روز یکشنبه، روز همه پرسی برای تشکیل مجلس موسسان قانون اساسی در ونزوئلا بود؛ رای گیری که علی رغم فشارها و تهدیدهای آمریکا از یک سو و همچنین مخالفت داخلی مخالفان نیکولاس مادورو رئیس‌جمهور این کشور برگزار شد.
از ونزوئلا همزمان با برگزاری انتخابات، خبرهایی مبنی بر درگیری‌های شدید بین مخالفان و نیروهای امنیتی این کشور مخابره شده؛ کشوری که چندی است به دنبال تنش‌ها بین کنگره تحت کنترل اکثریت مخالفان مادورو و دولت، روزهای ناآرامی را تجربه می‌کند. مادورو که بارها بر نقش کشورهای خارجی به ویژه آمریکا در بحران ونزوئلا تاکید کرده، مخالفان را به گفت‌و‌گو دعوت کرده اما تلاش‌هایش ثمری نداشته است.
در عین حال وزارت خارجه آمریکا باز هم با ادبیات اتها‌م‌زنی و تهدید، با دولت و مقامات ونزوئلا سخن گفته است. این وزارتخانه در بیانیه‌ای، مقامات ونزوئلایی را به خاطر خشونت علیه معترضان محکوم و کاراکاس را تهدید کرده است. وزارت خارجه آمریکا، همه پرسی و رای‌گیری در ونزوئلا را «انتخاباتی ناقص و معیوب» خوانده و اعلام کرده که امریکا اقدامات قوی و فوری علیه دولت ونزوئلا انجام خواهد داد.
نیکی هیلی، نماینده آمریکا در سازمان ملل هم انتخابات روز یکشنبه در ونزوئلا را انتخاباتی «ساختگی و قلابی» خوانده است. این اولین باری نیست که ایالات متحده و مقامات آن تلاش کرده اند در موضوع بحران داخلی ونزوئلا دخالت کنند. امریکا از زمان شکل گیری این بحران، به انحای مختلف سعی کرده در این روند دخالت کند و حتی این کشور را تهدید به دخالت نظامی نموده است.
در دو ماه اخیر نیکی هیلی حتی در سخنانی بی سابقه هشدار داده بود، اوضاع ونزوئلا ممکن است مشابه سناريوي سوريه پيش برود. باید گفت این سخنان با در نظر گرفتن این موضوع است که موضوع سوریه با دخالت و همراهی قدرت های خارجی به صحنه بحران و زد و خورد تبدیل گردید و می توانست با روندی عادی پیش رفته و جمع گردد. از این رو امریکا با داشتن اهدافی مشخص از اینکه بحران در یک کشور گسترده شود حمایت می کند. این بار ونزوئلا در این مسیر قرار گرفته است.
ایالات متحده، امریکای لاتین را به عنوان حیاط خلوت خود قلمداد کرده و سابقه طولانی مدتی در دخالت و حضور در این کشورها داشته است. یکی از متغیرهای مهمی که این روند را باعث شده است معادلات نفت در این منطقه بوده است. امریکا سعی کرده است از همان ابتدا یا با حمایت از قدرت های دیکتاتوری در این کشورها یا دخالت مستقیم نظامی در این روند دست برده و اقتصاد این کشورها را به نفع خود تحت تاثیر قرار دهد.
نبودِ قدرتی كه بتواند در برابر آمریكا مقاومت كند، باعث شده كه این كشور دست خود را برای دخالت در منطقه باز ببیند؛ تا آنجا كه جیمز مونرو، رئیس‌جمهور وقت ایالات‌متحدۀ آمریکا، رسماً اعلام كرد قارۀ آمریكا برای آمریكائیان است و قدرت‌های اروپایی حق دخالت در آنجا را ندارند. این عرف خودساخته، كه از آن به دكترین مونرو یاد می‌شود، تا پایان قرن بیستم پابرجا باقی ماند.
اقدامات امریکا از کودتا در گواتمالا در سال 1954، شکل دادن سازمان‌های امنیتی در السالوادور گرفته تا دخالت نظامی و حمایت از کودتاچیان در کشورهای هندوراس، کلمبیا، کاستاریکا، پاناما، بولیوی، شیلی، هائیتی، آرژانتین و کوبا را دربر می گیرد. تلاش برای از پا درآوردن فیدل کاسترو و توطئه علیه او موضوعی است که توسط مقامات امریکایی بدان اعتراف شده است.
حال این روند با بحران ونزوئلا ادامه دارد و امریکا وجهه استکباری خود را کنار نگذاشته است. این کشور تلاش دارد با حمایت از مخالفان و نه کمک به موضوع حل بحران، این روند را پیچیده تر کند. اما باید گفت روند حل بحران ونزوئلا نه از طریق دخالت نظامی و نه افزایش هرج و مرج است. دامن زدن به مناقشه، تحريک ناآرامي ها و زدوخوردهاي خياباني مسيري بن بست است که جز تشديد هرج و مرج، خونريزي و افزايش شمار قربانيان پيامد ديگري ندارد.
گروه های مخالف دولت می توانند با کنار گذاشتن خشونت و زدوخوردهای خیابانی طرح چند مرحله ای را پی ریزی کنند که با مذاکره در مورد مسائل پیش رو و همچنین کمک مالی سازمان های بین المللی به اصلاح اقتصادی و مالی دست بزنند و این روند را با راه های کم هزینه تر پیش ببرند.
محمد اکبری هشترودی
