الوقت- برخلاف خیلی از پیش‌بینی‌ها، آتش‌بس سوریه در دومین روز خود نیز با موفقیت نسبی همراه بود و این كشور برای اولین بار طی چند سال گذشته روزهای آرامی را پشت سر می‌گذارد. در چنین شرایطی به نظر می‌رسد ایران و روسیه درصدد هستند از این فرصت پیش آمده برای ترغیب مخالفان و حامیان خارجی آنها جهت بازگشت به گفت‌وگوهای سیاسی بهره گیرند تا پیشروی‌های اخیر میدانی را در میز مذاكرات ترجمه كنند.
شركت كنندگان در نشست كارگروه بین‌المللی ویژه سوریه در ژنو روز یك‌شنبه از پایبندی گسترده طرف‌های سوری به آتش‌بس ابراز خرسندی كردند. این كارگروه به صورت مشترك توسط امریكا و روسیه مدیریت می‌شود. استفان دی‌میستورا، فرستاده سازمان ملل به سوریه نیز پس از برگزاری نشست گفت: «روز نخست آتش‌بس نشان داد كه همگان با جدیت و با اهتمام ویژه با قطعنامه سازمان ملل برخورد می‌كنند.» آتش‌بس در سوریه با توافق مسكو و واشنگتن و موافقت دولت و مخالفان سوریه از بامداد روز شنبه شروع شده است. در حالی كه انتظار می‌رفت این آتش‌بس هم همانند موارد قبلی با شكست مواجه شود اما دو روز اول آن با موفقیت نسبی همراه بود و خبرنگاران حاضر در سوریه آرامش برقرار شده در این كشور را در عرض پنج سال گذشته بی سابقه توصیف كردند. خبرنگاران خبرگزاری فرانسه از شهر حلب گزارش دادند: «برای بیشتر مردم در سرتاسر سوریه جنگ‌زده، صبح روز شنبه غیرعادی بود؛ برای اولین‌بار در طول چند سال گذشته آنها می‌توانند در یك محله آرام قدم بزنند و فرزندان‌شان در پارك بازی كنند.» این شرایط باعث شده بعضی مقامات غربی نسبت به حل بحران سوریه ابراز امیدواری كنند. «فرانك والتر اشتاین‌مایر» وزیر خارجه آلمان به روزنامه آلمانی «ولت» گفت: «برای نخستین‌بار این فرصت ایجاد شده آتش‌بس برقرار شود. ما باید از بخت برقراری آتش‌بس استفاده و وضعیت انسانی را بهتر كنیم. » اشتاین‌مایر در ادامه خاطر نشان كرد «امید برای دستیابی به صلح در سوریه افزایش یافته است و این نه تنها برای شهروندان سوری كه در این كشور مانده‌اند مربوط می‌شود بلكه به اتباع این كشور كه به دیگر كشورها مهاجرت كرده‌اند هم مربوط می‌شود.»
انگیزه‌ای برای مخالفان
توافق برای آتش‌بس در حالی صورت گرفت كه نیروهای دولتی سوریه با حمایت ایران و روسیه موفق شده‌اند در مناطق مختلف كشور، به‌ویژه در استان شمالی حلب پیشروی‌های مهمی داشته باشند و موازنه قوا را به نفع خود تغییر دهند. به نظر می‌رسد دلیل اینكه روسیه و متحدانش با آتش‌بس موافقت كرده‌اند این است كه پیروزی‌های اخیر میدانی را در عرصه سیاسی ترجمه كنند. «ولادیمیر پوتین»، رئیس‌جمهوری روسیه اعلام كرده كه توافق آتش‌بس بین دولت سوریه و معارضان مسلح این كشور برای حل بحران سوریه انگیزه ایجاد می‌كند. دور آخر گفت‌وگوهای سیاسی درباره سوریه بین نمایندگان دولت و مخالفان با آزادی شهرك‌های راهبردی نبل و الزهرا و در نتیجه محاصره حلب همزمان شد و مخالفان اعلام كردند به دلیل اینكه روسیه و ارتش سوریه حاضر نیستند حملات هوایی را متوقف كنند از مذاكرات كنار می‌كشند. ظاهراً مسكو و متحدانش با توقف حملات خود در این مقطع زمانی تصمیم گرفته‌اند تا مخالفان را پای میز مذاكره بكشانند. رئیس جمهور روسیه در ادامه صحبت‌های خود تاكید كرد: «هدف توافق روسیه با امریكا برای برقراری آتش‌بس در سوریه فراهم آوردن زمینه برای مذاكرات سیاسی در این كشور است. » همچنین یك مقام ارشد در وزارت خارجه كشورمان ابراز امیدواری كرد كه آتش‌بس به راه‌حل سیاسی كمك كند. مرتضی سرمدی به خبرگزاری روسی اسپوتنیك گفت: «آتش‌بس در سوریه اقدامی خوب برای این كشور است و به راه‌حل‌های سیاسی دور شدن از توسل به راه‌حل‌های نظامی كمك خواهد كرد». او تأكید كرد: آرامش نسبی و توقف درگیری در سوریه فرصتی خوب برای كار كردن روی مسئله كمك‌های انسان دوستانه در این كشور است. در همین حال، استفان دی میستورا، نماینده ویژه سازمان ملل در امور سوریه، گفته است چنانچه ترك مخاصمه در مناطق وسیعی از این كشور حفظ شود، مذاكرات در هفتم ماه مارس از سرگرفته خواهد شد.
روسیه: تركیه آتش‌بس را نقض می‌كند
باوجود آرامش برقرار شده در سوریه گزارش‌های منتشر شده حاكی از نقض آتش‌بس در بعضی مناطق سوریه توسط گروه‌های مسلح و حامیان خارجی آنها است. «مركز روسیه برای آشتی طرف‌های درگیر در سوریه» در گزارشی درباره آتش‌بس و توقف درگیری‌ها در سوریه اعلام كرد آتش‌بس در نخستین روز اجرا ۹ بار نقض شد. این مركز اعلام كرد كه حدود 100 نفر شبه نظامی به همراه حلقه‌های وابسته به آنها از مرز تركیه وارد سوریه شدند و بر بخش شمالی تل‌ابیض مسلط شدند. منابع رسمی آنكارا این گزارش روس‌ها را تكذیب كردند. تركیه در حالی متهم به نقض آتش‌بس می‌شود كه تحلیلگران پیش بینی كرده بودند با برقراری آتش‌بس، تركیه در شرایط سختی قرار خواهد گرفت. فابریك بالانچه، كارشناس مسائل سوریه در «مؤسسه واشنگتن» در آستانه برقراری آتش‌بس نوشت: «پیام مسكو به رهبران آنكارا كاملا واضح است: اگر دست از حمایت از مخالفان برندارید و مرزهای خود را نبندید، ما این كار با كمك كردهای سوریه انجام خواهیم داد و 2 میلیون آواره اضافی دیگر را برای شما خواهیم فرستاد. » بالانچه تأكید می‌كند، «هم‌اكنون كه آتش‌بس اجرایی شده، نام آنكارا می‌تواند به عنوان كسانی كه آتش‌بس را نقض می‌كنند درج شود چراكه به احتمال زیاد تركیه یا از طریق حمایت از شبه نظامیان و یا به صورت مستقیم كردهای سوریه را هدف قرار خواهد داد.» بر اساس توافق امریكا و روسیه هر كسی كه مقصر نقض آتش‌بس شناخته شود به هدف مشروع برای هدف قرار گرفتن تبدیل خواهد شد.
محمد بابایی
