هموار کردن مسیر تغییرات و اصلاحات محمد بن سلمان با انتصاب افراد نزدیک و مورد اعتماد برای عملی ساختن سند چشم انداز 2030 است که موفقیت در آن، نقش بسیار تعیین کننده ای در محبوبیت و مشروعیت بن سلمان در رقابت با بن نایف و هموار شدن مسیر به قدرت رسیدن او خواهد داشت.
الوقت- چهارمین موج تغییرات ملک سلمان در 2 سال و 3 ماه پس از به قدرت رسیدن در عربستان سعودی، مقامات سلطنتی را در بر گرفت. پادشاه سعودی در فرامین ملوکانه، دستور عزل و نصب برخی از مقامات دولت را صادر کرد که در این میان انتصاب فرزندان و نوادگان خود از مهمترین نمودهای این تغییرات در دربار سعودی است. اهمیت این تغییرات را باید در میل به تمرکز قدرت در خاندان سلمان بخصوص در چارچوب رقابت های درون خاندانی بر سر قدرت و همچنین هموار کردن مسیر تغییرات و اصلاحات محمد بن سلمان تلقی کرد.
عزل و نصب ها
عزل و نصب های ملک سلمان شمار زیادی از مقامات را در برگرفته است، اما مهمترین وجه این تغییرات در عربستان سعودی، انتصاب خالد بن سلمان فرزند جوان ملک سلمان به عنوان سفیر عربستان در آمریکا است. پست بسیار مهمی که موجبات ارتقای جایگاه خالد در سلسله مراتب قدرت در دربار پادشاهی خواهد شد. چرا که مقامات سابق عربستان همچون ترکی فیصل، بندر بن سلطان و عادل الجبیر از این مقام و جایگاه بود که به سمت های مهمتر در خاندان آل سعود دست یافتند.
تغییر مهم دوم ارتقای جایگاه عبدالعزیز بن سلمان دیگر فرزند ملک سلمان بود که به عنوان وزیر مشاور دولت در امور انرژی منصوب شد. اگرچه عبدالعزیز سال هاست که در وزارت نفت عربستان سمت معاون وزرای نفت همچون علی النعیمی و خالد الفالح بوده است، اما ارتقای پست او به عنوان وزیر مشاور کابینه عربستان در واقع حکم وزیر در سایه را برای خالد الفالح بازی خواهد کرد و زمینه ای است برای جایگزینی او در آینده ای نه چندان دور.
دیگر تغییر مهمی که به خانواده سلمان مربوط می شود، انتصاب احمد بن فهد بن سلمان نوه پادشاه عربستان بود که به عنوان معاون سعود بن نایف امیر منطقه الشرقیه منصوب شد. تغییری که می تواند زمینه های عزل برادر محمد بن نایف را بیش از پیش فراهم کند.
تغییر مهم چهارم انتصاب احمد بن عسیری معاون محمد بن سلمان در وزرت دفاع و سخنگوی ائتلاف عربی در حمله به یمن بود که به پاسداشت خدمات او به عنوان معاون رئیس استخبارات عربستان منصوب گردید.
تغییر مهم پنجم ایجاد یک مرکز شورای امنیت ملی است که نهادی موازی با نهادهای امنیتی عربستان به رهبری محمد بن نایف ولیعهد و وزیر کشور کنونی است که بنظر می رسد سازمانی برای تعدیل قدرت بن نایف و سپردن مسائل و موضوعات امنیتی محول به این مرکز جدید است.
دو هدف تغییرات
اگرچه بخشی از این تغییرات در عربستان سعودی طبیعی و تا حدی در چارچوب بازنشستگی مقامات و چابک سازی توان دولت صورت می گیرد، اما اهداف پادشاه سعودی از موج جدید تغییرات عملیاتی ساختن دو هدف اصلی است:
هدف اول؛ تحکیم قدرت در خانواده خود و در رقابت با دیگر قطب های قدرت و شاخه های فرعی خاندان آل سعود است که در مقطع کنونی، جلوه های این رقابت میان دو محمد به مرز تعیین کننده ای رسیده است.
هدف دوم؛ که در ادامه هدف اول صورت می گیرد، هموار کردن مسیر تغییرات و اصلاحات محمد بن سلمان با انتصاب افراد نزدیک و مورد اعتماد برای عملی ساختن سند چشم انداز 2030 است که موفقیت در آن، نقش بسیار تعیین کننده ای در محبوبیت و مشروعیت بن سلمان در رقابت با بن نایف و هموار شدن مسیر به قدرت رسیدن او خواهد داشت.
کامران کرمی (پژوهشگر مسائل خلیج فارس)
