الوقت- سرانجام مجمع عمومی سازمان ملل متحد با رأی قاطع ۱۹۳ عضو، لایحه پاکستان درباره حق آزادی مردم کشمیر درباره تعیین سرنوشت خود و عدم مداخله نظامی در این سرزمین را پذیرفت. کشورهای ایران، چین، مصر، مالزی، عربستان، نیجریه، آفریقای جنوبی و لبنان با لایحه پیشنهادی پاکستان درباره کشمیر همراهی کردند.
به گزارش داون، پاکستان از سال ۱۹۸۱ تلاش می‌کرد توجه سازمان ملل متحد را به حل مسئله کشمیر جلب کند و لایحه پیشنهادی خود را به تصویب برساند. سازمان ملل متحد در حالی لایحه پیشنهادی پاکستان درباره کشمیر را تصویب می‌کند که در روزهای اخیر درگیری مرزی بین هند و پاکستان ۱۰ کشته بر جای گذاشته است. دور جدید اعتراضات مردم کشمیر بعد از کشته شدن برهان وانی، رهبر آزادیخواه عضو گروه حرکت المجاهدین، آغاز شد که همچنان ادامه دارد.
در چند ماه گذشته و طي هفته‌هاي اخیر، كشمير در پی اقدام نیروهای امنیتی هند در کشتن برهان وانی رهبر ۲۱ ساله گروه آزادیخواه جنبش مجاهدین و دو همراهش، شاهد درگیری‌های خونین میان نیروهای امنیتی و مردم مسلمان بوده است و در سایه سکوت رسانه‌ای، مسلمانان بی گناه به خاک و خون کشیده شدند و به همين جهت اختلافات هند و پاكستان بر سر كشمير دوباره افزايش يافت و موجب بروز تنشهاي مرزي هم شد. (برهان وانی رهبر گروه شبه نظامی حزب مجاهدین کشمیر بود که در ۲۵ تير سالجاري توسط نیروهای امنیتی هندی کشته شد و پاکستان نیز لقب شهید را به وی داد.(
تحليل رویداد
كشمير در زمان تسلط انگليس بر شبه قاره هند و قبل از استقلال هند و پاکستان، با وجود اين‌که اکثر جمعيت آن مسلمان بودند، تحت حکومت فرمانرواي هند قرار داشت. هنگام تقسيم مستعمره هند به دو کشور هند و پاکستان، قرار بود سرزمين‌هاي مسلمان نشين به پاکستان و سرزمين‌هاي هندونشين به هند واگذار شود، اما مهاراجه هندوي کشمير در سال ۱۹۴۷، شخصاً طي سندي تصميم گرفت سرزمين خود را در اختيار هند بگذارد. بر اساس اين سند، دولت‌هاي متوالي در هند اعلام کردند که اين منطقه جزو لاينفک اين کشور مي‌باشد.
اعتراض پاکستان به اين اقدام منجر به جنگ بين دو کشور تازه استقلال يافته در سالهاي ۱۹۴۷، ۱۹۶۵ و ۱۹۷۱ شد که با ميانجي‌گري سازمان ملل متحد يا روسيه، دو کشور با آتش بس موافقت کرده‌اند. بعد از آن يك سوم اين منطقه كه شامل آنچه پاكستان جامو و كشمير آزاد مي‌نامد، به علاوه مناطق شمالي تحت اداره پاكستان، تحت كنترل پاكستان قرار گرفت و دو سوم ديگر شامل جامو، لداخ و دره كشمير، تحت اداره هندوستان قرار دارد.
اين نکته حائز اهميت است که نگاه پاکستان به مسئله کشمير، يک نگاه قومي-مذهبي است؛ چرا که رهبران پاکستان به دليل حساسيت‌هاي داخلي، بر اين اعتقاد است که کشمير به جهت ترکيب مذهبي آن متعلق به پاکستان باشد. در مقابل، هندوستان خواهان استقرار دولتي کاملاً عرفي و غيرديني است. از نگاه دولتمردان هندي، جدايي کشمير از هندوستان، به سبب دخالت‌هاي پاکستان، منجر به ايجاد حکومتي دين سالار و افراط‌گراي مذهبي شده و باعث گستردگي وسيع نا‌آرامي‌هاي قومي و مذهبي در هندوستان خواهد شد. همچنين اين احتمال وجود دارد كه در آينده ساير مناطق نيز خواهان استقلال از هند باشند. با توجه به اين موضوع، هندي‌ها نمي‌خواهند مساله كشمير رسانه‌اي شود.
مسئله کشمیر طی هفت دهه اخیر، به دليل وجود بحران‌هاي منطقه غرب آسيا، بويژه فلسطين و جنگ ۳۳ روزه لبنان، حمله آمريكا به افغانستان و عراق و...، به نوعي مورد بی‌توجهی اغلب رسانه‌ها و کشورهای جهان قرار گرفته است و طي چند سال اخیر نيز با ظهور گروه تروريستي داعش در سوريه و عراق، سبب غفلت و بی‌اعتنایی بیشتر مجامع و نهادهای منطقه‌ای و بین‌المللی و رسانه‌های اسلامی و عربی شده است.
گرچه در نگاه اول منازعه کشمیر، به عنوان منطقه مورد تنازع بین هند و پاکستان به نظر می رسد، اما راهکارهای بین‌المللی برای حل و فصل این تنازع مورد بي‌اعتنايي قرار گرفته و ارائه هر گونه لايحه يا قطعنامه‌اي در سازمان ملل در مورد كشمير ناديده گرفته مي‌شد و به نوعي مجامع و نهادهای بین المللی به ویژه سازمان ملل مساله كشمير را مساله بين هند و پاكستان مي‌دانستند و مردم کشمیر را نادیده مي‌گرفتند. اگرچه سازمان ملل براساس مصوبه‌هاي ۱۹۴۸ و ۱۹۴۹ توصيه کرده بود سرنوشت کشمير با مراجعه به آراي مردم آن سرزمين تعيين شود، اما اين همه پرسي هرگز انجام نشد. در حالي كه تنها راه حل مسئله کشمیر، احترام به خواسته‌های مردم این منطقه و به رسمیت شناخته شدن حق تعیین سرنوشت آنها بود.
دولت هند كه اجازه انتشار گزارش‌های دقیق از صحنه درگیری‌ها را نمی‌داد و ارسال گزارش‌ها و اخبار مربوط به تحولات کشمیر هم به دلیل کنترل شدید شبکه‌های اجتماعی در فضای مجازی به سختی انجام می‌شد، موجب شد تا دولت پاكستان ضمن ارسال گزارشهاي ميداني، لايحه كشمير را به سازمان ملل ارائه كند. اين لايحه درباره حق آزادی مردم كشمير درباره تعیین سرنوشت خود و عدم مداخله نظامی در این سرزمین است كه از ابتداي استقلال هند و پاكستان در ۱۹۴۷ به نوعي ناديده گرفته شده است. سازمان ملل قبلا چنين لايحه‌اي را نمي‌پذيرفت و هند نيز با حمايت آمريكا، ضمن تضییع و پایمال شدن حقوق مسلمانان، مساله كشمير را يك مساله داخلي و بين دهلي‌نو و اسلام‌آباد مي‌دانست.
در هر حال مجمع عمومی سازمان ملل متحد پس از چند دهه لایحه پاکستان، درباره حق آزادی مردم کشمیر در تعیین سرنوشت خود و عدم مداخله نظامی در این سرزمین را پذیرفت، در حالي كه باید اين لايحه مدت‌ها پيش پذيرفته مي‌شد تا مردم کشمیر خود برای تعیین سرنوشت‌شان تصمیم بگیرند. البته بايد افزود كه ده‌ها قطعنامه درباره حق تعیین سرنوشت مردم فلسطین و مردم کشمیر و محکومیت جنایات اشغالگران در کشمیر و فلسطین صادر شده است، اما این قطعنامه‌ها تا امروز اجرا نشده اند، لذا معلوم نيست كه تصویب لایحه پاکستان درباره کشمیر در سازمان ملل نيز به اجرا گذارده شود.
اسماعیل باقری
