حضور پررنگ چین در میدان تحولات سوریه چه در قالب مشارکت نظامی به مانند آن چه در حال حاضر در ادلب در جریان است و چه در مرحله پس از جنگ در جریان بازسازی سوریه، ضمن تحکیم و تعمیق نفوذ چینی‌ها در منطقه، به نوعی عرض اندام و پاسخ به واشنگتن نیز می‌تواند ارزیابی شود.
الوقت- از هنگام شروع بحران در سوریه تمایل قدرتهای بزرگ و همچنین قدرتهای منطقه‌ای برای تاثیرگذاری بر روند معادلات موجب تبدیل شدن آن به پیچیده‌ترین بحران قرن 21 طی دو دهه گذشته شود. در این میان اگرچه آمریکا و روسیه اصلی ترین قدرتهای فرامنطقه‌ای حاضر در بحران بوده‌اند اما این امر به معنای عدم تمایل قدرتهای دیگر برای سهم‌پذیری از تعیین آینده سوریه عمدتاً در هماهنگی با یکی از دو قدرت اصلی (یعنی روسیه و آمریکا) نبوده است. در همین راستا چین یکی از قدرتهای نوظهور جهانی است که با نزدیک شدن بحران سوریه به مراحل پایانی از خود تمایل بیشتری برای مشارکت در مذاکرات و حتی عرصه میدانی نشان می‌دهد. در همین ارتباط، روز گذشته (شنبه 13 مرداد 97) سفیر چین در سوریه،«کای کیانجین» در مصاحبه‌ای تمایل کشورش را برای اعزام نیروی نظامی به سوریه باهدف کمک به ارتش این کشور در عملیات آزادسازی ادلب از اشغال تروریست ها اعلام کرد. کیانجین با بیان اینکه چین درگیری‌ها در سوریه را رصد می‌کند گفت: ارتش چین تمایل به نوعی مشارکت با ارتش سوریه دارد که در حال مبارزه با تروریست‌ها در ادلب و سایر نقاط سوریه است». علاوه بر سفیر، «وانگ روی چانگ» کاردار نظامی چین در سوریه نیز با اشاره به همکاری‌های نظامی موجود میان دو کشور نسبت به تقویت آن ابراز امیدواری کرد.
در حال حاضر ارتش سوریه بعد از آزادسازی کامل استان «درعا» در تدارک انجام عملیات در استان «ادلب» است که از زمان آغاز جنگ در سوریه به اشغال تروریست‌ها بوده است و انتظار می‌رود پس از آزادسازی ادلب روند بازسازی سوریه با جدیت بیشتری دنبال و از سر گرفته شود.
حضور سابقه دار چین در میدان تحولات سوریه
چین از متحدان اصلی دولت سوریه به شمار می‌رود و چینی‌ها پیش از این در آذرماه سال گذشته نیز از اعزام دو واحد نظامی از نیروهای ویژه این کشور به نام های «ببرهای سیبری» و «ببرهای شب» برای کمک به نیروهای دولتی سوریه خبر داده بودند.
حتی قبل از آن نیز دولت سوریه در سال ۲۰۱۵ اجازه حضور پنج هزار سرباز چینی را صادر کرده بود که این نیروها در بخش غربی لاذقیه مستقر شدند و در همان زمان نیز وزارت دفاع چین اعلام کرده که مشاوران نظامی این کشور به همراه نیروها و تدارکات دریایی و هوایی در سوریه حضور دارند.
در عین حال نقش‌آفرینی چین در تحولات سوریه تنها منحصر به میدان جنگ نبوده و پکن به عنوان یکی از پنج عضو اصلی شورای امنیت همواره طی شش سالل گذشته در کنار روسیه تلاش داشته تا مصوبات و قطعنامه‌های آمریکایی و غربی علیه دولت مرکزی سوریه را ناکام گذارد.
تنها در سال 1391 حداقل طی سه نوبت قطعنامه پیشنهادی آمریکا علیه دولت سوریه را که در آن تلاش می‌شد تا دسترسی نیروهای دولتی به تسلیحات علیه گروه‌های تروریستی محدود شود، توسط چین و در کنار روسیه وتو شد و طی سالهای بعد تا کنون همین حمایت‌های دیپلماتیک چین از دولت مرکزی سوریه در شورای امنیت تداوم داشته است.
حضور مشروعیت ساز در کنار روسیه
ابراز تمایل چین به همکاری با ارتش سوریه در عملیات آزادسازی شهر ادلب سوریه از یک بعد می‌تواند به پیشبینی چینی‌ها از آینده تحولات میدانی سوریه مربوط باشد. در حال حاضر آماده‌سازی عملیات آزادسازی ادلب توسط نیروهای دولتی سوریه و با حمایت روسیه در حال انجام است و تردیدی در این موضوع نیست با توجه به سوابق واکنش غرب و متحدان منطقه‌ای آن به پیشروی‌های عمده و تاثیرگذار دمشق در حلب، غوطه شرقی و یا در جنوب، اینبار نیز دولت‌ها و رسانه‌های غربی و عربی انتقادات و هجمه سیاسی و رسانه‌ای گسترده‌ای را علیه این عملیات راه خواهند انداخت و در این شرایط همراهی و مشارکت چین در این عملیات می‌تواند به کاهش فشار تبلیغاتی و فضای رسانه‌ای علیه این عملیات منجر شود و در واقع مشروعیت بین‌المللی عملیات آزادسازی ادلب را افزایش دهد.
همراهی پیشین چین با روسیه در شورای امنیت مهمترین نشانه ائتلاف دو قدرت منطقه‌ای در حمایت از دولت سوریه است که حال به نظر می‌رسد در صحنه میدانی ادلب قرار است خود را نشان دهد.
همچنین با توجه به آن که بخش قابل توجهی از ادلب در حال حاضر در اشغال گروه تروریستی جبهه النصره می‌باشد و از آن جا که این گروه در فهرست تروریستی دیگر کشورهای نیز قرار دارد، لذا عملیات نظامی احتمالی روسیه در ائتلاف با چین و در حمایت از دولت سوریه می‌تواند با مشروعیت بین‌المللی بیشتری همراه باشد.
مقدمات ورود به بحث بازسازی
از بعدی دیگر ورود نظامی چین در عملیات ادلب، می‌تواند به عنوان مقدمه‌ای برای مشارکت پکن در عملیات بازسازی سوریه به شمار رود. استراتژی چین همواره پیشبرد منافع اقتصادی از رهگذر روابط دیپلماتیک سازنده و نزدیک با دیگر کشورها بوده است که این امر به طور متقابل به منفذی برای افزایش نفوذ چین در مناطق مختلف جهان نیز خواهد انجامید.
اهمیت حضور احتمالی چین در مرحله بازسازی سوریه بویژه از آن جا بیشتر اهمیت می‌یابد که دولت دمشق پیش از این با ورود آمریکایی‌ها و کشورهای عربی و غربی معاند به مرحله بازسازی مخالفت کرده و در غیاب کشورهای مخالف دولت دمشق برای بازسازی، سایر بازیگران همسو با دمشق از جمله چین فرصت مناسبی برای ایفای نقش در مرحله پس از جنگ در سوریه را بدست خواهند آورد.
برای چینی‌ها نیز ایفای نقش در مرحله بازسازی سوریه می‌تواند به ایجاد زمینه برای گسترش حضور و ائتلاف‌ها در منطقه شام و غرب آسیا منجر شود و از این منظر پکن نیز تمایل بیشتری برای مشارکت در طرح‌های بازسازی سوریه خواهد داشت.
عرض اندام پکن در مقابل واشنگتن
حضور پررنگ چین در میدان تحولات سوریه چه در قالب مشارکت نظامی به مانند آن چه در حال حاضر در ادلب در جریان است و چه در مرحله پس از جنگ در جریان بازسازی سوریه، ضمن تحکیم و تعمیق نفوذ چینی‌ها در منطقه، به نوعی عرض اندام و پاسخ به واشنگتن نیز می‌تواند ارزیابی شود. غرب آسیا به دلیل موقعیت استراتژیک و ویژگی‌های برجسته ژئوپلتیکی و ژئواکونومیکی آن یکی از مناطق مهم رقابت قدرتهای بین المللی است که چین نیز برای پشت سر گذاشتن آمریکا به توسعه نفوذ در این منطقه به عنوان یک نیاز استراتژیک می‌نگرد.
اما در شرایطی که این روزها جنگ تجاری میان بنادر و مبادی ورودی چین و ایالات متحده شدت گرفته، برای پکن پاسخ متقابل به این جنگ در سایر حوزه‌ها و از جمله در سوریه نیز می‌تواند نوعی تقابل اگرچه در حوزه سیاسی به شمار رود.
