الوقت - سپهر سیاست در اقلیم کردستان عراق متعاقب برگزاری همه پرسی استقلال در 25 سپتامبر گذشته این منطقه وارد دوران جدیدی از حیات خود شد که اساس آن بر مبنای شکست طرح بارزانی برای تجزیه عراق بود. در شرایط جدید اکنون این مسئله مطرح شده است که جایگاه کردها در آینده سیاسی عراق و حضور آنها در فرآیند سیاسی عراق چه سمت و سویی خواهد داشت؟ کردهای عراق از ابتدای تشکیل اولین کابینه دولت در عراق در سال 2005 تاکنون نقشی مؤثر را در عرصه سیاسی این کشور بازی کرده اند. کردها همواره در کابینه دولت چند وزیر را داشته اند و از همان ابتدای عراق جدید منصب ریاست جمهوری در دست کردها بوده است. با این وجود متعاقب برگزاری همه پرسی در اقلیم کردستان این فرضیه به شکل جدی مطرح شده که دیگر مشارکت میان کردها و سایر احزاب و گروههای عراقی در تشکیل حکومت با چالش جدی مواجه بوده و دیگر جریان های سیاسی عراقی قائل به حضور کردها در قدرت کما فی السابق نیستند.
مع الوصف در هفته گذشته در فضای سیاسی اقلیم کردستان بحث های جدی پیرامون نوع مشارکت کردها در انتخابات می 2018 مجلس نمایندگان عراق مطرح شده است. در این میان ظهور دو جریان سیاسی «ائتلاف برای دموکراسی و عدالت» به ریاست برهم احمد صالح نخست وزیر سابق اقلیم کردستان و «نسل نو» به ریاست شاسوار عبدالواحد رئیس جریان «خیر در شرایط کنونی» در روند برگزاری همه پرسی استقلال اقلیم کردستان عراق، عرصه معادلات سیاسی را تاحدود زیادی با ابهام مواجه کرده است. در مجموع اکنون این پرسش مهم مطرح می شود که با توجه به بحران اقتصادی موجود در اقلیم و اختلافات عدیده میان احزاب و جریان‌های سیاسی این اقلیم، آرایش نیروهای سیاسی کردی برای شرکت در انتخابات مجلس نمایندگان عراق در می 2018 به چه صورت خواهد بود؟ در پاسخ به این پرسش می توان سه سناریو را طرح کرد که عبارتند از:
1. حضور تمام جریان های سیاسی در قالب ائتلاف فراگیر
اولین سناریویی که در ارتباط با نوع آرایش جریان های سیاسی اقلیم کردستان در انتخابات پارلمانی آتی عراق مطرح است حضور جریان تمامی جریان ها و احزاب سیاسی کردی در قالب ائتلافی بزرگ به نام «ائتلاف کردستانی» می‌باشد.
این نمونه از مشارکت کردها در پالمان عراق برای اولین بار در سال 2005 یعنی اولین دوره از مجلس ملی عراق فدرالیسم اتفاق افتاد. اکنون حزب دموکرات کردستان عراق به رهبری مسعود بارزانی رئیس سابق اقلیم کردستان و احزاب اتحاد اسلامی کردستان به رهبری صلاح الدین بحاءالدین و بخشی از حزب اتحادیه میهنی به رهبری کوسرت رسول علی خواهان چنین مشارکتی هستند. با این وجود با توجه به گستره اختلافات موجود میان جناح های سیاسی اقلیم کردستان، بویژه مخالفت بخش اکثریت حزب اتحادیه میهنی و احزاب گوران و جماعت اسلامی احتمال اجرایی شدن این سناروی بسیار کمرنگ است زیرا از نظر این احزاب مخالف تحقق چنین سناریویی به معنای پذیرش سلطه حزب دموکرات کردستان خواهد بود.
2. دوگانه ائتلاف سلیمانیه در مقابل ائتلاف اربیل
دیگر سناریوی محتمل را می توان بر اساس تقسیم بندی جغرافیایی در فضای سیاسی اقلیم کردستان مورد ارزیابی قرار داد. از دیرباز ساکنان اقلیم کردستان در دو ناحیه اربیل و سلیمانیه همواره در تقابل با هم سپری کرده اند. در شرایط جدید نیز این امکان وجود دارد که چنین تقابلی در عرصه سیاسی جدید اقلیم کردستان روی دهد. بر این اساس که احزاب اتحادیه میهنی، گوران، جماعت اسلامی کردستان، ائتلاف برای دموکراسی و عدالت و نسل نو در قالب یک لیست واحد در برابر ائتلاف حزب دموکرات کردستان عراق، اتحاد اسلامی کردستان و حزب سوسیال دموکرات قرار می‌گیرد. نمود بارز این سناریو را می توان در ایجاد ائتلاف میان احزاب گوران، جماعت اسلامی و ائتلاف برای دموکراسی و عدالت در قالب «ائتلاف میهن» برای انتخابات آتی پارلمانی اقلیم کردستان ارزیابی کرد. با این وجود در عرصه میدانی احزاب سیاسی در منطقه سلیمانیه سطحی گسترده از اختلافات را با یکدیگر دارند بویژه دو حزب اتحادیه میهنی و گوران فرسنگ ها در عرصه عینی از یکدیگر دور هستند و امکان تشکیل ائتلاف میان آنها نامحتمل است. همچنین از طرف دیگر رویکردهای حزب اتحاد اسلامی در چند سال اخیر نشان داده که با وجود نزدیکی مواضع چند وقت اخیر با حزب دموکرات کردستان عراق اراده ای برای ائتلاف با این حزب ندارد بنابراین می توان گفت در جبهه اربیل نیز این سناریو به شکل مستقیم قابلیت اجرایی شدن را ندارد.
3. تقسیم جناح های سیاسی کردی پیرامون دو محور عبادی و مالکی
سناریوی سوم در ارتباط با نوع مشارکت کردها در انتخابات پارلمانی عراق بیش از آنکه در ارتباط با مسائل داخلی اقلیم کردستان عراق باشد در ارتباط با دوگانه رقابت حیدرالعبادی و نوری المالکی برای کسب مقام نخست وزیری در انتخابات می 2018 سامان یافته است. بر این اساس احزاب سیاسی کردی مواضع خود را بر مبنای ائتلاف با یکی از این دو رهبر سیاسی تعیین خواهند کرد با این تفسیر که تمامی احزاب کردی به صورت مستقل در انتخابات شرکت خواهند نمودو این امکان وجود دارد که این احزاب در پالمان عراق پیرامون حمایت از هر کدام از این دو رهبر سیاسی جبهه بندی کنند. در تایید این سناریو می توان به دعوت کانال تلویزیونی روداو متعلق به حزب دموکرات کردستان عراق از نوری المالکی اواسط دسامبر 2017 اشاره کرد که حاوی پیامی غیرمستقیم برای حیدرالعبادی و دیگر جناح های سیاسی کردی بود که حزب دموکرات کردستان عراق در صورت تداوم فشارها بر این حزب مسیر ائتلاف با مالکی را در انتخابات آینده در پیش خواهد گرفت. همچنین در اوائل هفته جاری شاهد سفر نمایندگان چند حزب سیاسی کردی شامل اتحادیه میهنی کردستان به رهبری پافل طالبانی، ائتلاف برای دموکراسی و عدالت و نسل نو به بغداد برای دیدار با حیدرالعبادی بودیم که پس از آن برهم احمد صالح با صراحت اظهار داشت که از تداوم نخست وزیری حیدرالعبادی حمایت خواهد کرد. به طور کلی چنین به نظر می رسد که با توجه به واقعیت های میدانی و سطح رقابت و نزاع های سیاسی میان احزاب سیاسی اقلیم کردستان این سناریو از امکان تحقق بیشتری برخوردار است.
