به گزارش الوقت- این روزها در صحنه دیپلماسی جمهوری اسلامی بیش از هر شخص دیگری نام علی شمخانی، به گوش می‌رسد، فردی که توافق‌نامه سیاسی بین جمهوری اسلامی و عربستان سعودی را در پکن امضا کرد تا مقدمه‌ای برای تنش زدایی با سایر کشورهای عرب منطقه باشد. شمخانی پس از ماموریت موفق در پکن، دومین تحرک مهم سیاست خارجی ایران را شروع کرد و روز پنجشنبه (25 اسفند) عازم امارات شدد تا اختلافاتی که در سالهای اخیر بین تهران و ابوظبی بر سر مسائل منطقه‌ای به وجود آمده بود را حل کند و گزارشها از نتایج دیدارهای مقامات اماراتی با دبیر شورای عالی امنیت ملی امیدوار کننده بود. در ادامه سفرهای امنیتی و دیپلماتیک، شمخانی روز یکشنبه عازم بغداد شد و با مقامات ارشد عراقی هم دیدار کرد، دیداری که با امضای یادداشت تفاهم امنیتی بین دو طرف همراه بود تا یکی از نگرانی‌های امنیتی جمهوری اسلامی ایران از جانب مرزهای عراق را مرتفع کند.
برای بررسی ابعاد سفرهای شمخانی به کشورهای عرب منطقه، «الوقت» با حسن هانی‌زاده، کارشناس مسائل غرب آسیا به گفتگو پرداخته است.
باتوجه به اینکه ایران و عربستان سعودی برای ازسرگیری روابط سیاسی توافق کرده‌اند، علی شمخانی هم در روزهای اخیر به کشورهای منطقه سفر کرده است که به نظر می‌رسد بی‌ارتباط با توافق اخیر نیست، به نظرتان این سفرها با چه هدفی انجام می‌شود؟
در واقع بعد از توافق اخیر بین ایران و عربستان سعودی، افق جدیدی در مناسبات بین دو کشور و همچنین بین ایران و سایر کشورهای عرب منطقه به وجود آمده است و این توافق‌نامه زمینه‌ساز همگرایی و وفاق در منطقه خواهد شد. باتوجه به اینکه چین برای اقتصاد درحال رشد خود نیازمند انرژی‌های فسیلی ایران و عربستان است از یکسو تلاش می‌کند پای آمریکا را از منطقه قطع کند و از طرف دیگر، با کمترین هزینه امنیتی، بتواند از ظرفیت‌های انرژی ایران و عربستان به عنوان دو کشور بزرگ نفت‌خیز در خلیج فارس استفاده کند. این توافق‌نامه حاصل ماهها مذاکره بین تهران و ریاض در بغداد بود که چینی‌ها توانستند دیدگاههای دو کشور را به هم نزدیک کنند. بعد از این توافق سیاسی بود که علی شمخانی به امارات سفر کرد و یک رویکرد جدیدی بین مقامات ابوظبی برای نزدیک شدن به ایران به وجود آمده است و به نظر می‌رسد امارات هم در آینده نزدیک سطح مناسبات سیاسی و اقتصادی خود را با جمهوری اسلامی افزایش خواهد داد و همچنین روند تحولات نشان می‌دهد بحرین هم درصدد ارتقای مناسبات سیاسی خود با ایران است.
سفر شمخانی به امارات چه دستاوردهایی به همراه داشت؟
در مورد امارات باید گفت که این کشور از نظر اقتصادی کشوری بسیار مهم در منطقه به شمار می‌رود و الآن «درهم» امارات به عنوان یک ارز جایگزین دلار به صورت موازی در بازار ایران می‌تواند مبادله شود و تامین کننده نیازهای ارزی بازار ایران باشد. بنابراین، سطح مبادلات تجاری ایران و امارات در آینده افزایش خواهد یافت و پیش‌بینی‌ها حاکی از این است که مناسبات تجاری بین دو کشور به سقف 20 میلیارد دلار در سال برسد و این از آثار مثبت توافق اخیر ایران و عربستان است. از آنجا که امارات از اعضای شورای همکاری خلیج فارس است، این کشور نقش مهمی در همگرایی بین تهران و اعراب منطقه ایفا خواهد کرد.
سفر دبیر شورای عالی امنیت ملی به عراق و دیدارهایی که با مقامات ارشد امنیتی، قضایی و سیاسی این کشور داشت، با چه اهدافی انجام شد؟
در سفر شمخانی به بغداد مسائل امنیتی بیش از دیگر موضوعات در دستورکار قرار داشت و یک تفاهم‌نامه امنیتی بین شمخانی و قاسم الاعرجی، همتای عراقی او امضا شد و نشان می‌دهد یک همگرایی در حوزه‌های سیاسی و امنیتی بین دو کشور به وجود آمده است. بر اساس این توافق امنیتی، قرار است ارتش عراق در مرزهای مشترک این کشور با ایران یعنی در اقلیم کردستان مستقر شود تا مانع نفوذ گروهک‌های تجزیه طلب تروریستی به خاک ایران شوند و این موجب می‌شود تا یک فضای کاملا مناسب به لحاظ همکاری امنیتی بین تهران و بغداد به وجود بیاید. لذا، سفر شمخانی به امارات و عراق راهبردی است و در آینده تاثیرات موثر خود را در منطقه و ایران خواهد گذاشت.
توافق امنیتی مقابله با گروه‌های تروریستی تجزیه طلب در عراق، چقدر احتمال اجرایی شدن دارد. چون در ماه‌های اخیر هم دولت عراق تمهیداتی را در این زمینه اندیشیده بود اما در عمل خیلی موفقت‌آمیز نبود، آیا این بار ممکن است طرح مقابله با این گروهک‌ها با جدیت دنبال شود؟
گروهک‌های تروریستی در اقلیم کردستان حدود 100 پایگاه در این منطقه دارند و در گذشته نیز عملیاتی را علیه ایران انجام داده‌اند و مخصوصا در زمان شروع اغتشاشات در ماه‌های گذشته این گروهک‌ها از اقلیم وارد خاک ایران شده بودند که مشکلات امنیتی برای تمامیت ارضی کشورمان ایجاد کرده بود و بنابراین مقابله با این تروریستها ضروری است. از طرفی، دولت مرکزی عراق نفوذ زیادی در اقلیم کردستان ندارد ولی با این توافق امنیتی، دولت و ارتش عراق مجبور هستند تامین امنیت و کنترل مرزهای مشترک را به دست بگیرند و یکی از خواسته‌های ایران از بغداد و اربیل برچیدن پایگاه تروریستها بود و این توافق می‌تواند مقدمه‌ای برای ایجاد امنیت پایدار در مرزهای غربی ایران باشد.
با اینکه سفرهای دیپلماتیک و امضای تفاهم نامه‌های سیاسی برعهده وزارت خارجه است و معمولا باید شخص وزیر اینگونه سفرها و توافقات را انجام دهد، چرا علی شمخانی به عنوان نماینده جمهوری اسلامی برای این سفرهای دیپلماتیک انتخاب شده است؟
اینکه چرا شمخانی برای این کار انتخاب شده است باید گفت که اختلافات ایران و عربستان محدود به مسائل سیاسی نبود و اگر اختلافات بین دو کشور فقط جنبه دیپلماتیک داشت طبیعتا وزارت خارجه باید وارد عمل می‌شد ولی روابط دو کشور فراتر از مسائل سیاسی را دربر می‌گرفت.باتوجه به اینکه شورای عالی امنیت ملی دربرگیرنده چندین وزارتخانه امنیتی است، به همین خاطر علی شمخانی با اختیارات تام از سوی رئیس جمهور مذاکرات را در پکن ادامه داد که در نهایت منجر به توافق سیاسی شد. نقش شورای عالی امنیت ملی سیاسی و امنیتی است و هیچ گونه تناقضی با وظایف وزیر خارجه و دستگاه دیپلماسی ندارد و مجموعه نظام چه در وزات خارجه و چه در شورای امنیت ملی برای ایجاد همگرایی و برقراری امنیت در داخل و منطقه به صورت هماهگ عمل می‌کنند.
باتوجه به آمادگی کشورهای عربی برای ازسرگیری روابط دیپلماتیک با ایران، آیا این سفرها در آینده نزدیک ممکن است در کشورهای دیگر از جمله بحرین، اردن و مصر هم انجام شود. گشایش سیاسی در روابط تهران با سایر اعراب منطقه چقدر محتمل است؟
پس از توافق ایران با عربستان سعودی، گرایشاتی از سوی اردن و مصر نسبت به ایران انجام شده و مواضع رهبران این کشورها به تهران تغییر یافته است. به نظر می‌رسد سال آینده سال همگرایی منطقه‌ای خواهد بود و ایران مشکلات خود را با اعراب منطقه حل خواهد کرد که این مسئله منجر به انزوای آمریکا و رژیم صیهونستی خواهد شد. هر چه امنیت و ثبات در منطقه بیشتر شود به همان میزان نفوذ واشنگتن و تل‌آویو هم کاهش خواهد یافت و توافق پکن تاثیرات نظامی و اقتصادی مهمی در منطقه خواهد داشت. از طرفی، جنگ عربستان علیه یمن هم پس از هشت سال که بالغ بر 350 میلیارد دلاری هزینه روی دوش سعودیها گذاشته است، به زودی به پایان خواهد رسید و یکی از خواسته‌های ایران در توافقات با ریاض هم پایان دادن به جنگ یمن بود.
