الوقت - عملکرد و کنشهای دولت عربستان سعودی در چند سال اخیر، به ویژه پس از انتصاب محمد بن سلمان به عنوان ولیعهد این کشور در 21 ژوئن 2017 (31 خرداد 1396) در مسیر همراهی و نزدیکی با دولت آمریکا روندی بیسابقه را سپری کرده است. به گونهای که میتوان اکنون سعودیها را با صراحت دست نشانده و حافظ صرف منافع آمریکا و بهویژه متحد اصلی این کشور در منطقه، یعنی رژیم صهیونیستی ارزیابی کرد.
در حقیقت، حجم وابستگی و دستنشاندگی سعودیها به دولت ترامپ در منطقه، تا حدود زیادی غیرعادی میباشد. اگر شخصی را تصور کنیم که به مدت 10 سال از تحولات منطقه غرب آسیا هیچگونه آگاهی نداشته و مشاهدات و آگاهی او از سیر تحولات قطع شده باشد؛ به طور حتم نمیتواند گامهای سعودیها را در نزدیکی به رژیم صهیونیستی و ارسال سیگنالهای همآهنگ با مقامهای این رژیم را حتی باور کند. هر چند طی دهههای گذشته نیز سعودیها همواره به نوعی وابسته به حمایتهای آمریکا بودهاند اما در ارتباط با نوع کنش و تعامل با مساله فلسطین، برخی ملاحظات خاص خود را داشتهاند که میتوان از آن با عنوان ناسازگاریهای بنیادین و غیرقابل حل میان کشورهای اسلامی یا مسلمانان با رژیم صهیونیستی یاد کرد.
بر خلاف تمامی این معادلات اکنون، برخلاف خواست شهروندان عربستان و افکار عمومی این کشور، در دوسال گذشته نوعی همراهی ویژه و همکاری پنهان میان سعودیها با رژیم صهیونیستی ایجاد شده است. سطح و عمق مناسبات پنهان میان عربستان به مدیریت محمد بن سلمان با مقامهای سیاسی رژیم صهیونیستی، در وضعیت جدید به گونهای است که دونالد ترامپ رئیسجمهوری آمریکا، علیرغم مسائل موجود پیرامون پرونده قتل جمال خاشقچی روزنامهنگار منتقد سعودی، در تشریح دلایل ادامه حمایت خود از بن سلمان و سعودیها در 23 نوامبر 2018 (2 آذر 1397) تاکید میکند: «اسرائیل بدون برقراری ثبات در عربستان و پایداری حکومت پادشاهی این کشور با مشکلات عدیدهای مواجه خواهد شد.» او در ادامه توضیح نظرش در مورد گزارش سازمان امنیت آمریکا مبنی بر نقش ولیعهد سعودی در قتل جمال خاشقجی، روزنامه نگار منتقد حکومت عربستان، تصریح میکند: « تضعیف عربستان به معنای حذف اسرائیل است، آیا شما خواهان نابودی اسرائیل هستید؟ ولی تا زمانی که متحد پرقدرتی مثل عربستان در منطقه داریم این امر هیچگاه محقق نخواهد شد.»
در نگاه اولیه میتوان اظهارات ترامپ را نوعی شانتاژ سیاسی و موضعگیری عادی تلقی کرد اما با توجه به عمق سخنان او، این مساله در ذهن ایجاد میشود که چه عواملی موجب شدهاند که دونالد ترامپ از عربستان و حکومت سعودیها به عنوان ضامن بقای رژیم صهیونیستی یاد میکند؟ به عبارتی دیگر، مساله را میتوان اینگونه طرح کرد که سعودیها به رهبری محمد بن سلمان چگونه نقش حراست و تامین منافع رژیم صهیونیستی را در منطقه غرب آسیا، تحت فرمان آمریکا، بازی میکنند؟ در پاسخ به این پرسش مهم میتوان به چهار طریق یا ایفای نقش عمده سعودیها در این ارتباط اشاره کرد:
1- فشار بر نیروهای مقاومت مقاومت و حمایت از گروههای سازشکار فلسطینی: دولت عربستان سعودی طی چند سال اخیر، به ویژه پس از انتصاب بن سلمان به عنوان ولیعهد، رویکرد ایجاد فشار بر نیروهای حاضر در جبهه مقاومت همچون حماس و جهاد را در پیش گرفته و در مقابل از نیروهای سازشکار فلسطینی در صدر آنها، جریان فتح به رهبر محمود عباس، حمایتهای اقتصادی و سیاسی گستردهای داشته است. در حقیقت، بن سلمان قصد دارد با تقویت نیروهای سازشکار فلسطینی، زمینه را برای تحقق صلح در راستای منافع رژیم صهیونیستی، فراهم کند و مساله فلسطین را در راستای مطامع و منافع صهیونیستها خاتمه ببخشد.
2- همراهسازی جهان عرب در مسیر عادیسازی مناسبات با تلآویو: عربستان سعودی در مقام کشوری که خود را به عنوان رهبر جهان عرب معرفی مینماید، بعد از به قدرت رسیدن دونالد ترامپ در کاخ سفید بعد از 20 ژانویه 2017، تا کنون، تلاشهای گستردهای را برای ایجاد یک اتحاد عربی در منطقه به رهبری ریاض انجام داده که یکی از اهداف اصلی آن عادیسازی مناسبات میان جهان عرب با رژیم صهیونیستی باشد. در همین راستا، محمد بن سلمان همواره کشورهای عربی را برای عادیسازی مناسبات با تلآویو و حتی به رسمیت شناختن رژیم صهیونیستی، ترغیب کرده است. این راهبرد بهطور مستقیم از سوی محمد بن سلمان و جرد کوشنر داماد دونالد ترامپ مدیریت میشود.
3- تبدیل کردن مساله تقابل مسلمانان با رژیم صهیونیستی به اختلافات درون اسلامی: دیگر راهبرد محمد بنسلمان در مسیر همراهی با سیاستهای منطقهای آمریکا، منحرف کردن تقابل مسلمانان با رژیم صهیونیستی به به اختلافات درون اسلامی، در قالب تضاد و ضدیت میان تسنن با تشیع است. بدین شرح که مقامهای سعودی قصد دارند ضدیت میان کشورهای مسلمان با رژیم صهیونیستی، را به ضدیت با جمهوری اسلامی ایران تغییر دهند. در این راهبرد حقیرانه و استثماری گونه، تقویت رادیکالیسم اسلامی در منطقه و ترویج وهابیت در میان مسلمانان، در ضدیت با مذهب تشیع در راس اقدامات مقامهای سعودی قرار گرفته است.
4- حمایت از نقشهراه ترامپ برای حل مساله فلسطین: دیگر کنش عربستان در مسیر حراست از موجودیت رژیم صهیونیستی را میتوان در حمایت کامل ریاض از نقشه راه ترامپ برای حل مساله فلسطین ارزیابی کرد که اصطلاحا از آن به عنوان «معامله قرن» یاد میشود. محمد بن سلمان در مسیر خشنود کردن ترامپ و جلب حمایت حداکثری او، طی دو سال گذشته تلاش گستردهای را برای راضی کردن فلسطینیها و دیگر کشورهای عربی، جهت پذیرفتن نقشه راه ارائه شده از سوی دولت آمریکا، انجام داده است. در واقعف بن سلمان با زیر پا گذاشتن آرمانهای فلسطین، به طور کامل حراست از موجودیت رژیم صهیونیستی را پذیرفته است.