الوقت - حمله برخی از عوامل دست‌نشانده و نیروهای اغفال شده در اعتراضات بصره به کنسول‌گری ایران در 7 سپتامبر 2018 (16 شهریور 1397) در میان محافل رسانه‌ای و افکار عمومی در سطح جهانی بازتاب بسیار گسترده‌ای داشت. پس از وقوع این رخداد، در عرصه معادلات میدانی و جناح‌بندی میان جناح‌های سیاسی نیز شاهد تغییراتی گسترده بوده‌ایم که به نوعی آرایش قبلی را برای تشکیل فراکسیون اکثریت پارلمانی به هم ریخته است. با این اوصاف، اکنون این مساله مطرح می‌شود اعتراضات بصره و تحولات بعد از آن چه تاثیری بر آینده معادلات سیاسی در کشور عراق دارد؟ برای پی‌گیری این مساله اساسی «الوقت» دیدگاه سید رصا قزوینی کارشناس مسائل عراق را جویا شده است.
حمله به کنسول‌گری ایران در بصره ؛ امری غیرعادی و فاقد خاستگاه مردمی
سید رضا قزوینی در ارتباط با علل و عوامل مداخله‌گر در موضوع حمله به کنسول‌گری ایران در بصره تاکید کرد: «ریشه اصلی نارضایتی‌ها در استان بصره عراق را می‌بایست در تحولات عراق بعد از 2003 و حتی قبل از آن جستجو کرد که علی‌رغم وجود بزرگ‌ترین منابع انرژی در این استان، محرومیت و نابرابری اجتماعی - اقتصادی بر این کشور حاکم بوده است. با این وجود، در وضعیت جدید، در نتیجه افزایش نارضایتی شهروندان بصره و فزاینده شدن وضعیت ناگوار زیستی در آن، از اواخر تیر ماه سال جاری شاهد برپایی اعتراضاتی در این شهر بودیم اما با برخی وعده‌های دولت، تظاهارات خیابانی تا حدودی فروکش کرد. طی چند هفته اخیر، پس از آنکه دولت به دلیل درگیر بودن درمسئله تشکیل دولت جدید، نتوانست وعده‌های خود را عملی کند و وضعیت آب، برق، بهداشت، معیشت و رفاه وخیم تر شد و همین مسئله شهروندان بصره را مصّرتر از گذشته به خیابان‌ها آورد.»
این کارشناس مسائل عراق در ادامه تصریح کرد: «حدودی از خشونت در رفتار معترضان بصره را می‌توان طبیعی قلمداد کرد و این امر که شهروندان نسبت به عملکرد دولت و نظام سیاسی ناراضی باشند، کاملا عادی بود. با این وجود، با توجه به اهمیت اقتصادی بصره به عنوان دروازه اقتصادی عراق و وجود بازیگران مختلف در دومین استان بزرگ این کشور، بهره‌گیری ابزاری برخی جریان‌ها از روند اعتراضات اتفاق افتاد. در حقیقت، در روز جمعه هفته گذشته شاهد حمله مشکوک معترضین به دفتر جناح‌های سیاسی عراقی و کنسول‌گری ایران، بودیم که به هیچ عنوان نمی‌توان آن را امری دارای پایگاه و خاستگاه مردمی دانست.»
تشدید اعتراضات در بصره با مدیریت جناح نزدیک به حیدر العبادی
قزوینی در ادامه اظهارات خود در ارتباط با منافع بازیگران دخیل در اعتراضات بصره بر این باور است که نقش نیروهای خارجی را می‌بایست در ارتباط با صف‌آرایی دو جناح عراقی در اولین نشست پارلمان در سوم سپتامبر سال جاری مورد بازخوانی قرار داد. در اولین نشست پارلمان از یک سو، ائتلاف تحت رهبری صدر و العبادی مدعی ایجاد فراکسیون اکثریت شدند و از سوی دیگر، ائتلاف تحت رهبری عامری و مالکی نیز مدعی ایجاد فراکسیون اکثریت بودند. در نشست پارلمان زمانی با خروج نمایندگان عضو ائتلاف فتح، دولت قانون و نیز نمایندگان کرد، نشست از نظر تعداد نمایندگان، صلاحیت ادامه دادن را از دست داد و تنها حدود 110 نماینده در صحن پارلمان باقی ماندند.
غیر قابل انکار بودن نقش آمریکایی‌ها در رخدادهای بصره
همچنین، این کارشناس مسائل عراق در بخشی دیگر از اظهارات خود تاکید کرد: «در این امر که آمریکایی‌ها نقشی جدی در تشدید و هدایت مسیر اعتراضات نقش داشتند ، نمی‌توان تردید کرد. این مساله بر کسی پوشیده نیست که ایالات متحده آمریکا از حامیان ائتلاف نزدیک به حیدر العبادی است. تحرکات چند وقت اخیر داگلاس سلیمان سفیر آمریکا در عراق و نیز برت مک‌گورک فرستاده ویژه دونالد ترامپ برای مبارزه با داعش، کاملا در حمایت از ائتلاف نزدیک به حیدر العبادی بوده است. در حقیقت، آمریکایی‌ها به اصطلاح قصد دارد جناح رقیب که از نظر آنها نزدیک به ایران است قدرت را در دست نگیرد.»
حیدر العبادی و آمریکا بازندگان اصلی اعتراضات بصره
سید رضا قزوینی در بخشی دیگر از گفته‌های خود تصریح کرد: «در رخدادهای بصره می‌توان حیدر العبادی را مهم‌ترین شخصی دانست که بازنده قافیه شد. در نشست اضطراری پارلمان، ائتلاف سائرون، حکمت ملی و فتح، توضیحات حیدر العبادی را ناکافی دانسته و خواستار استعفای او شدند. این امر بدین معنا است که راهبرد آمریکا در غالب کردن جناح نزدیک به خود در عرصه معادلات سیاسی عراق، با شکست مواجه شده است. در واقع، هر چند تکلیف تشکیل فراکسیون اکثریت مشخص نشده، اما شواهد نشان می‌دهند که مقتدی صدر و هادی العامری، در حال نزدیک کردن ائتلاف‌های تحت رهبری خود به یکدیگر هستند که این امر، می‌تواند تکانه‌ای بزرگ در قطب‌بندی‌ها و چالشی اساسی برای راهبرد آمریکا نسبت به عراق بعد از انتخابات 22 اردیبهشت گذشته باشد.
صف‌بندی جدیدی در آرایش نیروهای سیاسی در عراق، شکل خواهد گرفت
قزوینی در بخش پایانی گفته‌های خود در ارتباط با چشم‌انداز آینده تحولات عراق بعد از رخدادهای اعتراضی بصره تاکید می‌کند: «انشقاق در هم‌پیمانی جناح‌های نزدیک به حیدر العبادی و درخواست مقتدی صدر و عمار الحکیم برای استعفای نخست‌وزیر مستقر، نشانگر این امر است که بر عهده گرفتن مجدد ریاست دولت از سوی العبادی بسیار بعید می باشد. به نظر نمی رسد صدر برای حفظ اعتبار جریان وابسته به خود بار دیگر، تخم‌مرغ‌های خود را در سبد العبادی بگذارد. در نتیجه می‌بایست آرایش جدیدی از نیروها را در صحنه سیاسی عراق، طی روزهای آینده پیش‌بینی کرد.»
