الوقت- طالبان که قبلاً ادعا می‌کردند شیعیان در انجام عقاید خود آزاد هستند، اکنون محدودیت‌های متعددی را بر اعمال مذهبی شیعیان در ماه محرم اعمال کرده‌اند که به اعتراض و نارضایتی شهروندان شیعه افغانستان را در پی داشته است.
بر اساس اطلاعات به دست آمده از رسانه‌های افغانی، مقامات طالبان به جوامع شیعه دستور داده اند که از سازماندهی تجمعات عمومی و نصب پرچم ها و نمادهای تزئینی ماه محرم در حسینیه‌ها و مساجد در مکان های عمومی خودداری کنند. این گروه همچنین تعداد مکان‌هایی را که می‌توان در آن موکب‌ها برپا کرد، محدود کرده و برپایی غرفه‌های پخش نذری را ممنوع کرده است.
به گزارش «کابل نو» پیش از این منابع محلی در ولایات کابل و غرب هرات گزارش داده بودند که ماموران امنیتی طالبان ده ها پرچم و بنر را به زور در سراسر این ولایات برچیده‌اند و در برخی موارد به پرچم های عاشورا بی احترامی کرده اند.
عزاداران به خبرگزاری «آمو» گفته‌ند که طالبان محدودیت های شدیدی را بر مراسم آیینی آنها اعمال کرده است.
به گفته این عزاداران، مراسم برافراشتن علم در روز هفتم محرم به دلیل محدودیت‌ها در فضای داخلی مساجد محدود شد.
همچنین مأموران عزاداران شیعه معترض به این اقدامات را مورد ضرب و شتم قرار داده‌اند. این در حالی است که ماموران طالبان در ولایت هرات سه روز پیش دست کم دو تن از عزاداران شیعه را به دلیل نقض محدودیت‌ها بازداشت کرده بودند.
محدودیت‌های طالبان در مراسم محرم، اعتراض عمومی را برانگیخت
ممنوعیت‌های جدید و رفتار مأموران طالبان با عزاداران محرم اعتراضات شیعیان در ولایت‌های مختلف افغانستان را در پی داشته است که از رژیم طالبان می‌خواهند که از مداخله در امور مذهبی خودداری کند.
اعتراضات در هرات پس از آن روی داد که روز جمعه، احمد الله متقی رئیس اداره اطلاعات و فرهنگ طالبان در هرات، در دیدار با علمای شیعه این ولایت، نحوه برگزاری مراسم عاشورا را یک بدعت سیاسی و خارجی توصیف کرد. وی در اظهاراتی ضدشیعی و تفرقه‌گرایانه افزود: «ما باید از بدعتی که از جنبه‌های سیاسی سرچشمه می‌گیرد، پرهیز کنیم. وی مدعی شد: این شیوه برگزاری عاشورا در اسلام وجود ندارد. ما باید از بدعت خارجی جلوگیری کنیم».
این اظهارات توهین‌آمیز و تفرقه‌انگیزانه در حالی صورت گرفت که به گزارش «ایران پرس» چند روز پیش مسئولان وزارت حج و اوقاف با حضور در نشست مشورتی با علما و طلاب شیعه در غرب کابل وعده برگزاری امن عزاداری‌های شیعیان را داده بودند. مسئولان دولتی در این همایش اعلام کردند: عاشورا و مکتب امام حسین (ع) متعلق به همه مسلمانان است و همه مقدمات برای تامین امنیت کامل این مراسم فراهم شده است.
بر اساس اعلام وزارت حج و اوقاف مراسم عزاداری محرم امسال در سراسر کشور در بیش از هفتاد هزار مسجد از جمله بیش از ده هزار مسجد اهل سنت برگزار می شود که تنها در شهر کابل پانصد مسجد متعلق به شیعیان است.
اماب ا وجود یان وعده و وعید‌ها همانند سال گذشته محدودیت‌های مختلفی برای اجرای آزادانه مراسمات ماه محرم توسط شیعیان و بسیاری از دوستداران خاندان عصمت و طهارت در میان اهل سنت اعمال شده است.
یکی از شهروندان هراتی می‌گوید: طالبان ارزش‌های مذهبی و فرهنگ دیرینه مراسم عاشورا را محدود کرده است. این محدودیت‌ها نباید وجود داشته باشد.
یکی عزادار دیگر گفت: این یک بی‌احترامی عمیق به جامعه شیعه و مردم افغانستان است. همچنین یکی از شهروندان شیعه ولایت هرات هشدار داد: طالبان نباید با اعمال محدودیت‌های قابل توجه بر جامعه شیعه، صبر مردم را بیش از این آزمایش کنند.
یکی از شهروندان کابلی نیز با اشاره به اقدامات طالبان گفت: اخیراً برخی گروهها تلاش می‌کنند تا پرچم‌ها را پایین بیاورند و به مسائل مذهبی دامن بزنند تا بین مردم افغانستان تفرقه ایجاد کنند و آنها را تهدید کنند.
بر اساس تصاویر ویدئویی منتشر شده در شبکه های اجتماعی، پیروان اهل بیت در ولایت هرات در واکنش به محدودیت ها و در اعتراض به اظهارات اخیر یک مقام طالبان، کاروان اعتراضی را در شهر هرات راه اندازی کرده و شعار لبیک یا امام حسین را سر می دهند».
این کاروان اعتراضی نیمه شب گذشته (۲۱ تیر) در خیابان‌های شهر هرات گشت‌زنی کردند و با این اقدام اعتراضی، انزجار و مخالفت خود را با محدودیت‌ها و گفته‌های رئیس اداره اطلاعات و فرهنگ طالبان نشان دادند.
تصاویر ویدئویی منتشر شده نشان می دهد که در نیمه های شب صدها موتورسوار در خیابان های شهر هرات با برافراشتن بیرق های عزا در حال حرکت بودند.
همزمان برخی از معترضان ولایت هرات می گویند که در پی تنش میان عزاداران امام حسین (ع) و طالبان، شهر هرات فضای نظامی به خود گرفته است.
در این میان برخی منابع در منطقه‌ی شیعه‌نشین جبرئیل هرات از کشته شدن یک معترض توسط نیروهای امنیتی طالبان خبر داده‌اند.
یک منبع گفت این فرد که حبیب نام داشته است پرچم عزاداری محرم را روی موتورسیکلتش نصب کرده بود، اما نیروهای امنیتی طالبان در جبرئیل این پرچم را پاره کرده و در نتیجه میان حبیب و اعضای طالبان درگیری رخ داده است.
به‌گفته‌ی این منبع، در جریان این درگیری اعضای طالبان حبیب را به گلوله بسته و کشته‌اند. منبع افزود که این ماجرا پنج‌شنبه‌شب رخ داده است.
برخی از راویان دیگر اعلام کرده‌اند که حبیب شب‌هنگام برای اعتراض به مقابل پاسگاه «حمام سیاه» طالبان می‌رود و می‌گوید که این گروه نباید برای مراسم محرم محدودیت وضع و پرچم‌ها را پاره کند اما نیروهای طالبان در جا او را در مقابل پاسگاه تیرباران می‌کنند.
اعتراضات روزهای اخیر در حالی است که سال گذشته نیز در ایام محرم، مقامات طالبان شیعیان را از تشکیل اجتماعات بزرگ و برگزاری خطبه های عمومی در چندین ولایت از جمله کابل، هرات، غزنی و مزارشریف منع کرده بودند.
ماموران امنیتی طالبان در سال گذشته در بسیاری از ولایات کشور دست به خشونت زدند. در یک مورد، آنها به مراسم عزاداری عاشورا در ولایت غزنی تیراندازی کردند که منجر به کشته شدن حداقل چهار نفر و زخمی شدن بیش از 30 نفر دیگر شد.
وضعیت شیعیان نماد پوچ بودن شعار حکومت فراگیر
قبل از تسلط طالبان بر افغانستان در آگوست 2021، جامعه شیعه آشکارا مراسمات عزاداری محرم را بدون هیچ محدودیتی برگزار می‌کرد. مردم افغانستان به استقبال ماه محرم رفتند و با سیاهپوش کردن مساجد و حسینیه‌ها به عزاداری شهادت امام حسین (ع) و یاران ایشان می‌پرداختند.
اما از زمان روی کار آمدن طالبان، علی رغم وعده‌های این گروه در مورد تشکیل حکومتی فراگیر از همه اقوام و احترام به تمامی مذاهب و اقلیت‌ها، شیعیان با محدودیت های گسترده ای برای اجرای مناسک آئینی و مذهبی خود مواجه شده اند.
این رفتارهای تبعیض آمیز حکومت طالبان موجب شد تا سال گذشته کمیسیون آزادی مذهبی بین‌المللی ایالات متحده (USCIRF) در گزارش سالانه خود که در اوایل ماه مه منتشر شد، آزار، خشونت و محدودیت‌های شدید اعمال مذهبی علیه جامعه شیعه تحت حاکمیت طالبان را تأیید کند.
در این گزارش تاکید شده است که طالبان تفسیر سختگیرانه ای از قوانین شریعت تحمیل می کند و آزادی مذهبی کسانی را که تفسیرهای متفاوتی از اسلام و گروه های اقلیت دارند، نقض می کند.
این سازمان حقوق بشری، درباره نمونه‌های دخالت طالبان در مراسم مذهبی شیعیان به ماجرای عید فطر سال گذشته پرداخت که طی آن نیروهای ایست و بازرسی طالبان در 21 آوریل 2023 شیعیانی که تاریخ روز عید فطر را متفاوت از اعلام حکومت می‌دانستند در ایست های بازرسی خودروها تحت فشار قرار دادند تا به زور روزه خود را افطار کنند.
این گزارش همچنین محدودیت های اعمال عزاداری شیعیان در ایام محرم و جلوگیری از برگزاری جشن های عمومی عید قربان را به عنوان نمونه های دیگری از این محدودیت ها مورد تاکید قرار داده است.
در همه کشورهای اسلامی جمعیتی از شیعیان حضور دارند اما در افغانستان با اینکه جمعیت قابل ملاحظه‌ای از شیعیان حضور دارند اما آمار دقیقی از تعداد آنها در دست نیست. با این حال با توجه به پیوند و ارتباط این مذهب با گروه قومی هزاره به عنوان یکی از چهار گروه قومی بزرگ در افغانستان، آمارهایی در این زمینه ارائه شده که بین ۹ الی ۲۰ درصد را نشان می‌دهند. یعنی برخی آمارهای غالباً دولتی، بین ۹ الی ۱۲ درصد را نشان می‌دهد و تعدادی از آمارهای غیر دولتی تا ۲۰ درصد جمعیت هزاره‌ها را بالا نشان می‌دهد.
طالبان همواره چه به صورت صریح و چه ضمنی اعلام کرده‌اند که در افغانستان به دنبال ایجاد حکومت‌داری خوب و رفتار مستحسن با تمام شهروندان افغانستان بوده و همچنین خواهان داشتن روابط خوب و معاضدت‌آمیز با کشورهای دیگر به‌خصوص همسایگان هستند. اما امروز هیچ فردی از شیعیان نه تنها در ساختار حکومت طالبان حضور ندارد؛ بلکه تعریفی از جایگاه و حقوق شیعیان نیز تاکنون در حاکمیت این گروه تبیین نشده که جای تأمل و نگرانی است.
تا زمانی که طالبان حقوق و امتیازات همه مردم افغانستان و مهمتر از همه گروه های بزرگ مذهبی و قومی و اقشار مختلف اجتماعی را در ساختار قدرت و حاکمیت لحاظ نکرده و در نظر نگیرند، نه تنها به عدالت اجتماعی از منظر اسلام که برایش سال ها مبارزه شده، عمل نکرده اند؛ بلکه همچنان مقبولیت داخلی را به دست نیاورده و به دنبال کسب مشروعیت بین المللی نیز کماکان سرگردان خواهند بود.
