الوقت- موصل دقیقاً همان شهری است که ابوبکر البغدادی، سرکرده این گروه تروریستی در آن ادعای خلافت کرد. از زمانی که البغدادی در آن ادعای خلافت کرده، این شهر به مرکز سیاسی و فرهنگی داعش تبدیل شد. آزادسازی این شهر از دست گروه تکفیری داعش ضربه مهلکی به عقبه عقیدتی این گروه تروریستی وارد کرد.
پس از آزادسازی موصل، این گروه تروریستی تاکتیک خود در خاورمیانه را تغییر داده است و در حال حاضر از کنترل و تصرف سرزمینی به سمت بمبگذاری و حملات انتحاری پیش رفته است. این گروه تروریستی ثابت کرده که همچنان یک تهدید قوی و ارتجاعی است که قادر به انجام عملیات‌های مختلف در مناطق تحت تصرف خود و مناطق دیگر است. همچنین تضعیف داعش در صفوف نیروهای این گروه ایجاد مشکل کرده است. طبق گزارش پنتاگون، تعداد تروریست‌های خارجی ملحق شده به این گروه از ۲۰۰۰ تن در سال گذشته به ۲۰۰ تن در ابتدای سال جاری میلادی رسیده است. در همین حال، برخی از جنگ‌جویان خارجی آن نیز در حال بازگشت به اروپا برای راه‌اندازی حملات تروریستی در این قاره هستند.
در حال حاضر، داعش پیروان افراطی خود را برای حمله به هر هدف ممکن در سراسر جهان تشویق می‌کند. فعالیت تروریست‌های داعش در کشورهای اروپایی، به ویژه آنهایی که با ائتلاف ضد تروریسم به رهبری آمریکا همکاری می‌کنند از مدت‌ها پیش افزایش یافته است. مقامات غربی و منطقه‌ای می‌گویند، انتظار دارند جنگ‌جویان این گروه در نهایت در درون مردم و گروه‌های جمعیتی ذوب شوند و حملات بسیار خطرناکی علیه اهداف مختلف مردمی انجام دهند. بنابراین، این گروه به دنبال از دست دادن قلمرو خود در خاورمیانه و به ویژه در عراق و سوریه، به سمت حملات جهانی و اهداف تروریستی جهانی همانند آنچه در بروکسل و پاریس انجام داد، گام برمی دارد؛ و به عبارت دیگر استراتژی این گروه تروریستی به سمت دفاع متحرک رفته است. همچنین آنها می‌توانند از پایگاه‌های باقی‌مانده خود در عراق و سوریه برای انتقال هسته‌های تروریستی به قلب اروپا در قالب پناه‌جویان استفاده کنند. این رویکردی است که به گفته بسیاری از تحلیلگران و کارشناسان، داعش آن را تاکنون انجام داده است و باید منتظر حملات بیش‌تری به قلب اروپا بود.
با متلاشی شدن ساختار تشکیلاتی متمرکز تروریست‌های داعش در سوریه و عراق، این گروه وارد یک رقابت سراسری با دیگر گروه‌های جهادگرا شده است. مهمترین رقیب این گروه شبکه تروریستی القاعده است. در این رقابت دولت اسلامی می‌کوشد با عملیات خونین در کشورهای مختلف جاذبه و اقتدار خود را به رخ بکشاند. کشور بحران‌زده‌ای چون لیبی نیز مورد توجه داعش قرار دارد و از مدت‌ها پیش به محل استقرار بخشی از نیروهای این گروه تبدیل شده است.
نیروهای کنونی داعش چند ملیتی هستند که بخشی از آنها اعراب، بخشی اُزبک و تاجیک، و بخشی دیگر ایغورهای چین، چچنی، گرجی، پاکستانی، افغانستانی و حتی اروپایی می‌باشند. از این رو، با شکست داعش در عراق و سوریه، نیروهای قومی عرب آن به کشورهای عربی مانند لیبی و سومالی منتقل شوند. اما درباره نیروهای دیگر نشانههایی وجود دارد که این نیروها به نام داعش در آسیای مرکزی خواهند رفت، چنان‌که اکنون ازبکها و تاجیکها در سطوح بالای فرماندهی داعش حضور دارند. با این وجود، مجموعه شرایط کنونی نشان میدهد که بخشی مهمی از نیروهای داعش بعد از شکست در عراق و سوریه نمی‌توانند سرزمینی در اختیار داشته باشند اما می‌توانند نیروهای خود را جابه‌جا کنند.
فعالیت بدون سرزمین
پراکندگی فعالیت‌ها در سراسر جهان، از دیگر تاکتیک‌های احتمالی داعش در تاکتیک بدون سرزمین خواهد بود. سازمان داعش پیش از این به این تاکتیک روی آورده بود تا درصورت شکست در عراق و سوریه در مناطق دیگری بتواند نفوذ داشته باشد و فعالیت خود را ادامه دهد. داعش در حال حاضر در بیش از بیست کشور به سه شکل حضور یا نفوذ دارد:
نخست، کشورهایی که داعش مناطقی از آنها را تحت سیطره و کنترل خود قرار داده است مثل عراق، سوریه، مصر، لیبی، یمن و...
دوم، کشورهایی که داعش بدون تصرف و کنترل هیچ منطقه‌ای در آن ها حضور دارد
سوم، کشورهایی که داعش در آنها به عملیات تروریستی اقدام نموده است.
اتخاذ تاکتیک گرگ‌های تنها
تاکتیک محتمل که داعش پس از شکست نظامی اتّخاذ خواهد کرد، تاکتیک «گرگ‌های تنها» خواهد بود. اتّخاذ تاکتیک گرگ‌های تنها ویژگی‌های متعددی دارد که از جمله آنها می‌توان به عدم نیاز به برنامه‌ریزی‌های سیستماتیک و پیچیده، هزینه‌های پایین، تعداد اندک مهاجمان، تام‌الاختیار بودن فرد مهاجم در انتخاب مکان و زمان عملیات، ناگهانی و غیرقابل پیش‌بینی بودن عملیات، دشواری در شناسایی افراد مهاجم و استفاده از تجهیزات ساده همانند خودرو، سلاح سرد و سلاح‌های سبک برای انجام عملیات تروریستی اشاره کرد. در همین راستا می‌توان گفت در صورتی که داعش مناطق تحت اشغال خود را از دست بدهد هواداران خود را در سراسر جهان به‌ویژه کشورهای اروپایی، ترکیه، روسیه و کشورهای عضو ائتلاف علیه داعش، به تشدید عملیات‌های فردی به سبک گرگ‌های تنها تشویق خواهد نمود.
