الوقت- به تازگی خبرگزاری الجزیره به نقل از منابع محلی در استان المهره یمن اعلام کرد که نیروهای عربستانی از پایگاه جدید خود در منطقه حوف در این استان بدلیل مخالفت ساکنان منطقه خارج شدند.
استان المهره، استان شرقی یمن است و تمام مرز شرقی یمن با عمان در این استان واقع است. در سال 2004 جمعیت این استان کمتر از 200 هزار نفر عنوان شده، اما این استان از نظر مساحت دومین استان یمن پس از استان پهناور حضرموت می‌باشد.
استان المهره برخلاف جمعیت بسیار کم، اما دارای مراتع و جنگل‌های بسیار سرسبز است و هم بدلیل موقعیت آب و هوایی منحصر به فرد خود و هم خط ساحلی طولانی با دریای عرب و مرز طولانی و کوهستانی با عمان دارای اهمیت فوق العاده است.
از این رو موقعیت ژئوپلتیکی مهم این استان غنی از منابع موجب شد تا عربستان سعودی پس از تجاوز به یمن در مارس 2015 برای سیطره یافتن بر این استان برنامه‌ریزی کرده و نیروهای خود را در المهره مستقر کند. هرچند در این میان ساکنان این استان همواره به انحا مختلف اعتراض خود را نسبت به حضور نیروهای عربستانی اعلام کرده‌اند.
باز شدن پای سعودی‌ها به المهره
اگرچه هجوم نظامی و جنگ ائتلاف عربی به رهبری عربستان سعودی از اوایل سال 2015 آغاز شد، اما عربستان از اوایل نوامبر 2016 یعنی حدود یک سال و نیم بعد بود که به بهانه‌های امنیتی پایش به استان المهره یمن باز شد.
بهانه ورود سعودی‌ها به المهره، تامین امنیت مرزی بود و یکی از نخستین کارهای نظامیان سعودی در المهره، اعزام یک تیم نظامی به گذرگاه مرزی و فرودگاه الغیضة در مرز با عمان بود که با هدف بررسی امکانات لازم برای کنترل گذرگاه‌های این استان صورت گرفت. عربستان در آن زمان با هجمه تبلیغاتی مدعی جلوگیری از قاچاق سلاح برای جریان انصار الله از طریق گذرگاه‌های پادشاهی عمان شد، اقدامی که بارها توسط مسقط تکذیب گردید.
سعودی‌ها همچنین استاندار محلی المهره را که با ورود عربستان به این استان مخالف بود، با حکم منصورهادی، رئیس جمهور سابق و مستعفی یمن، برکنار کرده و « راجح سعید باکریت» را به عنوان مهره فرمانبر خود جایگزین کردند. باکریت تا آنجا مطیع عربستان بود که حتی به هلال احمر امارات اجازه حضور در این استان نداد و تنها حضور انحصاری نیروهای نظامی و امدادی سعودی را مشروع عنوان کرد. همزمان باکریت نیز اعلام کرد که از ورود کودهای شیمیایی زراعی و مواد کربنی از طریق مرزهای عمان و المهره به داخل یمن جلوگیری می‌کند، چرا که به ادعای وی این مواد ممکن است در تولید بمب مورد استفاده قرار گیرند و این همان چیزی بود که سعودی‌ها بدنبال آن بودند.
از سوی دیگر مرکز امدادرسانی ملک سلمان خیلی زود فعالیت خود را در المهره با استاندار جدید آغاز کرد و وعده داد که برای مردم این شهر چاه آب و ایستگاه شیرین کننده آب و موتورهای برق احداث کرده و مدارس را تأمین کرده و سه دانشکده در این استان افتتاح خواهد کرد.
اهداف سعودی‌ها در المهره چه بود؟
عربستان برای حضورش در استان المهره یمن چند هدف بسیار مهم را دنبال می‌کرد:
کنترل مرز شرقی یمن و موقعیت استراتژیک المهره: تردیدی نیست که یکی از مهمترین اهداف سعودی‌ها برای ورود به استان المهره، کنترل مرز یمن با عمان بود. در واقع المهره تنها مرز یمن با عمان است و سعودی‌ها در نظر داشتند تا با کنترل این استان همه مرز شرقی یمن را در دست بگیرند و این باعث می‌شد برخی ادعاها در مورد کمک رسانی به ارتش و نیروهای انصارالله از طریق مرزهای عمان خنثی و متوقف شود. همچنین گسترش نفوذ در جنوب یمن و بر آبراه های حیاتی دریای عرب بر اهمیت استراتژیک این استان می‌افزاید.
تغییر رویکردهای بافت جمعیتی: از دیگر اهداف سعودی‌ها در المهره تغییر گرایشات و رویکردهای بافت جمعیتی و افزایش نفوذ سعودی‌ها در این استان بود. جمعیت المهره بطور عمده میانه چندان خوبی با قرائت وهابیت سعودی ندارند و به همین دلیل چندان با ریاض همسو نیستند. برهمین اساس نیز مرکز امدادرسانی ملک سلمان تاسیس مدارس و دانشکده‌های جدید در این استان را وعده داد تا راه برای آموزه‌های سلفی-وهابی در این استان هموار شود. در دی ماه 1396 منابع یمنی اعلام کردند که عربستان به دنبال تأسیس یک مرکز سلفی (نظیر مرکز دماج در صعده) در شهر قشن، سومین شهر بزرگ استان المهره است.
فشار بر عمان: از سوی دیگر استان المهره به عنوان استان تحت نفوذ عمان شتاخته می‌شود و ساکنان این منطقه روابط نزدیک و صمیمانه‌ای با رهبران عمان دنبال می‌کنند. حال عربستان با تشکیل مراکز آموزشی سلفی و تربیت نسلی جدید از طلبه‌هایی با گرایشات وهابی، راه را بر نفوذ عمان خواهد بست و در واقع عمان را در حیات خلوت سنتی خود در یمن تحت فشار قرار خواهد داد. در واقع سیاستی که عربستان در المهره در پیش گرفته درواقع ایجاد کانونی تکفیری در نزدیکی مرزهای عمان است. فشار بر عمان از آن سو برای عربستان اهمیت دارد که پیش از این رهبران عمان در کشاکش‌های منطقه‌ای با عربستان از جمله در جریان حمله به یمن و یا تنش با قطر و ایران، همسو و هم‌جهت نبوده‌اند و لذا ریاض بدنبال در تنگنا قراردادن عمان از طریق مرزهای شرقی یمن بود.
رقابت با امارات: اگرچه عربستان در ائتلاف با امارات حملات خود علیه یمن را آغاز کرد، اما ریاض و ابوظبی به شدت در یمن با هم در تقابل و رقابت قرار دارند و هرکدام بدنبال افزایش منطقه نفوذ خود در یمن هستند. پیش از سعودی‌ها، نظامیان اماراتی به المهره وارد شده بودند و فرماندهان نظامی امارات به 2000 نفر از شهروندان این استان آموزش نظامی داده بودند تا در پایگاه نظامی خود آنها را به کار گیرد. با این حال عربستان با تغییر استاندار این استان و جایگزینی آن با فرد مورد نظر خود، راه را برای گسترش نفوذ امارات در استان المهره بست و حتی نیروهای به اصطلاح امدادی امارات بدستور استاندار وابسته به عربستان از المهره اخراج شدند.
ناکامی طرح‌های سعودی‌ها در المهره یمن
با این حال به نظر می‌رسد نه تنها اماراتی‌ها بلکه سعودی‌ها نیز تا کنون در دستیابی به اهداف خود در استان المهره در شرق یمن ناکام مانده‌اند. از ابتدای حضور اماراتی‌ها و سعودی‌ها در این استان، مخالفت مردم و ساکنان محلی با حضور این نیروها به شدت افزایش یافت و همواره مناطق روستایی و شهری استان المهره شاهد اعتراض ساکنان به نظامیان خارجی بوده‌اند.
از جمله در تیرماه امسال پس از اعلام خبر تصمیم عربستان برای تبدیل فرودگاه «الغیضه» در استان المهره به پایگاه نظامی دائمی عربستان، این شهر شاهد چند روز شورش و اعتراضات گسترده ساکنان علیه اقدامات سعودی‌ها بود تا سرانجام منابع از روند خروج نظامیان عربستان از این فروگاه خبر دادند.
شهریورماه یعنی کمتر از شش ماه پیش نیز منطقه نفت خیز المسیله در استان المهره شاهد تحصن ساکنان این منطقه علیه ایجاد اردوگاه نظامی توسط عربستان بود که اعتراضات در این خصوص بسیار دامنه دار شد.
همچنین اقدام دیگر عربستان در المهره برای احداث خط لوله انتقال نفت با اعتراضات گسترده مواجه شده است و تظاهرات‌کنندگان خواستار خروج نیروهای سعودی می‌باشند. این در حالی است که عربستان سعودی بدنبال آن بود که با احداث خط لوله نفتی در استان المهره یمن، جایگزینی برای صادرات نفت از طریق تنگه هرمز پیدا کند، هرچند اهالی و ساکنان همچنان مخالف این پروژه هستند.
اعتراضات ضدسعودی در المهره همچنان ادامه دارد و ادامه این اعتراضات نیز باعث عقب نشینی هفته گذشته نظامیان سعودی از پایگاه استراتژیک حوف شده است.
براین اساس با توجه به ادامه اعتراضات و عقب نشینی سعودی‌ها از فرودگاه الغیضه که تیرماه امسال صورت گرفت و همچنین عقب نشینی اخیر از پایگاه نظامی الحوف به نظر می‌رسد سعودی‌ها در دستیابی به اهداف خود برای گسترش نفوذ در استان شرقی یمن ناکام مانده‌اند و با تداوم این اعتراضات و مخالفت‌ها در المهره، حداقل چشم انداز روشنی از حضور نظامیان سعودی در این استان شرقی یمن وجود ندارد.
