الوقت_ عمليات هوايي عربستان عليه يمن كه از روز پنجشنبه ششم فروردين ماه جاري آغاز شده و تاكنون به شهادت صدها و مجروح شدن صدها نفر ديگر منجر گرديده، نتوانسته است گره يمن را براي آل سعود باز كند. چرا كه اين عمليات پرهزينه، هيچ تحركي در روي زمين مطابق با فلسفه و الگوي عمليات هوايي به نفع عربستان به وجود نياورده است .
عمليات هوايي به خودي خود موضوعيت ندارد و برتري در آن در مواجهه با مردم و كشوري كه از توان هوايي محدودتري برخوردارند، به معناي به نتيجه رسيدن اهداف عملياتي به حساب نمي‌آيد. عمليات هوايي، عمليات پشتيباني است و به منظور شكل‌دهي به حركت زميني نيروي مهاجم و يا كمك به حركت نيروي معارض با دولت مورد تهاجم دنبال مي‌شود اما اگر عمليات هوايي در حد مقدور انجام شود ولي زمينه را براي ورود زميني كشور مهاجم فراهم نكند و يا نيروي معارض داخلي نتواند از آن براي تغيير شرايط به نفع كشور مهاجم استفاده كند، بي‌نتيجه به حساب مي‌آيد و اين در حالي است كه كشور مهاجم بايد تبعات و آثار درازمدت حمله هوايي عليه خود را مورد توجه قرار دهد .
عمليات هوايي رژيم آل سعود عليه يمن نتوانسته است كمك مؤثري به مخالفان انقلاب مردمي يمن بنمايد. دو گروه مهم «اصلاح» و «لقاء مشترك» كه پس از عزيمت منصور هادي به عدن به او پيوستند، بعد از عمليات هوايي رژيم سعودي سكوت كرده و مشروعيت اقدامات ضد يمني سعودي را تأييد نكرده‌اند. در اين ميان دبير كل حزب ناصري يمن، عبدالله نعمان كه مهمترين گروه چهاربخشي «لقاء مشترك» مي‌باشد، پس از عمليات هوايي رژيم سعودي زبان به انتقاد عليه منصور هادي گشوده و او را مسبب اصلي وضعيت كنوني برشمرده است. سكوت جريان شبه اخواني- وهابي اصلاح و اعتراض رهبر جريان ناصري به خوبي نشان مي‌دهد كه اقدامات رژيم سعودي به تقويت جريان معارضه كمكي نكرده است .
براساس آنچه از سوي مقامات سياسي و نظامي عربستان- و از جمله ملك سليمان بن عبدالعزيز- بيان شده، رژيم آل سعود از حملات هوايي اهداف زير را مورد توجه داشته است :
- عقب راندن مردم و عقيم گذاشتن انقلاب يمن؛ رژيم سعودي برابر الگوي «مبادره - طرح - خليجي» كه انقلاب فوريه 2011 يمن را متوقف كرد، در نظر داشت با حمله هوايي، حركت مردم يمن در زمينه استقلال اين كشور از عربستان را نيز متوقف و وضعيت سابق را برگرداند. مقامات سعودي با بيان اين نكته كه تغييرات يمن، امنيت كشورهاي عضو شوراي همكاري خليج فارس را به مخاطره انداخته و بايد متوقف شود، سعي داشتند عواقب امنيتي وخيم تغييرات را به مردم انقلابي يمن گوشزد نمايند .
- ممانعت از توافق داخلي در يمن. مردم يمن پس از آنكه مصادره انقلاب فوريه خود توسط عربستان را مشاهده كردند، وارد ميدان شده و انقلاب جديدي را شكل دادند. اين انقلاب مسالمت‌آميز و مبتني بر توافق داخلي بين گروهها حول محور ارزش‌هاي ملي و مطالبات واقعي توده‌هاي محروم يمن بود. يكي از شعارهاي اصلي «انصارالله» و ميليونها هوادار شافعي و زيدي آن، تحقق نتايج گفتگوها و توافقات ميان گروههاي يمني بود اين توافق يك پايه محوري داشت و آن تشكيل دولت وحدت ملي به منظور حل مشكلات اقتصادي مردم و از جمله اجراي طرح «جرعه» در حوزه كشاورزي بود. توافق داخلي در يمن كه به نتايج مهمي رسيد و حتي از سوي منصور هادي رئيس جمهور وقت به رسميت شناخته شد، عملاً به نقش‌آفريني عربستان و دولت‌هاي عربي و نيز گروههاي يمني وابسته به آن پايان داد. يكي از مهمترين اهداف عمليات هوايي رژيم سعودي بر هم زدن توافق داخلي و باز گرداندن سرنوشت مردم يمن به تصميمات شوراي همكاري خليج فارس با محوريت عربستان بود .
- روحيه دادن به نيروهاي در حال فرار. گروههاي وابسته به عربستان در يمن شامل حزب اخواني اصلاح، لقاء مشترك، انصارالشريعه- شاخه يمني القاعده- و ميليشياي وابسته به منصور هادي، پس از سيطره نيروهاي انقلاب بر صنعا- در نيمه شهريور 93- دچار ضعف شديد شده بودند در اين ميان منصور هادي كه طرح تقسيم يمن به شش اقليم را ارائه كرده بود ناچار شد به شرايط نيروهاي انقلاب مردمي به رهبري انصارالله تمكين كند پس از اين بود كه «محمد باسندوه» جاي خود را به «خالد محفوظ بحاح» داد. اما منصور در نهايت با نقض توافق، اول بهمن ماه 93 استعفا كرد و يك ماه بعد به عدن گريخت و حكومت جديدي در پايتخت يمن جنوبي سابق به وجود آورد اما اين ابتكار كه با پشتيباني و بلكه طراحي عربستان همراه بود بيش از يك ماه دوام نياورد و عدن هم به محاصره انصارالله درآمد .
پس از آنكه طرح عربستان در راه‌اندازي يك دولت جدايي‌طلب در عدن به شكست انجاميد و عبد ربه فرار كرد و اكثر مقامات دولت خودخوانده او دستگير شدند، رياض حمله مستقيم هوايي به يمن را در ششم فروردين 94 آغاز كرد. اين كشور گمان مي‌كرد با اين عمليات نيروهاي از هم پاشيده دوباره به يك جريان قوي معارض تبديل شده و مانع شكل‌گيري يك دولت هوادار انصارالله در صنعا مي‌شوند. اما البته 10 روز پس از آغاز اين عمليات، نيروهاي وابسته به عربستان نتوانستند اقدام موثري انجام دهند و چهار استان جنوبي شامل عدن، ضالع، لحج و ابين نيز به منطقه تحت سيطره انصار ملحق گرديد .
- نابود كردن پدافند هوايي و پايگاههاي نظامي يمن، پس از آنكه ارتش يمن با انصارالله ائتلاف كرد و عملا به مردم ملحق گرديد، رژيم آل سعود براي ضربه زدن به توان نظامي و تسليحاتي يمن، حمله به مراكز پدافندي و پايگاههاي نظامي يمن شامل مقر لشكر يكم زرهي كه پيش از اين تحت فرماندهي علي محسن‌الاحمر بود، پادگان‌هاي الديلمي و الصباحه واقع در صنعا، پادگان ريمه حميد در منطقه سنجان، پايگاه هوايي الحديده، پايگاه هوايي تعز و پادگان العند در استان لحج را در دستور كار گذاشته و بارها آنها را هدف تهاجم بمب‌افكن‌هاي خود قرار دادند. اما برخلاف تصور مقامات نظامي عربستان، اين حملات لطمه چنداني به زيرساخت نظامي يمن وارد نكرد و مقامات ارتش با پيش‌بيني قبلي، تدابير لازم را براي حفظ تسليحات خود انديشيده بودند .
- تحويل زمين سوخته به مردم انقلابي يمن؛ رژيم سعودي با هدف مواجه كردن انقلاب و مردم يمن با بحران و درگير كردن آنان با مشكلات عديده اجتماعي، زيرساخت‌هاي محدود اين كشور را مورد حمله قرار دادند. آنان گمان مي‌كردند نابود كردن تاسيسات محدود يمن در حوزه صنعت و كشاورزي و خدمات اجتماعي، مردم يمن را به زودي روياروي نيروهاي انقلاب و رهبران آن قرار مي‌دهد .
مردم يمن داراي اقتصاد ضعيفي هستند و اين درحالي است كه اين كشور در زمينه نفت، گاز، آلومينيوم، صنايع غذايي، صنعت نساجي، صنايع دريايي و موقعيت ممتاز ساحلي داراي‌توانايي‌هاي مناسبي است كه اگر يك دولت ملي داشتند، امروزه در رفاه به سر مي‌بردند. با اين وجود برابر اعلام كميسارياي عالي سازمان ملل، نرخ بيكاري مردم يمن در سال 2013، 35 درصد بوده است. يمن موقعيت مناسبي در زمينه توليد و صدور محصولات كشاورزي شامل غلات، ميوه‌ها، سبزيجات، پنبه، قهوه و لبنيات و انواع دام دارد. در اين ميان ذرت خوشه‌اي، پنبه و انبه يمن در سطح منطقه هواخواهان بسياري دارد حملات عربستان به زيرساخت‌هاي محدود يمن با هدف ترساندن مردم از فقر بيشتر و در نتيجه دور كردن آنان از انقلاب و رهبران آن دنبال شده است، اما عليرغم گذشت 10 روز از آغاز حملات اين رژيم به استانهاي اقتصادي‌تر يمن، نشانه‌اي از جدا شدن مردم از انقلاب ديده نمي‌شود .
امكان اجرايي عمليات زميني؛ بي‌نتيجه بودن عمليات هوايي و بعضي از اظهارات و تحركات رژيم سعودي بحث انجام عمليات زميني عليه مواضع ائتلاف يمني حول محور انصارالله را به ميان كشيده است. در عين حال بسياري از ناظران نه تنها درباره مفيد بودن آن بلكه درباره اجرايي شدن آن نيز ابراز ترديد كرده‌اند .
عمليات زميني عليه مواضع ارتش و انصارالله از سه استان يمن در شمال، غرب و جنوب محتمل مي‌باشد. عمليات زميني سعودي از طريق مرزهاي غربي عربستان و شمالي يمن قاعدتا متوجه دو استان صعده و جوف است. اين دو استان تحت سيطره انصارالله و ارتش يمن است و عربستان در جريان جنگ ششم حوثي‌ها كه از نيمه شهريور تا نيمه بهمن ماه 1388 امتداد داشت، تجربه جنگ با انصارالله را دارد. در جريان آن جنگ، نيروي زميني و هوايي عربستان، نيروي هوايي اردن و نيروهاي زميني و هوايي يمن- در دوره علي عبدالله صالح- عليه حوثي‌ها كه تعداد آنان از چندهزار نفر فراتر نمي‌رفت، وارد جنگ شدند و در نهايت شكست خورده و چهار استان شمالي يمن- صعده، حجه، جوف و عمران- بطور كامل به تصرف حوثي‌ها درآمد .
انصارالله امروز تشكل يافته از نيروهاي پراكنده حوثي‌ها در جنگ ششم و جمعيت‌هاي جديدي از زيدي‌هاست كه اينك تعداد آنان از هزاران نفر به دهها هزار نفر رسيده و تشكل منسجمي دارند و از سوي هزاران «لجان شعبي» - گروههاي مقاومت مردمي- در سراسر شهرها و روستاهاي يمن كمك مي‌شوند و به قوي‌ترين نيروي دفاعي يمن تبديل شده‌اند. علاوه بر اين امروز ارتش يمن در اتحاد كامل با انصارالله بوده و ائتلاف واحدي تشكيل داده‌اند و از سوي ديگر از سوي ميليونها توده يمني حمايت مي‌شوند. بنابراين سرنوشت درگيري زميني در مناطق شمالي يمن- و غربي عربستان- مشخص است .
احتمال ديگر اين است كه عربستان از طريق استان «الحديده» در غرب يمن اقدام به عمليات زميني كند. اين استان طولاني‌ترين مرز دريايي يمن در درياي سرخ را دارد و از اين منظر داراي اهميت استراتژيك مي‌باشد. اين استان كه اكثريت مردم آن شافعي مذهب هستند، در اختيار ارتش و انصارالله مي‌باشد. عربستان براي حمله زميني از طريق سواحل الحديده نيازمند استفاده از نيروي دريايي و بمباران سواحل غربي يمن و سپس پياده كردن نيروي نظامي از طريق شناورهاي نظامي و هلي‌برن مي‌باشد. اما درگيري در درياي سرخ موضوعي است كه براي تردد آزاد كشتي‌هاي تجاري بين‌المللي از جمله دستكم 50 نفتكش كه روزانه از اين دريا تردد مي‌نمايند خطرآفرين بوده و سبب توقف و تاخير در انتقال 3/8 ميليون بشكه نفت كه روزانه از اين آبراه استراتژيك به اروپا منتقل مي‌شود، خواهد شد. اين در حالي است كه بروز بي‌نظمي در آبراه درياي سرخ نه فقط ارتش يمن و انصارالله را وارد عمل مي‌كند بلكه، هر شهروند الحديده كه خانه‌اش مورد حمله قرار مي‌گيرد را براي انتقام‌گيري وارد عمل مي‌كند و اين يعني حركت صدها قايق مسلح مردمي در درياي سرخ. بنابراين حمله زميني به الحديده نيز تا حد زيادي غيرممكن خواهد بود .
احتمال سوم اين است كه عربستان از طريق استان كوچك «عدن» در جنوب يمن اقدام به حمله زميني كند. عدن در يك دوره كوتاه حدود دو ماهه، مركز تحرك مشترك القاعده و ميليشياي وابسته به منصورهادي بود. اينها مي‌توانستند مقدمات انجام عمليات زميني عربستان عليه مواضع ارتش و انصارالله را فراهم نمايند. اما در مورد امكان اجرايي اين عمليات در جنوب دو نكته اساسي وجود دارد؛ نكته اول اين است كه عدن و از جمله سواحل آن، اينك بطور كامل در اختيار ارتش و انصارالله است و از حضور نيروهاي انصار الشريعه- القاعده- و نيروهاي هادي پاكسازي شده است. نكته دوم اين است كه انجام عمليات از طريق سواحل عدن و الحديده يك تله براي نيروهاي نظامي عربستان به حساب مي‌آيد چرا كه به محض نفوذ نيروهاي نظامي عربستان به عمق يك تا دو كيلومتري اين استانها به محاصره ارتش يمن و انصارالله و كميته‌هاي مردمي وابسته به آن درمي‌آيند و تارومار مي‌شوند.
سعدالله زارعي
