الوقت- شبه نظامیان گروه تروریستی داعش که از اواخر سال 2013 فعالیت های خود را در استان الانبار عراق شروع کردند، امیدوار بودند بتوانند به رویای تاسیس خلافت اسلامی در خاورمیانه جامه عمل بپوشانند. برای تحقق این هدف نیز سرعت عمل آنها در پیشروی در عراق، این کشور را در سال 2014 با معضلات امنیتی، تروریستی و اجتماعی بزرگی روبرو کرد. همچنانکه فجایع انسانی داعش در برخورد با مذاهب غیر از اهل تسنن و یا افرادی که حاضر نبودند حاکمیت این گروه را بر خود بپذیرند، موجی از وحشت و آزردگی خاطر را در افکار عمومی جهان به وجود آورد.
پس از موفقیت های داعش در عراق، شبه نظامیان این گروه تحرکات خود را در سوریه نیز آغاز کردند. در نتیجه عملیات داعش در این دو کشور هزاران انسان آواره و صدها تن جان خود را از دست دادند.
با تشدید بحران داعش و نگرانی از اقدامات رو به گسترش این گروه، زمینه ساز تاسیس ائتلاف بین المللی ضد داعش به رهبری آمریکا شد، ائتلافی که پس از ورود روسیه به صحنه جنگ سوریه نشان داد تا چه اندازه ناکارآمد بوده است.
در نتیجه مماشات غرب و متحدان منطقه ای آن در مبارزه با داعش، اروپا میدان جدیدی برای فعالیت های داعش شد و تنها پس از حمله این گروه به نشریه شارلی ابدو و به موازات آن وقوع حوادث تروریستی بروکسل، پاریس و برخی از مناطق آلمان، جامعه جهانی نسبت به این پدیده خطرناک حساسیت بیشتری پیدا کرد.
اما در نهایت عزم داخلی نیروهای ارتش و بسیج مردمی عراق و همچنین ارتش سوریه بود که باعث شد مسیر پیشروی داعش با بن بست روبرو شود. آزادسازی فلوجه و حلب و سپس حرکت به سوی رها سازی رقه و موصل در این دو کشور، زمینه ساز انتشار اخباری مبنی بر «روزهای پایانی قدرت نمایی داعش» شد.
با این حال واقعیت امر این است که اگرچه داعش به زودی مواضع خود در سوریه و عراق را از دست خواهد داد، ولی نمی توان نسبت به از بین رفتن این گروه به طور کامل چندان خوشبین بود. داعش در سال 2006 و از میان نارضایتی افسران نظامی رژیم بعث شکل گرفت و در نتیجه سیاست های اشتباه بغداد توانست فرصت مانور پیدا کند. از این رو دور از انتظار است که گمان شود با آزادسازی موصل و رقه، خطرات این گروه از عراق و سوریه دور شده است، همچنانکه زمینه های رشد و گسترش این گروه در عراق همچنان پابرجا است.
نکته مهم دیگر این است که رهبران داعش با از دست دادن متصرفات، منابع عظیم نفتی و بر باد رفتن رویای تاسیس خلافت در خاورمیانه، متوجه دیگر مناطق مسلمان نشین دنیا خواهند شد. چنانکه اخیرا نیز داعش در پیامی اعلام کرده است با همکاری گروه های تندرو و جدایی طلب اویغور در استان سین کیانگ چین، این کشور را تبدیل به حمام خون خواهد کرد.
این رویه می تواند علاوه بر آنکه نوعی انتقام از کشورهایی باشد که در ضربه زدن به مواضع داعش در سوریه و عراق نقش داشتند، بلکه راهی برای زنده نگه داشتن خود در میان گروه های فعال دیگر در جهان باشد. بر این اساس با توجه به قدرت عضوگیری داعش از میان مسلمانان ناراضی از وضعیت خود،افغانستان، آسیای مرکزی و قفقاز، کشورهای دارای جمعیت مسلمان شرق آسیا و همچنین اروپا اهداف آتی این گروه خواهند بود.
داعش از ابتدای شروع عملیاتش در عراق، برنامه اش را برخلاف طالبان و یا القاعده محدود به یک کشور نکرد و همین موضوع توان این گروه در عضو گیری را افزود و در شرایط کنونی همین ترکیب چند ملیتی شبه نظامیان داعش تبدیل به ابزاری برای نفوذ آن در تمامی جهان شده است.
با توجه به این مسائل، زیر زمینی شدن داعش و اقدامات تروریستی غیرقابل پیش بینی این گروه تاثیر منفی زیادی بر سیستم های امنیتی، سیاسی و اقتصادی و همچنین افزایش هزینه های نظامی خواهد داشت. در این رابطه اروپا که چندین بار تجربه حملات داعش را داشته است، بیش از همه در خطر خواهد بود. کشورهای این منطقه نشان دادند توانایی کافی برای مقابله با تهدیدات امنیتی زیرزمینی را ندارند و لذا مسامحه رهبران اروپا با همراهی آمریکا در تقویت و تجهیز داعش از سوی برخی کشورهای منطقه، امروز تبدیل به مهمترین و بزرگترین نگرانی امنیتی این قاره شده است.
از بین بردن کامل داعش نیازمند یکسری اقدامات هماهنگ در چارچوب ائتلاف بین المللی است که البته زمان بر خواهد بود. رفع تبعیض ها علیه مسلمانان و مرتفع کردن زمینه های نارضایتی آنها در تحقق این هدف نیز اولین گام در این راستا است.
در واقع همان طور که سیاست های امنیتی چین در منطقه سین کیانگ نتوانست بر کاهش مطالبات مسلمانان اثر بگذارد، کنار گذاشتن آنها از ساختار قدرت سیاسی و اقتصادی نیز به ایجاد فضایی برای قدرت یافتن داعش منتهی می شود.
بنابراین این شرایط برای مردم مسلمان مناطقی مانند نپال، میانمار، سین کیانگ و اروپا هم فرصت به شمار می رود و هم تهدید. فرصت از آن جهت که می توانند حکومت های خود را مجبور به اعطای حقوقشان کنند و تهدید از آن رو که ظهور داعش در منطقه زندگی شان می تواند منجر به بروز برخوردهای نظامی بزرگ و از هم پاشیدگی نظم اجتماعی در آن مناطق شود.
