از ماه مِی۲۰۱۴ و پس از انتهای مهلت ریاست جمهوری «میشل سلیمان» در لبنان، این کشور با بحران خلأ ریاست جمهوری مواجه است. از آن زمان تاکنون پارلمان لبنان بیش از ۳۰ جلسه برای انتخاب رئیس جمهور جدید برگزار کرده که تمامی آنها به دلیل عدم رسیدن تعداد نمایندگان حاضر در جلسه به حد نصاب با ناکامی مواجه شده است. در این مدت «سمیر جعجع» نامزد جریان «۱۴ مارس» به دلیل عدم حضور نمایندگان جریان «۸ مارس» در جلسات انتخاب رئیس جمهور از تصدی پست ریاست جمهوری بازمانده است. از سوی دیگر «میشل عون» نامزد مورد حمایت حزب الله لبنان نیز درست به همین دلیل یعنی عدم حضور نمایندگان جریان مقابل در جلسات تعیین تکلیف پست ریاست جمهوری، موفق به تصدی این پست نشده است. سرانجام پس از کشمکش‌های فراوان «سمیر جعجع» رئیس حزب «نیروهای لبنانی» در اقدامی کاملا غیرمنتظره و غیرقابل پیش بینی در جریان یک نشست مطبوعاتی حمایت خود از «میشل عون» رئیس جریان «تغییر و اصلاح» برای تصدی پست ریاست جمهوری لبنان را اعلام کرد. این اقدام سمیر جعجع با تعجب بسیاری از کسانی مواجه شده که تحولات لبنان را تا کنون دنبال کرده اند. نظر به اهمیت این موضوع گفتگویی را با دکتر مجید صفاتاج، کارشناس مسائل منطقه ای انجام داده ایم و با او تحولات اخیر و بویژه اقدام جعجع را در حمایت از کاندیدای مورد حمایت حزب الله مورد بررسی قرار داده ایم. شما را به خواندن این گفتگوی تحلیلی دعوت می کنیم.
- آقای صفاتاج تشکر از وقتی که در اختیار ما قرار دادید، به عنوان اولین سوال بفرمائید چرا سمیر جعجع به عنوان یک چهره مقابل هشت مارس، از میشل عون نامزد مورد حمایت هشت مارس برای پست ریاست جمهوری لبنان حمایت کرده است؟
جعجع یکی از چهره های سیاسی جنجالی لبنان به شمار می رود که عمدتا مواضع خود را همسو با غرب و آمریکا دنبال کرده است. یکی از ویژگی های رفتاری و شخصیتی جعجع، لجاجت سیاسی بوده است که همواره در مواضع سیاسی وی دیده شده است. حمایت جعجع میشل عون نیز در حالی صورت می گیرد که وی پیش از این در رقابت با میشل عون وارد شده بود، اما در حال حاضر از نامزدی عون حمایت می کند. حمایت جعجع از میشل عون برگرفته از همین روحیه لجاجت طلبی وی می باشد. در واقع پس از آنکه سعد حریری برخلاف گذشته از نامزدی سلیمان فرنجیه حمایت کرد، جعجع به تلافی این اقدام حمایت خود را از میشل عون اعلام کرد. در حقیقت بعد از این حمایت ،جعجع که احساس می کرد از قدرت دور خواهد ماند، حمایت خود را از نامزدی میشل عون اعلام کرد. حمایت جعجع از میشل عون برای کارشناسان بسیار غیرمنتظره بود، اما حس قدرت طلبی و روحیه لجاجت طلبی وی را به حمایت از میشل عون ترغیب کرد. با این حال جعجع خود گفته است که همکاری و ائتلاف وی با میشل عون مسئله تازه و جدیدی در صحنه سیاسی لبنان به شمار نمی رود و در گذشته هم همکاری هایی با وی داشته است. همچنانکه در اواسط دهه 1980 میلادی نیز که لبنان مانند شرایط فعلی شاهد دوره ای از خلاء قدرت در پست ریاست جمهوری بود، میشل عون به عنوان فرمانده ارتش، کفیل ریاست جمهوری را برعهده گرفت و جعجع از وی حمایت کرد.
- این روند چه تاثیری می تواند بر آینده ائتلاف چهارده مارس داشته باشد؟
جعجع همیشه فردی اهل معامله بوده است. چه بسا حمایت فعلی جعجع از میشل عون نیز، یک موضع گیری با هدف کسب حمایت عربستان و غرب باشد و جعجع با این حمایت بدنبال رساندن این پیام باشد که در صورت تداوم حمایت وی از میشل عون و ایجاد شکاف در ائتلاف چهارده مارس، جریان مخالف غرب و عربستان در لبنان به قدرت خواهند رسید. بنابراین در نگاه اول به نظر می رسد حمایت جعجع از میشل عون در راستای معامله با عربستان و غرب می باشد. اما این امکان هم وجود دارد که در صورت تداوم اصرار وی بر نامزدی میشل عون و تشدید شکاف ها در ائتلاف 14 مارس، ما شاهد فروپاشی ائتلاف چهارده مارس باشیم. چون ائتلاف چهارده مارس از احزاب گوناگونی شامل جریان المستقبل متعلق به اهل سنت به رهبری سعد حریری، جریان مسیحی ها به رهبری جعجع و جریان دروزی ها به رهبری جنبلاط تشکیل شده است. علاوه بر اختلافی که در حال حاضر میان جعجع و سعد حریری شاهد هستیم، دیگر اعضای این ائتلاف نیز از جمله جنبلاط چندان مواضع یکدست و هماهنگی را دنبال نمی کنند و شخص جنبلاط نیز تا کنون با پیگیری مواضع متضاد و متفاوت خود نسبت به تحولات منطقه ای و داخلی لبنان نشان داده فردی اهل معامله می باشد که مواضع خود را در موقعیت های گوناگون تغییر می دهد. با این شرایط در صورت تداوم این شرایط و اصرار جعجع برموضع تقابلی خود با سعد حریری می توان انتظار فروپاشی ائتلاف چهارده مارس را در تحولات آتی لبنان داشت.
- با وجود اختلافی که میان سعد حریری و سمیر جعجع شاهد هستیم، چه عواملی باعث گردید که سعد حریری از نامزدی فرنجیه برای نامزدی ریاست جمهوری لبنان حمایت کند؟
نخست آنکه طولانی شدن بحران و خلاء قدرت در پست ریاست جمهوری لبنان منجر به شکل گیری یک دولت ضعیف در لبنان شده است که حتی در انجام برخی وظایف خود نیز ناتوان مانده است. از جمله بحران زباله ها در که بیروت یکی از مهمترین آثار بحران و ناتوانی دولت فعلی لبنان متاثر از خلا پست ریاست جمهوری در این کشور می باشد. این بحران منجر به شکل گیری اعتراضات دامنه داری گردید که حتی برخی از معترضان که از طرفداران میشل عون نیز به شمار می رفتند، خواستار تغییر شیوه تعیین ریاست جمهور از روش انتخاب بصورت غیر مستقیم توسط پارلمان به انتخاب مستقیم با رای مردم شدند. در صورتی که روش انتخاب رئیس جمهور در لبنان از انتخاب پارلمانی به روش رای گیری مستقیم توسط مردم تغییر می یافت، بطور قطع جریان چهارده مارس شکست می خورد چون از نظر عددی طرفداران مقاومت و حزب الله در لبنان بیشتر می باشند و در رای گیری های پیشین نیز این مسئله به خوبی مشخص و روشن بوده است، اما در واقع این روش رای گیری در پارلمان بوده که باعث می شده افرادی از جریان های دیگر نیز بتوانند انتخاب شوند. لذا به لحاظ عددی طرفداران و کاندیدای مورد حمایت حزب الله از موقعیت بهتری در جامعه لبنان برخوردار می باشند. با توجه به آگاهی از همین مسئله نیز می باشد که جریان سعد حریری، غرب و عربستان، با نگرانی از امکان پیروزی کامل هشت مارس و جریان مقاومت به حمایت از نامزدی نزدیک به جریان مقاومت اما به نسبت میانه روتر روی آوردند. در حقیقت سعد حریری و جریان های نزدیک به غرب و عربستان از سر ناگزیری در میان گزینه های بد و بدتر به انتخاب بد دست زده اند.
- با توجه این شرایط به نظر شما آینده انتخاب رئیس جمهور در لبنان به چه سمتی خواهد رفت و تکلیف پست ریاست جمهوری لبنان پس از نزدیک به یکسال بلاتکلیفی چه خواهد شد؟
در انتخاب رئیس جمهور لبنان عوامل گوناگونی دخیل هستند که عدم قطعیت در این عوامل، پیش بینی آینده ریاست جمهوری را در لبنان دشوار می سازد. با این حال به نظر بنده مسئله خلا قدرت در پست ریاست جمهوری لبنان همچنان تداوم خواهد داشت تا زمانی که ائتلاف چهارده مارس و احزاب شرکت کننده در آن بتواند به یک جمع بندی واحد و مشخصی دست یابد. چون ائتلاف مقاومت و هشت مارس با معرفی و حمایت از نامزد مورد نظر خود، مواضع خود را مشخص و روشن نموده است اما در طرف مقابل ائتلاف چهارده مارس ورهبران ،ن از جمله سعدحریری و سمیر جعجع هنوز نتوانسته اند به یک گزینه مشخص و واحد دست یابند و در صورت تداوم این شرایط، وضعیت بلاتکلیفی پست ریاست جمهوری در لبنان همچنان ادامه خواهد داشت.
