تغییر در اختیارات سازمان منع تسلیحات شیمیایی پیامی به گروه های تروریستی است تا بار دیگر با تدارک حمله شیمیایی توجیح قانونی مداخله نظامی غرب را از طریق چراغ سبز سازمان منع تسلیحات شیمیایی با مقصر جلوه دادن دمشق فراهم کنند.
الوقت- مهمترین سازمان بین المللی دیده‌بان سلاح‌های شیمیایی موسوم به OPCW این روزها درگیر موضوعی سیاسی شده است.
در حالی که سازمان منع سلاح‌های شیمیایی طی چند سال گذشته و در جریان جنگ ضد تروریسم در سوریه همواره مورد توجه بوده و موضوعات مرتبط با سوریه در این سازمان همواره دنبال شده است، حال موضوعی سیاسی دامن این سازمان به ظاهر غیرسیاسی را گرفته است.
ماجرا از آن قرار است که برخی کشورهای غربی به تازگی طرحی را ارائه داده‌اند که در آن خواستار افزایش قدرت و اختیارات سازمان منع سلاح‌های شیمیایی شده‌اند. این درخواست نخستین بار از سوی نماینده بریتانیا در این سازمان ارائه شد و سپس مورد حمایت فرانسه و آلمان نیز قرار گرفت. همزمان در جلسات بعدی این سازمان جان سالیوان، معاون وزیر خارجه آمریکا از درخواست اروپایی‌ها برای افزایش اختیارات سازمان منع تسلیحات شیمایی حمایت کرد و مدعی شد که با افزایش اختیارات سازمان منع تسیحات، این سازمان خواهد توانست عاملان استفاده از تسلیحات شیمیایی در نقاط مختلف جهان از جمله سوریه را معرفی کند.
اما این درخواست کشورهای اروپایی و آمریکا، مخالفان سرسختی نیز داشت و نمایندگان ایران، سوریه و روسیه به شدت با چنین درخواستی مخالفت کردند. با وجود این مخالفت‌ها، درنهایت با فشارهای کشورهای غربی، در جریان رأی‌گیری روز چهارشنبه اعضای سازمان منع سلاح‌های شیمیایی مقرر شد که «مقصریابی» نیز در حوزه اختیارات این سازمان باشد، هرچند ایران و روسیه از نتیجه این رأی‌گیری انتقاد کرده و روسیه حتی گفت که اختیار جدید این سازمان را به رسمیت نمی‌شناسد.
اما چرا غرب بدنبال تغییر حوزه اختیارات سازمان منع سلاح‌های شیمیایی بود و چرا روسیه و ایران با این درخواست مخالف کردند؟
سازمان فنی- تخصصی یا ارگانی سیاسی؟
بطور کلی سازمان منع سلاح‌های شیمیایی به عنوان یک نهاد بین-دولتی از زمان تشکیل در سال 1997 همواره به عنوان سازمانی فنی به شمار آمده که وظایفش نیز در حوزه تعیین صحت انجام حملات شیمیایی و نوع تسلیحات بوده است. از این رو این سازمان بین دولتی بدلایل شرح وظایف فنی خود و با و جود همکاری با سازمان ملل اما هیچگاه در زیرمجموعه سازمان ملل قرار نگرفت، چون در اساس وظیفه این سازمان شامل حوزه حقوقی و سیاسی نبود و در واقع بخش سیاسی و حقوقی حملات شیمیایی احتمالی را سازمان ملل و شورای امنیت در دست دارد.
در واقع عدم ورود سازمان مذکور به حوزه‌های سیاسی و حقوقی و تعیین فعالیت‌ها پیرامون مسائل فنی درباره انجام حملات شیمیایی و تشخیص نوع تسلیحات بکارگرفته باعث شد تا عضویت بیشتر کشورها در این سازمان بدون جهت‌‍گیری سیاسی صورت گیرد و این سازمان همواره بتواند بیشترین اعتماد اعضا را بدست آورد.
لذا پایه بنیادی تاسیس سازمان منع سلاح‌های شیمیایی، فعالیت‌های تخصصی و فنی است و براین اساس در حال حاضر اصرار بریتانیا و آمریکا بر افزایش دایره صلاحیت این سازمان برای معرفی مقصر و عامل احتمالی حملات شیمیایی در واقع پای مباحث و موضوعات سیاسی را نیز به این سازمان فنی و تخصصی باز خواهد کرد و این نگرانی وجود دارد که همواره با نفوذ برخی اعضای سازمان بویژه اعضای غربی آن، معرفی عاملان و مقصران احتمالی برخی حوادث شیمیایی نیز تحت تاثیر شرایط سیاسی انجام شود.
در این شرایط مشخص است که همان انتقادی که به برخی سازمان‌های سیاسی بین‌المللی پیرامون تحت تاثیر قرار گرفتن از سوی کشورهای غربی و عدم رعایت بی طرفی وارد است، بعد از این متوجه این سازمان فنی و کارشناسی نیز خواهد شد.
ورود غیرمنتظره آمریکا
در ارتباط با افزایش حوزه اختیارات سازمان منع سلاح‌های شیمیایی که بریتانیا، آلمان و فرانسه از آن تحت عنوان تقویت این سازمان دفاع می‌کردند، نماینده آمریکا نیز در حالی از طرح مورد حمایت اروپایی‌ها دفاع و بر لزوم تصویب آن سخن می‌گفت، که بطور کلی دولت فعلی واشنگتن منتقد سرسخت سازمان‌های بین المللی است.
خروج آمریکا از یونسکو، کاهش بخشی از بودجه سازمان ملل، انتقاد از ناتو و کارایی آن و خروج از قرارداد تجارت آزاد آمریکای شمالی موسوم به نفتا که همگی در سال نخست ریاست جمهوری ترامپ صورت گرفت، جمله حاکی از آن است که در حال حاضر کاخ سفید هیچ جایگاه و علاقه‌ای به مراعات رژیم و سازمان‌های بین‌المللی ندارد.
با این حال علی رغم موضع‌گیری به شدت سلبی و نگاه منفی وانشگتن علیه سازمان‌های بین‌المللی، اما در جریان پیشنهاد اروپایی‌ها برای تغییر دایره صلاحیت سازمان منع سلاح‌های شیمیایی از طریق به رسمیت شناختن جایگاه این سازمان برای معرفی عالمان حمله شیمیایی، واشنگتن به شدت از این موضع حمایت و بر لزوم تصویب آن تاکید دارد.
همین نگاه متناقض واشنگتن به سازمان منع سلاح‌های شیمیایی که برخلاف رویکرد منفی و همیشگی دولت ترامپ به دیگر سازمان‌های بین‌المللی صورت گرفته باعث می‌شود که تردید‌ها در مورد سیاسی بودن پیشنهاد اخیر انگلیسی‌ها در مورد سازمان منع سلاح‌های شیمیایی تقویت شود. در واقع حمایت آمریکا از پیشنهاد لندن را می‌توان در راستای اهداف مورد نظر غرب برای در اختیار گرفتن تصمیمات سازمان منع سلاح‌های شیمیایی ارزیابی کرد و شاید در محاسبات کاخ سفید با افزایش اختیارات سازمان منع سلاح‌های شیمیایی برای معرفی عاملان حملات شیمیایی، بعد از این راحت‌تر بتوان دولت‌های مخالف را در این سازمان متهم و به آنها در مجامع بین‌المللی فشار وارد آورد.
جبهه سوریه و پیشنهاد انگلیسی
از سوی دیگر ارائه پیشنهاد بریتانیا در مورد افزایش اختیارات سازمان منع سلاح‌های شیمیایی در لاهه هلند بطور دقیق در زمانی صورت می‌گیرد که چند هزار کیلومتر دورتر در جبهه جنگ ضدتروریستی در سوریه شاهد پیشروی‌های قابل توجه نیروهای دولتی و تثبیت موقعیت دولت قانونی این کشور می‌باشیم که کشورهای غربی و عربی در طول سالهای گذشته تمام تلاش خود را برای سرنگون کردن آن بکار گرفته اند. طبیعتاً در این شرایط با توجه به اهمیت سرنوشت بحران سوریه برای پیشبرد منافع دولت های غربی در منطقه حساس غرب آسیا، آنها در پی آن هستند تا با زمینه سازی برای مداخله مستقیم در جنگ سوریه معادلات را به سود خود برگردانند. در واقع می توان گفت تغییر در اختیارات سازمان منع تسلیحات شیمیایی پیامی به گروه های تروریستی است تا بار دیگر با تدارک حمله شیمیایی توجیح قانونی مداخله نظامی غرب را از طریق چراغ سبز سازمان منع تسلیحات شیمیایی با مقصر جلوه دادن دمشق فراهم کنند.
بطور کلی یکی از مهمترین پرونده‌های مورد بررسی سازمان منع سلاح‌های شیمیایی طی چند سال گذشته موضوعات مرتبط با حوادث شیمیایی در سوریه بوده است که همواره با همکاری دولت مرکزی سوریه همراه بوده و دولت زمینه‌های لازم را برای حضور و تحقیقات تیم‌های کارشناسی این سازمان در ارتباط با اتهام حمله شیمیایی فراهم کرده است.
با این حال با وجود انجام تحقیقات صورت گرفته تا کنون اتهامات غرب در مورد مشارکت دولت دمشق در برخی حوادث شیمایی ثابت نشده و مشخص است که حال چگونه بریتانیا و فرانسه و البته با حمایت آمریکا بدنبال آن هستند تا سازمان منع سلاح‌های شیمیایی بعد از این عامل حملات شیمیایی را نیز اعلام کند.
به روشنی و بدون تردید تعیین این وظیفه جدید برای سازمان منع سلاح‌های شیمیایی که از سوی اروپا و آمریکا صورت گرفته بعد از این می‌تواند این سازمان را از نهادی فنی و تخصصی به نهادی سیاسی تبدیل کند که نه تنها کارایی آن را ارتقا نخواهد داد که به کاهش اعتبار مهمترین سازمان بین المللی دیده‌بان سلاح‌های شیمیایی منجر خواهد شد. کاهش اعتباری که پیش از این نیز بدلیل سیاسی‌کاری و فشار برخی کشورهای اروپایی و آمریکا دچار دیگر سازمان‌های بین‌المللی شده است.
همچنین همزمانی این رویدادها با تحولات میدانی سوریه بویژه در مناطق جنوبی که با آزادسازی برخی مناطق کلیدی از جمله حومه شهر درعا همراه می‌باشد، نشان می‌دهد که غرب در تلاش برای افزایش فشارها و اتهامات بیشتر علیه دولت سوریه می‌باشد تا از پیشروی این نیروها جلوگیری کند. این در حالی است که غربی ها از جمله آمریکایی ها بارها درخواست های سوریه و روسیه برای بررسی کاربرد تسلیحات شیمیایی توسط گروههای تروریستی در سوریه را نادیده گرفته اند، اما حال با تبدیل سازمانی فنی به سازمانی سیاسی بدنبال در اختیار گرفتن ابزاری جدید در راستای اهداف خود در صحنه تحولات میدانی سوریه می‌باشند.
