واقعیات تاریخی نشانگر آن است که در صورت شکست مرحله اول طرح معامله قرن در منامه که بسیار هم محتمل است، تمام تیرهای محمد بن سلمان در راستای خوش‌رقصی برای ترامپ و نتانیاهو به سنگ خواهد خورد
الوقت - پس از حدود دو سال انتظار، به نظر می‌رسد طی چند روز آینده دولت آمریکا از طرح معامله قرن موردنظر ترامپ برای حل مساله فسلطین پرده برداری کند. بر اساس گزارش‌ها در روزها 25 و 26 ژوئن (4 و 5 تیرماه) در کنفرانسی اقتصادی در منامه، پایتخت بحرین بخش اول معامله قرن، در میان تحریم گروههای فلسطینی برگزار می‌شود.
این طرح اقتصادی با پشتوانه 50 میلیارد دلاری قصد دارد با سرمایه‌گذاری در فلسطین و کشورهای همسایه همانند اردن و لبنان، مساله هویتی و سیاسی فلسطین با رژیم صهیونیستی را با ابزارهای اقتصادی حل کند که تا حدود زیادی غیرممکن و شکست خورده به نظر می‌رسد. کشورهای عربی متحد آمریکا از جمله عربستان و امارات همراه با مقاماتی از کشورهای مصر، اردن و مراکش در این کنفرانس شرکت خواهند کرد اما بسیاری از کشورهای اسلامی با اعلام مخالفت بر سر هر گونه سازش اقتصادی پیرامون مساله فلسطین، حضور ریاض و دیگر پایتخت‌های عربی را خیانت بزرگ به آرمان‌های فلسطین قلمداد می‌کنند.
50 میلیارد برای اجرای معامله بزرگ؛ منطق اقتصادی ترامپ برای حل مسائل
دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا بر اساس منطق اقتصادی خود طی دو سال گذشته بر این باور بوده که تمامی امور را می‌توان بر اساس قدرت اقتصادی و ایجاد محرک‌های مالی حل‌وفصل کرد. اکنون نیز او قصد دارد بر اساس منطق اقتصادی، هویتی‌ترین و عمیق‌ترین مساله سیاسی منطقه غرب آسیا یا حتی جهان را حل نماید.
در همین راستا، تارنمای کاخ سفید روز شنبه هفته جاری از طرح‌های اقتصادی و سرمایه گذاری ۵۰ میلیارد دلاری در فلسطین رونمایی کرد. در این ارتباط، خبرگزاری "آسوشیتدپرس" اعلام کرد که هدف بخشی از طرح‌های اقتصادی ایجاد نزدیک به یک میلیون شغل جدید برای فلسطینی‌ها است. طرح‌های اقتصادی دولت آمریکا طرح‌هایی به ارزش ۲۷.۵ میلیارد دلار در کرانه باختری و غزه و ۹.۱، ۷.۴ و ۶.۳ میلیارد دلار برای مهاجران فلسطینی به ترتیب در مصر، اردن و لبنان اجرا خواهد شد.
این طرح‌ها در زمینه‌های تحصیلی، نیرو، آب، گردشگری، مراقبت‌های درمانی و بخش‌های کشاروزی اجرا خواهد شد. آمریکا مدعی است که برنامه‌های اقتصادی باعث افزایش دو برابری تولید ناخالص، کاهش فقر ۵۰ درصدی و تک رقمی شدن نرخ بیکاری در فلسطین خواهد شد.
مخالفت بزرگ مسلمانان با طرح معامله قرن
در شرایطی که اعلام معامله قرن ترامپ و طرح او برای صلح در سرزمین‌های اشغالی در واپسین لحظات خود قرار دارد، فقدان یک راه حل سیاسی و در نظر گرفتن عمق شکاف هویتی و امنیتی پیرامون حل مساله فلسطین، حجم بزرگ مخالفت کشورهای اسلامی را به همراه داشته است.
مهم‌ترین سطح مخالفت با کنفرانس منامه و مقدمات طرح معامه قرن را می‌توان در ارتباط با گروهای فلسطینی، به عنوان طرف اصلی معامله قرن مورد ارزیابی قرار داد. در واقع، رهبران فلسطینی به شدت مخالف طرح آمریکا بوده و حتی برگزاری تظاهرات در روزهای برگزاری نشست منامه را خواستار شده‌اند. در ارتباط با معامله قرن، محمود عباس رئیس تشکیلات خودگردان اعلام کرذه است: «این طرح تصویب نخواهد شد، زیرا باعث پایان نهضت فلسطین می‌شود. ما در این کنفرانس شرکت نخواهیم کرد، دلیلش این است که اوضاع اقتصادی نباید پیش از اوضاع سیاسی مورد بحث قرار گیرد.»
همچنین، جنبش‌های فلسطینی حماس و فتح بیانیه کاخ سفید درباره بخش اقتصادی «معامله قرن»، را محکوم کردند. در همین زمینه،«منیر الجاغوب» رئیس دفتر اطلاع‌رسانی کمیساریای بسیج و سازماندهی جنبش فتح اعلام کرد: «دولت آمریکا راه‌حل مبتنی بر استفاده از پول عرب‌ها را برای کُشتن آرمان‌های سیاسی ملت فلسطین پیشنهاد می‌دهد.» از سوی دیگر، «عبداللطیف القانوع» سخنگوی جنبش حماس تأکید کرد، اظهارات «جرد کوشنر»( مشاور ارشد رئیس‌جمهوری آمریکا) و پیشنهادهای اقتصادی او اهداف کنفرانس بحرین را، که تبدیل مسئله ملت فلسطین به مسئله‌ای انسانی و اقتصادی با هدف اجرای «معامله قرن» است، فاش می‌‌کند. وی خاطرنشان کرد که فلسطینیان با این طرح مخالف هستند و به مبارزه‌شان برای بی‌نتیجه گذاشتن آن ادامه خواهند داد.
علاوه بر گروههای فلسطینی، نبیه بری رئیس پارلمان لبنان در اولین موضع رسمی لبنان نسبت به درخواست کوشنر درباره مرحله اول معامله قرن اشاره کرد که سکوت رسمی لبنان در برابر این طرح به‌معنای پذیرش این اتفاق شوم نیست. وی تصریح کرد که هرگز هیچ‌گونه سرمایه‌گذاری در لبنان و نیز در رابطه با جریان فلسطین و حقوق مردم این کشور در بازگشت به سرزمین و برپایی دولت مستقل و پایتخت آن قدس شریف وجود نخواهد داشت.
مجموع این واکنش‌ها نشانگر آن است که احتمال موفقیت معامله قرن بسیار محدود است و در اساس کار مخالفت گروههای فلسطینی با آن، می‌تواند عامل اصلی شکست آن باشد. هر چند در جریان مساله فلسطین سطحی بزرگ از کشورهای اسلامی دخیل هستند اما این واقعیت نباید نادیده گرفته شود که در نهایت این گروههای فلسطینی هستند که می‌بایست ابعاد مصالحه و توافق را بپذیرند. با توجه به منطق اقتصادی طرح و در نظر نگرفتن ابعاد منازعه هویتی و سیاسی میان فلسطینی‌ها و رژیم صهیونیستی، به ویژه با توجه به اینکه از یک سو، طرح دو دولت کنار گذاشته شده و از سوی دیگر، رژیم صهیونیستی خواهان خلع سلاح گروههای فلسطینی است، به احتمال زیاد با شکست مواجه خواهد شد و نمی‌تواند نتیجه و برآیند خاصی را به همراه داشته باشد.
خیانت عربستان و امارات به آرمان‌های فلسطین و پذیرش سلطه آمریکا
در کنار مخالفت کشورهای عربی و جریان‌های سیاسی فلسطینی در برابر طرح معامله قرن آمریکا می‌توان از خیانت بزرگ عربستان و امارات پیرامون این طرح سخن به میان آورد. در حقیقت، محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان و محمد بن زاید، ولیعه ابوظبی، درمقام رهبرانی سازش‌کار و علاقمند به عادی‌سازی مناسبات جهان اسلام با رژیم صهیونیستی، قصد دارند از هر طریق ممکن آمریکا را در مسیر اجرای موفق معامله قرن همراهی کنند. در نتیجه امر نیز شاهد هستیم که سیگنال‌های مثبت سعودی‌ها برای برقراری مناسبات سیاسی رسمی با تل‌آویو به شکل روزافزون در حال گسترش است.
در یکی از نمونه‌های این امر، روزنامه اقتصادی گلوبس به نقل از یک دیپلمات سعودی نوشت: از نظر عربستان، کشورهای عرب حوزه خلیج فارس، مصر و اردن دوره جنگ با رژیم صهیونیستی تمام شده و در حال حاضر مزایای عادی سازی روابط با این رژیم بسیار است. این روزنامه رژیم صهیونیستی به نقل از این دیپلمات می‌آورد: سلمان بن عبدالعزیز پادشاه عربستان و محمد بن سلمان ولیعهد سعودی تلاش می‌کنند فلسطینی‌ها را به بررسی جدی تحولات سیاسی و اقتصادی در چارچوب معامله قرن متقاعد کنند.
این نوع سیاست سازشکارانه سعودی‌ها و اماراتی در برابر معامله قرن را می‌توان خیانت بزرگ آنها به آرمان‌های فلسطین و پذیرش سلطه رژیم صهیونیستی بر خود ارزیابی کرد. در حقیقت، شخصیت قدرت طلب محمد بن سلمان حاضر است همه تاریخ مبارزات مسلمانان در برابر رژیم صهیونیستی را قربانی پذیرش خود از سوی لابی‌های صهیونیستی کند. بر اساس همین منطق در آینده نزدیک می‌توان شاهد ابعاد جدیدی از خیانت او به مسلمانان بود اما واقعیات تاریخی نشانگر آن است که در صورت شکست مرحله اول طرح معامله قرن در منامه که بسیار هم محتمل است، تمام تیرهای محمد بن سلمان در راستای خوش‌رقصی برای ترامپ و نتانیاهو به سنگ خواهد خورد.
