الوقت - تسلط ارتش سوریه بر شهرک «الحجر الاسود» و اردوگاه «الیرموک» در 21 می 2018 (31 اردیبهشت 1397)، بعد از آزادسازی غوطه شرقی را میتوان یکی از مهمترین موفقیتهای دولت سوریه دانست که میتوان از آن به عنوان برداشته شدن گام نهایی برای پیروزی بر تروریستها در سوریه یاد کرد. در واقع، در نتیجه تحولات میدانی جدید، دولت سوریه موفق شد، دمشق (پایتخت) را به طور کامل از حضور گروههای تروریستی پاکسازی کند. همچنین، دیگر پایتخت سوریه در معرض تهدید حمله توپخانهای از سوی تروریستها نیست. متعاقب این موفقیت بزرگ، دولت سوریه از ادامه پاکسازی دیگر مناطق جنوبی کشور از تروریستها خبر داد و استان درعا را به عنوان هدف بعدی مشخص کرد.
بعد از این بیانیه، گزارشهای میدانی از این امر حکایت دارند که تدارکات ارتش سوریه برای حمله به درعا در مجاورت مرزهای جنوبی اردن و شمال استان «القنیطره» در مرزهای جولان اشغالی آغاز شده است. در همین راستا، در 26 می 2018 (7 اردیبهشت 1397) بالگردهای ارتش سوریه بر فراز شهر «أنخل» در حومه شمالی استان درعا اطلاعیههای پخش کردند و در آن از تروریست های مستقر در این شهر خواستند تا خود را تسلیم کنند. در این اطلاعیه دولت سوریه از تروریستها میخواهد تا سلاح را زمین گذاشته و جان خویش را حفظ و با دولت به حل اوضاع کمک و از وقوع یک جنگ شدید و خونبار دیگر جلوگیری کنند. مجموع این رخدادها نشان میدهد که دولت سوریه اراده جدیای برای گستراندن حاکمیت خود بر تمام نقاط کشور دارد اما در این میان، شاهد واکنش دولت آمریکا به تصمیم دولت سوریه برای حمله به درعا بودیم.
بلافاصله وزارت خارجه آمریکا با صدور بیانیهای از کشور روسیه خواست تا از انجام این عملیات جلوگیری کند. در این بیانیه وزارت خارجه آمریکا از آغاز عملیات ارتش سوریه در منطقه کاهش تنشی که سال گذشته با توافق آمریکا، روسیه و اردن در جنوب سوریه و بصورت ویژه در استان درعا برقرار شده بود؛ به شدت ابراز نگرانی کرد. همچنین آمریکا دولت سوریه را تهدید کرد که در صورت انجام این عملیات و نقض آتش بس مذکور، پاسخ محکم و مناسب به این اقدام داده خواهد شد. علاوه بر این، هدر نائورت سخنگوی وزارت خارجه آمریکا مدعی شد از بابت وقوع عملیات قریبالوقوع در منطقه کاهش تنش واقع در جنوبغرب سوریه نگران است. وی در ادامه ادعاهای خود افزود: «آمریکا بهعنوان ضامن منطقه کاهش تنش میان روسیه و اردن، اقدامات جدی و متناسبی را در پاسخ به نقض آتشبس از سوی دمشق اتخاذ میکند». با نگاه به این بیانیه دولت آمریکا آنچه نمایان بوده این است که واشنگتن به هیچ عنوان طی تمامی سالهای بعد از آغاز بحران سوریه در مارس 2011 تا کنون، دغدغه حمایت از حقوقبشر و شهروندان سوری را نداشته است و در وضعیت کنونی نیز واکنش واشنگتن نمیتواند خارج از این قاعده باشد. با این اوصاف اکنون این مساله مطرح میشود که دولت آمریکا از ایراد چنین بیانیهای چه اهدافی ار دنبال میکند؟
1- اهمیت استراتژیک و ژئوپلتیک استان درعا برای آمریکا جهت دفاع از رژیم صهیونیستی
مهمترین هدف دولت آمریکا در ایجاد ممانعت برای آزادسازی درعا توسط حکومت مرکزی سوریه، را میتوان در ارتباط با حمایت و حفاظت از امنیت رژیم صهیونیستی ارزیابی نمود. استان درعا از نظر ژئوپلیتیکی برای رژیم صهیونیستی از اهمیتی فوقالعاده برخوردار است و این رژیم طی سالهای گذشته این استان و قنیطره را به عنوان منطقه حایل و امن برای خود در نظر گرفته است. بدین معنی که با حمایت از گروههای تروریستی در مرزهای سوریه با اردن و بلندیهای جولان اشغالی، مخاطرات امنیتی خود را کاهش دهد. تلآویو به خوبی بر این امر واقف است که کنترل مجدد حکومت مرکزی سوریه بر مناطق جنوب غربی کشور، عمق استراتژیک دمشق را افزایش خواهد داد و دیگر مناطق استراتژیک این رژیم به ویژه در مناطق شمالی، در معرض حملات توپخانهای و موشکی دولت سوریه خواهد بود.
در واقع، استان درعا با 367 هزار كیلومترمربع مساحت و یك میلیون و 270 هزار نفر جمعیت، از شمال به دمشق، از جنوب به کشور اردن، از مغرب به استان قنیطره و از مشرق به استان سویداء مرتبط است. درعا در گذشته نقشی اساسی را در رفتوآمد میان شهروندان اردنی و سوری داشته است؛ بهگونهای که شهروندان دو کشور نیازی با گرفتن ویزا نداشتند. همچنین، درعا نقش مهمی را در مبادلات اقتصادی میان سوریه و اردن ایفاء میکرد. با تمام این اوصاف گروههای تروریستی در میانه بحران سوریه بر شهرکهای داعل، ابطع، محجه و انخل در حومه درعا و شهرکهای طرنجه، جباتا الخشب، اوفانیا و المکاسر در استان قنیطره مسلط شدند. اکنون آمریکاییها به وضوح میدانند که اگر تروریستها اداره این شهرکها را در درعا و قنیطره از دست دهند، تهدیدات امنیتی برای رژیم صهیونیستی به شدت افزایش پیدا خواهد کرد. بنابراین، میتوان مهمترین هدف واشنگتن از مخالفت با کنترل استان درعا از سوی حکومت مرکزی را در ارتباط با حمایت از امنیت رژیم صهیونیستی ارزیابی کرد.
2- تداوم بحران در سوریه و حفظ موقعیت مداخلهگرانه واشنگتن در این کشور
یکی دیگر از اهداف آمریکاییها را در موضوع جلوگیری از کنترل دمشق بر درعا را میتوان در ارتباط با راهبرد تداوم بحران در سوریه و منطقه غرب اسیا ارزیابی کرد. بدون تردید آمریکاییها نسبت به این مساله آگاهی دارند که بر اساس تمامی قوانین بینالمللی دولت بشار اسد در مقام حکومت قانونی سوریه، اختیار به دست گرفتن کنترل تمامی مناطق کشور را دارد و بنابراین هیچگونه بهانه منطقی و محکمهپسندی را نمیتوان پیرامون ممانعت از حرکت ارتش سوریه به سمت استان درعا و هر نقطه از محدوده سرزمینی کشور سوریه ارائه کرد. از این رو آنها قصد دارند که از هر طریق ممکن با گرم نگه داشتن آتش بحران در سوریه از یک سو زمینه تضعیف حکومت دمشق را ایجاد کنند و از سوی دیگر، بهانه لازم برای باقی ماندن در سوریه را کسب کند. علاوه بر این، واشنگتن قصد دارد با حفظ بحران در مناطق جنوب و غرب سوریه، کانون توجهات دولت را از شرق و شمال شرق سوریه منحرف کند؛ زیرا آنها این مناطق را مهمترین کانونهای قدرت خود در سوریه میدانند و به شدت نسبت به وقوع درگیری در این مناطق و از دست رفتن کنترل خود بر میدانهای نفتی استان دیرالزور و حسکه نگران هستند.