الوقت - پیشنهاد رئیس کمیسیون اروپا، درباره لزوم تاسیس ستاد فرماندهی نظامی مشترک در این اتحادیه، بحث قدیمی تشکیل ارتش واحد اروپایی را بار دیگر در اروپا برجسته کرده است.
ژان کلود یونکر، رئیس کمیسیون اروپا، در جلسه سالانه با نمایندگان پارلمان اروپا گفت باید یک ستاد فرماندهی در اتحادیه اروپا تشکیل شود و کشورهای این اتحادیه به سوی تشکیل یک نیروی نظامی مشترک حرکت کنند. یونکر این پیشنهاد خود را براساس آنچه که "فقدان یک ساختار تثبیت‌شده برای هماهنگی امور دفاعی اروپا" دانسته؛ عنوان کرده است. به نظر رئیس کمیسیون اتحاددیه اروپا فقدان این ساختار هماهنگ تا کنون منجر به هدر رفتن منابع مالی بسیاری در شماری از عملیات و ماموریت‌ها شده است.
این پیشنهاد مقام اروپایی پس از درخواست هفته گذشته رهبران چک و مجارستان عنوان شده که در دیدار خود با صدراعظم آلمان خواستار ایجاد یک ارتش هماهنگ اروپایی شده بودند.
عملی شدن این پیشنهاد به معنای گام مستقل و بزرگ اروپا بدون آمریکا خواهد بود. در حال حاضر ناتو به عنوان نیروی نظامی مشترک اروپا و امریکا به شمار می‌رود و ارتش واحد اتحادیه اروپا در عمل به ایجاد یک نیروی نظامی مشترک اروپایی منهای آمریکا منجر خواهد شد.
پیش از این طرح نیروی دفاعی مشترک اروپایی در دهه‌های 1950 و 1990 مطرح شده بود که همگی به شکست انجامید. با این حال یکی از مقامات اتحادیه اروپا به رویترز گفته است در حال حاضر این طرح به معنای ایجاد نیروی نظامی با لباس مشترک و متحد الشکل نخواهد بود، بلکه هدف ایجاد مرکز فرماندهی نظامی هماهنگ در میان اعضای اتحادیه اروپا خواهد بود. با این حال این مقام اروپایی این مسئله را نیز رد نکرده است که ممکن است این مرکز فرماندهی مشترک در آینده به یک ارتش واحد تبدیل شود.
اهدف اروپا از ایجاد نیروی نظامی مشترک:
در شرایطی که اتحادیه اروپا همچنان در شوک خروج یکی از بزرگترین اعضای خود یعنی، بریتانیا در تیرماه گذشته می‌باشد، پیشنهاد تاسیس ارتش مشترک به نظر با هدف ایجاد همبستگی امنیتی و نظامی بیشتر در میان اعضای این اتحادیه ارزیابی می‌شود. در واقع تاسیس نیروی نظامی مشترک اروپایی بیش از آنکه با هدف تقابل با تهدیدات خارجی اروپا ارزیابی شود؛ نوعی تلاش برای مقابله با بحران و موضوعات امنیتی داخلی اروپا به شمار می‌رود.
براین اساس اگر پیش از این، تحرکات بنیادگرایان و گروه‌های تروریستی افراطی در درون مرزهای اروپا، مهمترین بحران امنیتی داخلی اروپا به شمار می‌رفت، پس از خروج بریتانیا این اتحادیه با نوع جدیدی از بحران ناشی از تحرکات گریز از مرکز و جدایی اعضا از اتحادیه نیز مواجه شده است و تاسیس نیروی نظامی مشترک شاید واکنشی به هر دو نوع بحران باشد.
به عبارت دیگری از نگاه رهبران اروپایی تاسیس ارتش اروپایی علاوه بر آنکه توانایی‌های اعضای اتحادیه را برای مقابله با تهدیدات تروریستی و افراطی افزایش خواهد داد، همچنین مهمتر از این، با تقسیم و اشتراک مفهوم امنیت در میان اعضا و وابستگی امنیتی و متقابل بیشتر کشورهای اروپایی به یکدیگر، هزینه خروج از اتحادیه را برای اعضا بسیار زیاد خواهد ساخت و حتی در مراحلی شاید خروج از اتحادیه برای برخی اعضای کوچکتر در عمل غیرممکن شود. براین اساس نیروی نظامی مشترک می‌تواند به نوعی قوام و انسجام اعضای اتحادیه اروپا را تقویت کند.
در عین حال از این نکته نمی‌توان چشم پوشی کرد که بدون شک بخش مهمی از اهداف ارتش مشترک اروپایی نیز می‌تواند متمرکز بر اهداف خارجی این اتحادیه بویژه در تقابل با توسعه طلبی روسیه در مرزهای شرقی ارزیابی شود که دو سال گذشته در شبه جزیره کریمه جنبه عملی پیدا کرد.
علاوه بر این در میان اهدافی که اتحادیه اروپا در ارتباط با تاسیس ارتش مشترک می‌تواند دنبال کند، نوعی گرایش به استقلال عمل در برابر ایالات متحده نیز می‌تواند دیده شود. اگرچه رئیس کمیسیون اروپا تاسیس ارتش مشترک را هم راستا با ناتو و بطور ضمنی همسو با اهداف ایالات متحده عنوان نموده است، اما شکی نمی‌توان داشت، با تاسیس این نیروی نظامی برای اتحادیه اروپا اولویت بجای ناتو، ارتش مشترک خواهد بود. این بدان معناست که در مورد مناطقی که ممکن است ناتو و اتحادیه اروپا دارای اختلاف نظر باشند، اروپا می‌تواند بجای ناتو بر روی ارتش مشترک خود حساب باز کند. این موارد اختلافی به عنوان مثال در ارتباط با روسیه که اختلافات برخی اعضای اروپا از جمله آلمان با ایالات متحده آمریکا آشکار می‌شود؛ می‌تواند برای اروپایی‌ها کارساز باشد و اروپا یه جای اتکا به ناتو، با استقرار نیروهای داخلی خود تحت عنوان ارتش اروپایی در مرزهای شرقی و هم مرز با روسیه، از تشدید تنش‌ها و نگرانی‌های همسایه شرقی بکاهد. بویژه آن که اتحادیه اروپا برخلاف ایالات متحده چندان علاقه مند به تشدید اختلافات و تقابل با همسایه شرقی نمی‌باشد و در واقع در سال‌های اخیر اروپا هزینه برخی تقابلات و اختلافات ایالات متحده با روسیه را پرداخت کرده است. این مسئله در موضوع صادرات گاز روسیه برای اروپا بطور کامل جنبه عینی پیدا کرد و در حالی که فشار رهبران کاخ سفید بر اتحادیه اروپا برای گسترش تحریم‌های تجاری علیه روسیه افزایش داشت، اما اروپا با در نظر گرفتن وابستگی به منابع انرژی و گازی روسیه، تنها با تمدید برخی تحریم‌ها موافقت نمود. لذا ارتش مشترک اروپایی با کاهش وابستگی اتحادیه اروپا در مرزهای شرقی به نظامیان ناتو می‌تواند، تنش‌ها و اختلافات ناخواسته اروپا و همسایه شرقی را متاثر از استقرار ناتو در این مرزها را کاهش دهد.
همچنین تاسیس ارتش مشترک اروپایی، در بلند مدت امکان ابتکار عمل ناتو به رهبری ایالات متحده در غرب را کاهش داده و نوعی امتیاز وتو و استقلال عمل را در مسائل امنیتی و نظامی را برای اتحادیه اروپا ایجاد خواهد کرد.
با این حال هدف تاسیس ارتش مشترک اروپایی هرچه باشد، نمی‌توان از این موضوع غافل شد، که عملی شدن این طرح، اتحادیه اروپا را یک گام به هدف غایی خود در راستای تبدیل اتحادیه اروپا به ایالات متحده اروپا نزدیک‌تر خواهد ساخت.
واکنش‌ها به تصمیم اروپا:
پیش از آنکه رئیس کمیسیون اروپا پیشنهاد نیروی نظامی و فرماندهی مشترک را در پارلمان اروپا مطرح کند، رهبران ناتو با مطرح شدن امکان تاسیس نیروی نظامی مشترک در اتحادیه اروپا از زبان دیگر مقامات اروپایی، به این مسئله واکنش نشان دادند و ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو، تاسیس ارتش مشترک اروپایی را به معنای "دوباره‌کاری" در ناتو و اتحادیه اروپا توصیف کرد.
با این حال رئیس کمیسیون اروپا همزمان با پیشنهاد تاسیس ارتش مشترک اروپایی گفته است که نیروی نظامی اتحادیه اروپا مکمل ناتو خواهد بود. وی در همین ارتباط تاکید کرد که "تقویت امور دفاعی در اروپا به معنی تضعیف همبستگی در دو سوی اقیانوس اطلس نیست"، اظهاراتی که به نظر می‌رسد واکنشی به نگرانی دبیرکل ناتو درباره ارتش مشترک اروپایی باشد.
علاوه براین همزمان با ارائه این پیشنهاد؛ نایجل فاراژ رهبر سابق«حزب استقلال انگلیس» تصریح کرد خوشحال است که انگلیسی ها به خروج از اتحادیه اروپا رای مثبت دادند . وی این سخنان را پس از گوش دادن به سخنان ژان کلود یونکر رئیس کمیسیون اروپا در خصوص طرح مربوط به تشکیل یک نیروی نظامی مشترک، بیان کرد. فاراژ افزود:«تشکیل یک نیروی نظامی مشترک،احتمالا اقدام بسیار خطرناکی خواهد بود.» وی همچنین گفت این اقدام نمی تواند جلوی ظهور احزاب پوپولیست را در سراسر اروپا بگیرد.
از طرف دیگر فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا ضمن تاکید بر توانمندی این اتحادیه در ایفای نقش دفاعی مهم تر، خاطر نشان کرد تشکیل ارتشی واحد به زمان نیاز دارد. موگرینی که پس از حضور در نخستین روز از نشست وزرای اتحادیه اروپا، در کنفرانس مطبوعاتی سخن می گفت، اظهار داشت: «همه بر این باوریم که ارتشی اروپایی نمی تواند در کوتاه مدت تشکیل شود. اما آن چه می تواند در صورت مشارکت کشورهای عضو، به زودی رخ دهد، پیشرفت در زمینه دفاعی اروپاست.
***
اتحادیه اروپا در حال حاضر همکاری‌هایی در زمینه نظامی دارد اما نیروهای مشترک بین کشورهای عضو ندارد. ایجاد یک ارتش به تصویب و تایید تمامی اعضای این اتحادیه نیاز دارد که با توجه به بودجه‌ای که برای این کار انتظار می‌رود، تقریبا غیرممکن است.
منتقدان ادعا می‌کنند اجرای این پیشنهاد، نیروهای نظامی جداگانه کشورهای عضو را تضعیف می‌کند یا به رقابت با ناتو منجر می‌شود اما الحاق کریمه به روسیه در سال 2014 و تداوم رویکرد روسیه در قبال کشورهای حوزه بالکان کشورهای عضو ناتو و اتحادیه اروپا را برای داشتن نیروی نظامی قدرتمندتر مجاب کرده است.
