الوقت- مایک پمپئو وزیر خارجه دولت آمریکا روز دوشنبه اعلام کرد که واشنگتن دیگر معافیت های موقت صادرشده برای خریداران عمده نفت ایران را تمدید نخواهد کرد و از این پس ناقضان تحریم‌های نفتی آمریکا علیه تهران با مجازات های اقتصادی شدید روبه رو خواهند شد. در مقابل اما ایران نیز با غیرقانونی و نامشروع خواندن تحریم ها نسبت به عواقب ناگوار و بی ثبات کننده اقدامات کاخ سفید هشدار داده است. در این شرایط الوقت برای بررسی بیشتر موضوع با محمد علی صادقی کارشناس حوزه نفت و انرژی و همچنین حسن هانی زاده کارشناس مسائل بین المللی به بحث و گفتگو پرداخته است.
با توجه به اینکه کشورهایی مانند عربستان و امارات برای افزایش سطح تولید خود اعلام آمادگی کرده اند به عقیده شما تا چه حد آمریکا در هدف خود برای به صفر رساندن صادرات نفت ایران در آینده توانایی خواهد داشت؟
صادقی (کارشناس حوزه نفت و انرژی): به چند دلیل چنین امکانی میسر نیست. نخست باید یادآور شد که نفت یک کالای استراتژیک است و ایران به هر طریق خواهد توانست برای نفت خود مشتری پیدا کند.
برای مثال آمریکا بزرگترین خریدار و مصرف کننده نفت خام ونزوئلا است. وقتی نفت ونزوئلا را تحریم میکند مجبور است که برای جبران آن منابع دیگری برای تأمین نیازهای نفتی خود جایگزین کند.
همچنانکه تا پیش از تحریم های داماتو 800 هزار بشکه نفت خام ایران به سوی آمریکا روانه می شد و پس از اجرای قانون داماتو در سال 1997 میلادی ایران نفت خام خود را به سمت کشورهای اروپایی روانه کرد.
یکی از روش های مهم ارزان فروشی است. هزینه تولید نفت خام در دریای شمال 17 دلار در هر بشکه است. این رقم در روسیه 30 و برای نفت شل آمریکا 70 دلار در هر بشکه می باشد. این در حالی است که هزینه تولید هر بشکه نفت برای ایران در خلیج فارس 5 دلار می‌باشد.
اما مسئله مهم در رد ادعای مقامات آمریکایی آن است که جایگزینیِ سبد نفت خام برای کشورهای طرف معامله ایران به سادگی میسر نیست. پالایشگاه‌های کشورهای مشتری نفت ایران برای جایگزین کردن نفت دیگر کشورها با نفت ایران نیاز به تغییر در ساختار و صرف هزینه های بسیاری هستند که خود بر پیچیدگی های موضوع می افزاید. در واقع مقامات آمریکایی با این اقدام نمایشی به دنبال کاستن از تلاطمات احتمالی در بازار نفت هستند.
چین در صورت همراهی با حدود 2 میلیارد دلار ضرر و زیان رو به رو خواهد شد هرچند تجربه نشان داده است پکن در تحریم‌ها همراهی مورد انتظار آمریکا را علیه تهران نداشته است. اکنون نیز اگر شاید شرکت های دولتی و بزرگ چین برای معامله نفتی با ایران مردد شوند اما به طور حتم شرکت‌های خصوصی بویژه شرکت هایی که با آمریکا تبادلات اقتصادی گسترده ندارند برای دریافت تخفیف‌ها با ایران وارد چانه زنی و گفتگو خواهند شد.
بر این اساس اقدام آمریکا در لغو معافیت‌ها برای خریداران نفت ایران چه تأثیری بر قیمت جهانی نفت خواهد گذاشت؟
به طور حتم تأثیرگذار خواهد بود. هم اکنون میانگین قیمت هر بشکه نفت اوپک 72 دلار می باشد و بازار نفت نوسانات خاص خود را تحت تأثیر عوامل مختلفی همچون بالانس عرضه و تقاضا، شرایط فصلی، رکود اقتصادی کشورهای مصرف کننده و ... دارا می باشد اما اگر دولت آمریکا بخواهد حرکت مذبوحانه ای علیه صادرات نفت ایران صورت دهد قیمت ها افزایش خواهد یافت.
آمریکا طی هفته گذشته سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را در لیست گروه‌های تروریستی قرار داد و اکنون نیز در حال مانع تراشی برای صادرات نفت ایران می باشد. به عقیده شما اهداف آمریکا از دور جدید فشارها بر ایران چیست؟
هانی زاده (کارشناس روابط بین الملل): در واقع آمریکایی ها فشارها بر ایران را گام به گام تشدید می کنند به این دلیل که سیاست ها و اهداف آمریکا در سوریه و عراق با شکست مواجه شده است. سیاست های آمریکا با رویکردی تهاجمی است که با استفاده از ابزارهای منطقه ای همچون عربستان سعودی و رژیم صهیونیستی در پی تغییر در شطرنج سیاسی و جغرافیایی منطقه به نفع خود و رژیم صهیونیستی می‌باشد. با این حال حضور فعالانه ایران در منطقه بویژه در سوریه و عراق مانع از آن شد تا واشنگتن به اهداف خود برسد. اکنون دولت آمریکا در بدترین شرایط ممکن خود در منطقه قرار دارد و ناچار است که هزینه های زیادی برای تغییر شرایط منطقه بپردازد و عامل اصلی ناکامی‌های خود در منطقه را ایران می داند.
اقدام یکجانبه ترامپ در خروج از برجام که نقض آشکار قوانین بین المللی بود نیز در واقع در راستای زمینه‌سازی برای اعمال تحریم‌ها علیه تهران در شرایط عدم همراهی بین المللی با سیاست های تنش آفرین دولت آمریکا در سطح بین المللی قابل خوانش است. واشنگتن با پایمال کردن قوانین بین المللی و اعمال زور و فشار تلاش می کند تا دیگر بازیگران جهانی را به تابعی از سیاست های خود تبدیل کند و مانع از تعامل سایر دولت‌ها با ایران شود. این سیاست در درازمدت و به تدریج شکست خواهد خورد چرا که ایران ابزارهای زیادی برای مقابل با تحریم‌های آمریکا دارد.
واکنش کشورهای خریدار نفت ایران را چگونه پیشبینی می کنید؟
چین کشوری است که معمولاً در موضوعات و مناقشات بین المللی نقش و حضور کمرنگی دارد و بیشتر سعی می کند تا با همراهی با واشنگتن بتواند به روند چندین دهه ای رشد اقتصادی خود را تداوم بخشد. سیاست‌های پکن تابعی از اولویت‌های اقتصادی این کشور است و با توجه به حجم بسیار بالای مبادلات اقتصادی با آمریکا انتظار نمی رود که چینی‌ها به مقابله با تحریم‌های نفتی واشنگتن بپردازند.
بااین وجود کشورهای دیگری هستند همانند هند، کره جنوبی و ترکیه که به نفت ایران نیاز دارند و اینها راه کارهایی برای تبادیل اقتصادی با ایران و خرید نفت از ایران خواهند داشت.
مهمترین برنامه های ایران برای مقابله با تحریم های آمریکا در آینده چیست؟
ایران سازوکارهای زیادی برای تقابل با تحریم‌های یکجانبه آمریکا دارد. همکاری با اتحادیه اروپا در چارچوب برجام، همکاری با کشورهای منطقه مانند عراق، ترکیه، پاکستان، هند، افغانستان و.. ضمن اینکه روسیه می تواند شریک بسیار مهمی از لحاظ انرژی و تجاری با ایران باشد. لذا با توجه به اینکه ایران راهکارهای متنوع و مختلفی برای اجرا در شرایط تحریمی در نظر گرفته است واشنگتن نخواهد توانست با تحریم نفتی تهران را به زانو در آورد.
