الوقت - بحران سوریه به طور چشمگیری منجر به پاگرفتن اختلافات راهبردی در فهم بازیگران حاضر در عرصه تحولات سوریه از اولویت منابع تهدید و اغراض تداوم جنگ حتی در جرگه متحدان دیرین شد. از جمله این پیشامد می‌توان به بروز اختلافات میان ترکیه و آمریکا به عنوان دو متحد و شریک راهبردی در خاورمیانه اشاره کرد. مهمترین عامل بروز اختلاف میان رویکرد آنکارا و واشنگتن در سالهای اخیر به موضوع حمایت ایالات متحده از شبه‌نظامیان کرد سوری در قالب نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) باز می‌گردد.
در طول سالهای گذشته و به ویژه پس از روی کارآمدن دونالد ترامپ، ایالات متحده به بهانه مقابله با تروریسم و با هدف مقابله با نفوذ ایران و تحت فشار قرار دادن مسکو، جنگ با نیروهای داعش را کلید زد اما به دلیل وجود محدودیت‌ها برای حضور مستقیم در این عرصه (مخالفت صریح ایران و روسیه و عدم همراهی افکارعمومی در آمریکا) به استفاده از نیروهای کرد برای پیشبرد راهبرد نظامی خود در سوریه روی آورد.
توسل آمریکا به شبه نظامیان کرد سوریه برای بازپس گیری رقه از داعش و به ویژه مسلح کردن این نیروها به سلاح‌های سنگین با مخالفت شدید آنکارا مواجه شده است که شبه‌نظامیان کرد سوری را دنباله گروه پ.ک.ک و نیرویی تروریستی می داند. در این راستا رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه اظهارداشت که تصمیم آمریکا به مسلح کردن کُردها در سوریه با روابط راهبردی واشنگتن با آنکارا در تعارض است و درست نیست آمریکا در کنار یک گروه تروریستی دیده شود.
اما با تشدید این اعتراضات جیمز ماتیس، وزیر دفاع آمریکا اعلام کرد که واشنگتن به حمایت ترکیه پایبند است و روز گذشته نیز فکری ایشیک، وزیر دفاع ترکیه اعلام کرد که وزیر دفاع آمریکا طی نامه ای به وی اطمینان داده که ماهیانه لیستی از تسلیحات اعطاء شده به یگان‌های مدافع خلق را به آنکارا بدهد و پس از شکست داعش به وسیله ی.پ.گ نیز سلاح‌های ارسالی برای این گروه کردی را بازپس خواهد گرفت. مع‌الوصف اینکه ایالات متحده تا چه اندازه به وعده داده شده وفادار مانده و حتی قادر به اجرای آن باشد می‌توان با اشاره به قرائن و دلایل متعدد تشکیک کرد:
1- عدم همراهی و موافقت کردها:
اجرای وعده آمریکا در وهله نخست به همراهی کردها برای تحقق‌پذیری نیازمند است. در وادی عمل کردها، اساس خبرهای منتشره در این زمینه و ادعای ترکیه را نادرست دانسته و آن را منکر شده‌اند. نوری محمود، سخنگوی یگان‌های مدافع خلق (ی.پ.گ) اعلام کرد که ادعای بازپس گیری اسلحه ارسالی برای ی.پ.گ از سوی آمریکا کذب محض بوده و واقعیت ندارد. سخنان این مقام در نیروهای کرد را بیش از آن که بتوان معطوف به ابهام‌افکنی در میزان صحت و سقم وعده آمریکا به ترکیه دانست، باید اعلام موضع عدم موافقت کردها به تن دادن به چنین درخواستی برداشت کرد.
طبیعتاً کردها در همکاری با نیروهای آمریکایی در شکست داعش متحمل خسارات و تلفات زیادی شده‌اند که تصاحب سلاح‌های دریافتی از سوی آمریکا را به عنوان بخشی از جبران این هزینه‌ها و در ذیل معامله‌ای دوسویه می‌نگرند. از طرف دیگر کردها به خوبی می‌دانند که احتمال اقدام نظامی آنکارا علیه آنها در آینده به هیچ وجه منتفی نبوده و تا هنگامی که آنکارا از عدم تشکیل موجودیت مستقل کردی در شمال سوریه و در نزدیکی مرزهای خود اطمینان حاصل نکند، سایه جنگ بر مناسبات کردهای سوریه و ترکیه کنار نخواهد رفت. لذا باتوجه به ایده‌های متفاوت و متعارض ترکیه و کردها از آینده سوریه، کردها در سایه بروز احتمالی چنین جنگی، به حفظ سلاح‌های دریافتی برای دفاع از خود بیش از وعده‌های آمریکا به حمایت شدن تکیه خواهند کرد.
2- ناتوانی و عدم تمایل آمریکا:
در بعدی دیگر از علل تحقق‌ناپذیری وعده بازپسگیری سلاح از ی.پ.گ می‌توان به عدم تعریف سازوکاری عملی از سوی آمریکا برای اجرای برنامه اعلامی خود اشاره کرد. ایالات متحده در طول سالهای پس از بحران سوریه هزینه و زمان زیادی برای آموزش و تقویت نیروهای کرد صرف کرده و از آنجا که تلاش برای بازپسگیری سلاح از کردها می‌تواند کردها را به سمت نزدیکی به روسیه سوق دهد، کنار گذاردن یکباره این نیروی کارآمد به هیچ وجه توجیه عقلانی ندارد.
از سوی دیگر الگوی رفتاری ایالات متحده نیز به خوبی نشان داده است که همیشه حفظ و پیشبرد منافع خود را بر منافع و دیدگاه‌های ناموزون متحدین در اولویت قرار می‌دهد؛ در حالی که آنکارا تجزیه سوریه و ایجاد واحد مستقل کردی شمال این کشور را تهدید می‌پندارد رژیم صهبونیستی به عنوان مهمترین متحد آمریکا در منطقه چنین برنامه‌ای را به طور جدی در دستور کار داشته و ایالات متحده نیز حفظ منافع اسرائیل را همواره در اولویت قرار می‌دهد. بااین حال هم اکنون بخشی از نیروهای امریکا در خاورمیانه به پایگاه‌های نظامی در شمال سوریه منتقل شده اند و احتمال ایجاد پایگاه هوایی آمریکا در آینده در این منطقه بسیار محتمل است که این امر در تضاد بنیادین با وعده بازپسگیری سلاح از کردها و در نتیجه برهم‌زدن اتحاد با نیروهای کرد سوری قرار می‌گیرد.
حسین آرمند
