری هر چه بیشتر ترکیه از غرب و نزدیکی فزآینده این کشور به سمت روسیه و چین خواهیم بود. لذا مخالفت اردوغان با پیشنهادات دونالد ترامپ امری طبیعی به نظر می‌رسد و تا زمانی که ترکیه بر این مواضع اصرار داشته باشد، نمی‌توان تنش‌زدایی میان آنکارا و واشنگتن را پیش‌بینی کرد.
وقتی کارگروه واشنگتن اردوغان را ناامید می‌کند
در سطحی دیگر، علاوه بر ناامیدی اردوغان از چرخش مواضع آمریکا در قبال کردهای سوریه و موضوع اس 400، شاهد بودیم متعاقب خروج اردوغان از واشنگتن، گروهی تحت عنوان کارگروه سوریه که آمریکا، عربستان، مصر، فرانسه، انگلیس، آلمان و اردن در آن حضور دارند، بیانیه‌ای صادر کرد که به وضوح نشان میدهد که اردوغان با دستان خالی واشنگتن را ترک کرده و حتی این بیانیه بدرقه‌ای غیردوستانه برای او بوده است. در واقع، وزرای خارجه کشورهای عضو کارگروه کوچک درباره سوریه در بیانیه مشترکی بر ضرورت حفظ تمامیت ارضی، حاکمیت و وحدت سوریه تاکید و با تغییر اجباری جمعیتی آن مخالفت می‌کنند. همچنین، این کارگروه هرگونه اقدام در نواحی شمال و شمال شرق سوریه را نیز محکوم می‌کند.
این بیانیه به وضوح نشان میدهد که تیر اردوغان به سنگ خورده و تنها چند ساعت پس از خروج او از آمریکا روند کاملا دگرگون شده و حتی در مسیر ضدیت با خواست ترکیه قرار گرفته است. در واقع، در این بیانیه پیام روشن به اردوغان این است که به هیچ عنوان آمریکا و دیگر کشورهای حاضر در این کارگروه با عملیات «چشمه صلح» این کشور در شمال و شمال شرق سوریه موافق نیستند و اقدامات این کشور را در مسیر تغییر دموگرافی منطقه ارزیابی می‌کنند. همچنین، تاکید بر حفظ تمامیت ارضی سوریه، به شکل غیر مستقیم تهدیدی برای ترکیه است که حضور نظامی ارتش ترکیه در شمال سوریه در آینده را اشغال‌گری به حساب خواهند آورد.
