سرنگونی جنگنده اف 16 با وحشت بسیار زیاد مقامات صهیونیستی روبرو شده است و فرماندهان ارشد رژیم صهیونیستی توصیه کرده‌اند که ورود و ادامه جنگ سوریه به نفع اسرائیل نیست چون آمادگی نیروهای سوری و ارتش این کشور تا حدی است که هرگونه ورود صهیونیست‌ها به جنگ سوریه به شکست آنها منجر خواهد شد.
الوقت- سقوط یک جنگنده اف 16 اسرائیلی بر اثر شلیک موشکی ارتش سوریه با واکنش‌های بسیاری در منطقه روبرو شده، بویژه آن که سقوط این جنگنده تنها چند روز پس از حمله نیروهای آمریکایی به نیروهای هم پیمان دولت دمشق صورت گرفت و از سوی دیگر حاکی از تشدید ناآرامی طی هفته های اخیر در سوریه است. در همین زمینه و به منظورتجزیه و تحلیل تحولات جاری سوریه پایگاه خبری- تحلیلی الوقت به گفتگو با سید هادی سید افقهی کارشناس ارشد مسائل غرب آسیا پرداخته است که در ادامه به ان پرداخته می شود.
به تازگی تحولات میدانی سوریه بسیار پرتنش بوده است. از حمله آمریکا به نیروهای هم پیمان سوریه در دیرالزور تا سقوط جنگنده اسرائیلی در آسمان سوریه توسط پدافند هوایی این کشور جملگی حاکی از تشدید اوضاع میدانی در سوریه است. چرا پس از سقوط داعش تنش ها میان بازیگران عمده در سوریه در حال شتاب گرفتن است؟
پس از شکست داعش و پیشروی ارتش و نیروهای هم پیمان سوریه، این پیروز‌ی‌ها رژیم صهیونیستی که هم مرز در سوریه است و آمریکا که در شمال شرق سوریه مستقر می‌باشد را به شدت نگران ساخته است. تا پیش از شکست داعش جنگ سوریه بصورت نیابتی از طریق سازمان‌های تروریستی بود که این سازمان‌ها دچار شکست شدند و پس از آن نیروها و بازیگران خارجی بطور مستقیم وارد میدان جنگ در سوریه شده‌اند تا بتوانند به اهداف خود در راستای سقوط دولت بشار اسد دست یابند و همچنین از پیشروی ارتش سوریه به سمت ادلب و مرزهای شمال غربی جلوگیری کنند.
لذا غرب تلاش کرد از طریق دخالت نظامی ترکیه، مسئله عفرین را برای دمشق ایجاد کند تا شاید ارتش سوریه عملیات ادلب را متوقف کند و به سوی عفرین حرکت کند، هرچند ارتش سوریه به پیشروی خود به سوی ادلب ادامه داد و در حال حاضر نیز ارتش سوریه به 25 کیلومتری مرکز استان ادلب رسیده است.
از سوی دیگر عملیات ارتش سوریه در ارتفاعات جولان قابل توجه است. صهیونیست‌ها تلاش زیادی برای توقف عملیات نظامی سوری‌ها در بلندی‌های جولان دنبال کردند و نتانیاهو حدود 7 ملاقات رسمی را در مسکو با ولادیمر پوتین طی چند سال گذشته ترتیب داد تا بتواند نظر روس‌ها و شخص پوتین را برای توقف عملیات نظامی ارتش سوریه در بلندی‌های جولان جلب کرده و روسیه برای توقف عملیات نظامی ارتش سوریه در نزدیکی مرزهای اسرائیل وارد عمل شود. اما برخلاف انتظار صهیونیست‌ها، پوتین پاسخ منفی به آنها داد و اعلام کرد در درگیری میان اسرائیل از یک طرف و سوریه نیروهای مقاومت از طرف دیگر دخالت نخواهد کرد و لذا روسیه مانع نبرد ارتش سوریه و محور مقاومت در مرزهای سوریه و رژیم صهیونیستی نشد.
مسئله آمریکا نیز در جریان سوریه مهم است. حضور آمریکا در سوریه به دو دلیل است. دلیل نخست با هدف کارشکنی در پیشروی ارتش سوریه و تسلط بر چاه نفت شمال شرق سوریه و هدف دوم برقراری امنیت برای رژیم صهیونیستی است. اما وضعیت آمریکا در شمال سوریه به گونه‌ای نیست که بتواند بصورت مستقیم وارد عملیات نظامی شود و حتی بعد از عملیات دیرالزور که نیروهای همپیمان ارتش سوریه را بمباران کرد، وزیر دفاع آمریکا بلافاصله اعلام کرد که کشورش تصیمی برای رودررویی مستقیم با ارتش سوریه ندارد و این عملیات با هدف بازدارندگی بوده است.
اما بهانه اخیر اسرائیلی‌ها برای تجاوز به آسمان سوریه از طریق جنگنده اف-16 با طرح ادعای ورود پهپادهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران در مناطق اشغالی فلسطین بود در حالی که چنین ادعایی کذب محض است چون نه سوریه و نه متحدان این کشور در حال حاضر نیازی برای ورود به مناطق اشغالی فلسطین ندارند. هرچند بدلیل وجود هسته‌ها و عناصری از گروه تروریستی داعش در منطقه مرزی با رژیم صهیونیستی بنام منطقه بادیه همیشه جنگنده‌ها و پهپادهایی در حال پروازهای شناسایی می‌باشند که رژیم صیهونیستی نخست این پهپاد را سرنگون و سپس اقدام به اعزام جنگنده اف-16 می‌کند که این اقدام با واکنش به موقع ارتش سوریه و شلیک موشک از زمین منجر به سرنگونی اف 16 اسرائیلی شد. از سوی دیگر سرنگونی جنگنده اف 16 با وحشت بسیار زیاد مقامات صهیونیستی روبرو شده است و فرماندهان ارشد رژیم صهیونیستی توصیه کرده‌اند که ورود و ادامه جنگ سوریه به نفع اسرائیل نیست چون آمادگی نیروهای سوری و ارتش این کشور تا حدی است که هرگونه ورود صهیونیست‌ها به جنگ سوریه به شکست آنها منجر خواهد شد.
در این شرایط پیچیده، آیا امکان تقابل مستقیم میان نیروهای روسی و آمریکایی در صحنه نبرد سوریه وجود دارد؟
امکان رویارویی آمریکا و روسیه در سوریه بسیار بعید است و هر دو طرف تلاش دارند تا از طریق مذاکرات اختلافات را رفع و رجوع کنند چون نه روسیه آمادگی مقابله مستقیم با آمریکا را دارند و نه ظرفیت میدانی ایجاب می‌کند که روسیه با آمریکا درگیر شود و نتیجه این درگیری به هیچ عنوان مشخص نیست و حتی شاید این تقابل به جنگ جهانی سوم منجر شود. از سوی دیگر آمریکا نیز نگران این جنگ است و اعلام کرده که تصمیمی برای تقابل با ارتش سوریه به عنوان ارتش مورد حمایت روسیه ندارد چون واشنگتن نیز نگران عاقبت و چگونگی پایان این جنگ است و ترامپ با وضعیت متزلزل داخلی خود توانایی جمع کردن نتایج تقابل مستقیم با روس‌ها و یا حتی ارتش سوریه را ندارد.
با این حال در ارتباط با رویکرد آمریکا در سوریه برخی از کارشناسان معتقدند که نوعی تناقض دیده می‌شود و در حالی که آمریکا از حمایت خود از کردهای سوری خبر داده بود، اما در جریان دخالت نظامی ترکیه در شمال سوریه علیه نیروهای کردی، واکنشی از خود نشان نداد. دیدگاه شما در این باره چگونه است؟
رویکرد آمریکا در ارتباط با سوریه متناقض نیست و آمریکا برای هر نقظه عملیاتی فرمول مخصوص خود را دارد و معادلات و موازنه مورد نظر خود را به پیش می برد. مثلا در بحث عفرین، آمریکایی خودشان ترکیه را تحریک به حمله کردند و برای دستیابی به این هدف قبل از حمله ترکیه به شمال سوریه مدعی شدند که تصمیم به تشکیل یک نیروی 30 هزار نفری از نیروهای کردی در مجاورت مرزهای ترکیه و سوریه با سلاح‌های پیشرفته دارند و بعد حتی اعلام کردند که این نیروهای شبه نظامی کردی سرتاسر مرزهای سوریه و ترکیه را دربر خواهد گرفت و علاوه بر عفرین شرق فرات و جرابلس را نیز حتی در برخواهد داشت. این گونه موضع گیری بطور دقیق برخلاف هشدارهای قبلی ترکیه بود و قبلا ترکیه نسبت به ایجاد نیروی کردی در کنار مرزهای خود هشدار داده بود، با این حال آمریکا بصورت علنی اعلام کرد که تصمیم به تشکیل چنین نیرویی در سرتاسر مرز سوریه و ترکیه دارد، لذا طبیعی و روشن است که در واقع واشنگتن در ابتدا به تحریک ترکیه برای حمله به شمال سوریه اقدام کرد. از سوی دیگر ترکیه نیز بدنبال بهانه هم بود و بعد از اعلام تصمیم آمریکا، دخالت نظامی خود در شمال سوریه را علیرغم مخالفت‌های دمشق آغاز کرد و به سوی عفرین لشکرکشی نمود و آمریکا نیز اعلام کرد که در شهر منبج مستقر خواهد شد و حتی عملیات نظامی ترکیه را در عفرین محکوم نکرد و حتی اعلام کرد که نگرانی ترکیه را درک می‌کند؛ هرچند آمریکا با استقرار در شهر منبج به عنوان شهری کردی دیگر سوریه، تلاش دارد تا به کردها نشان دهد که همچنان از آنها حمایت خواهد کرد.
اما از سوی دیگر ترکیه اعلام کرده که به شرق فرات و محل استقرار نیروهای آمریکایی در سوریه پیشروی خواهد کرد. آیا این پیشروی ترکیه به رویارویی مستقیم با آمریکا خواهد انجامید؟
درگیری نظامی میان ترکیه و آمریکا به عنوان دو عضو ناتو هرگز اتفاق نخواهد افتاد چون جنگ میان دو عضو ناتوبسیار بعید است. در واقع اگر آمریکا بدنبال درگیری با ترکیه بود، کردها را تحریک و تجهیز می‌کرد که مقابل ترکیه دست به عملیات ایضایی گسترده و جدی بزنند، هرچند این اتفاق روی نداد. از طرف دیگر با آغاز دخالت نظامی ترکیه به سوی شهر کردنشین عفرین، نیروهای آمریکایی صحنه را برای ترکیه خالی کردند و در منبج مستقر شدند. از طرف دیگر آمریکا هشدارهای ترکیه در مورد عقب نشینی از شهر منبج را نادیده گرفته و اعلام کرده است که از منبج عقب نشینی نخواهد کرد. لذا ترکیه نمی تواند آمریکا را از منبج خارج کند و نمی تواند به سمت منبج و یا الرقه حرکت کند زیرا علاوه بر نیروهای آمریکایی با نیروهای سوری و حزب الله نیز درگیر خواهد شد. اما این که چرا ترکیه مسئله پیشروی به سمت شرق رود فرات و منبج را مطرح کرد، در واقع مطرح شدن این موضوع با هدف بالا نگه داشتن سطح توقعات ترکیه صورت گرفته تا آمریکا و روسیه به حضور ترکیه در عفرین رضایت دهند. پیش از این نیز ترکیه وقتی به الباب حمله کرد اعلام کرد که به منیج خواهد رفت، اما این موضوع روی نداد.
در شرایط پیچیده فعلی سوریه، آیا می‌توان به اجرای راه حل سیاسی برای بحران سوریه خوش بین بود؟
یک قاعده کلی وجود دارد که در پایان هرجنگی هرچقدر هم طول بکشد یک راه حل سیاسی وجود دارد، اما این که در شرایط فعلی سوریه بتوان یک افق زمانی و چشم انداز روشنی از پایان جنگ در سوریه را متصور بود، بسیار بعید است. حتی مذاکرات سوچی نیز در وضعیت فعلی سوریه چندان امیدوارکننده نیست و هرچند این مذاکرات دارای مقدمات و بسترهایی برای شکل گیری کمیته‌هایی مانند کمیته‌های قانون اساسی و انتخابات می‌باشند، اما چشم انداز چندان روشنی از به نتیجه رسیدن این مذاکرات وجود ندارد، زیرا یک طرف مسئلۀ سوریه، معارضین وابسته به آمریکا و عربستان می‌باشند که همراهی آنها با این مذاکرات بستگی به مواضع غربی-عربی دارد. لذا چشم انداز راه حل سیاسی سوریه در شرایط فعلی بسیار پیچیده و مبهم است.
