الوقت- درحالی که رهبران گروههای «نیروهای دموکراتیک سوریه» موسوم به قسد، پیش از این با پیشنهاد روسیه برای تعامل با دولت سوریه و سپردن امنیت مناطق تحت کنترل خود به نیروهای ارتش موافقت نکرده بودند، اما روند تحولات آنها را به بازنگری در سیاستهای خود واداشته است. در همین راستا، هیئتی از رهبران کرد به ریاست بدران ژیا کرد، مسئول روابط خارجی نهاد موسوم به «اداره خودمختاری شمال و شرق سوریه» (روژآوا) اخیرا به دمشق سفر کرده‌اند. به گفته منابع کرد، این هیأت با چند تن از مقامات دولتی سوریه که نامی از آنها برده نشده، دیدار کرده و طرفین در خصوص آخرین تحولات مناطق کردنشین، حضور نیروهای ترکیه، لزوم حفظ تمامیت ارضی سوریه و دیگر مسائل دوجانبه گفتگو و رایزنی کرده‌اند.
این سفر سه روز به طول انجامیده و دو طرف در خصوص توافق کاهش منطقه تنش ۲۰۱۹، حضور ارتش سوریه در مرز با ترکیه مذاکره کرده‌اند و برخی از منابع کرد می‌گویند که تفاهمات اولیه بر روی اصول اصلی همچون تمامیت ارضی و پرچم ملی حاصل شده است و به گفته این منابع، فضای حاکم بر دیدار مثبت بود. این منابع می‌گویند که دولت سوریه تصمیم جدی گرفته است تا قبل از خروج نظامیان ترکیه از سوریه، روابط خود را با این کشور بهبود نبخشد. همچنین دو طرف بر ضرورت ادامه گفتگوها و یافتن نقاط اشتراک برای استفاده در مذاکرات آتی تأکید کردند.
این سفر در برهه‌ای انجام می‌شود که ترکیه در یک ماه گذشته حملات هوایی و توپخانه‌‌ای را علیه مناطق تحت کنترل کردها در شمال سوریه انجام داده است و رهبران کرد سعی دارند با کمک سوریه بتوانند از شر این عملیات در امان بمانند و به همین دلیل دست یاری به سمت دمشق دراز کرده‌اند. کردها از چند سال پیش با استفاده از فرصت حضور گروههای تروریستی در سوریه و با حمایتهای نظامی آمریکا بخشهایی از شمال سوریه را تحت کنترل خود درآورده و به صورت خودمختار آنرا اداره می‌کنند، اقدامی که بخشی از توطئه آمریکا برای تجزیه سوریه بود ولی مقامات سوری بر تمامیت ارضی این کشور تاکید راسخی دارند و با چنین طرح‌های شوم مقابله خواهند کرد.
بنابراین، اگر رهبران کرد سعی دارند واقعا با دولت سوریه پیمان مودت ببندند باید تمامیت ارضی این کشور را محترم بشمارند و وارد بازی‌های فریبکارانه واشنگتن در منطقه نشوند و آنگونه که از گفتگوهای بین رهبران کرد و دمشق برمی‌آید روی این مسئله اتفاق نظر دارند.
همچنین از آنجا که تامین امنیت و سلاح باید در دست نیروهای ارتش باشد، حضور شبه نظامیان مسلح کرد در مناطق شمالی به عنوان مانعی در مسیر اعمال حاکمیت دولت مرکزی تلقی شود. از طرفی، باقی ماندن سلاح در دست گروههای کرد این فرصت را به ترکیه خواهد بود تا به بهانه تهدیدات امنیتی، حملات خود را به این گروهها ادامه دهد. از این رو موضوع سلاح کردها هم از جمله مواردی است که دمشق سعی دارد روی آن توافقاتی حاصل شود.
وضعیت نامساعد مناطق کردنشین
کردها در رویای ایجاد منطقه خودمختار همانند اقلیم کردستان عراق هستند که دولت مدنظر خود را داشته باشند. برنامه‌ای که در تضاد با حفظ تمامیت ارضی و یکپارچگی سوریه است و بعید است که مقامات دمشق با این درخواستها موافقت کنند. هر چند رهبران سیاسی کرد اکنون در شرایطی نیستند که بخواهند برای دولت سوریه شروط تعیین کنند که منافعشان به طور کامل تامین شود.
اکنون ساکنان محلی مناطق تحت کنترل گروههای کرد، که شامل قبایل عرب و حتی ترکمان هم می‌شود که خواستار بازگشت به حاکمیت دولت مرکزی هستند، به لحاظ امنیتی، اقتصادی و خدماتی شرایط نامساعدی دارند و این موضوع موجب بحران مشروعیت برای اداره خودمختار به رهبری حزب اتحاد دموکراتیک (PYD) و شاخه نظامی آن یعنی نیروهای سوریه دموکراتیک (SDF) شده است. این گروهها اکنون به ابزار دست اشغالگران آمریکایی تبدیل شده‌اند و نه تنها نمی‌توانند امنیت کردها را تامین کنند بلکه با حضور خود امنیت مردم را به خطر انداخته‌اند و حملات گاه و بیگاه ترکیه هم برای مقابله با این گروههاست.
ترکیه از چند سال پیش برای تحت فشار قرار دادن سوریه، حجم آب رودهای دجله و فرات را به سمت این کشور کاهش داده و این اقدام به بروز خشکسالی و کمبود آب در مناطق کردنشین منجر شده است. کمبود منابع آب باعث شده تا کشت محصولات کشاورزی هم با مشکل مواجه شود و به همین خاطر مشکلات اقتصادی این مناطق روز به روز بیشتر می‌شود. گزارش رسانه‌ها حاکی از این است که مناطق کردنشین اکنون با بحران تامین مواد غذایی مواجه هستند و به دلیل بسته شدن گذرگاههای مرزی با ترکیه، مسیرهای کمک‌رسانی بین‌المللی به کردها نیز با مشکل مواجه شده است.
ترس از عادی سازی روابط آنکارا و دمشق
چرخش جدید رهبران کرد درحالی است که اخیرا اخباری از بهبود روابط ترکیه و سوریه به گوش می‌رسد و گفته می‌شود روسای جمهور دو کشور هم به زودی در مسکو با هم دیدار خواهند کرد و می‌توان گفت که در صورت پافشاری بر مواضع گذشته بازنده اصلی این تحولات سیاسی کردها خواهند بود. گروههای کرد هم همانند تروریستهای ادلب از نزدیکی آنکارا و دمشق نگران هستند و از این واهمه دارند که در این روابط منافعشان وجه‌المصالحه قرار بگیرد. ترکیه حضور گروههای کرد، که آنها را وابسته به گروهک ترویستی پ ک ک می‌داند، در مرزهای جنوبی‌اش را تهدیدی برای امنیت ملی خود می‌داند و به همین بهانه از سال 2016 تا کنون سه عملیات بزرگ در خاک سوریه انجام داده است که توانسته بخشهایی از مناطق شمالی این کشور را به اشغال خود درآورد. بر این اساس مقابله با تهدیدات حضور شبه نظامیان کرد یکی از اصلی‌ترین موضوعات مطرح در مذاکرات آنکارا و سوریه می‌باشد. لذا، رهبران قسد خود را به دمشق رسانده‌اند تا نظر مقامات سوری را جلب کرده و در این تحولات آسیب کمتری را متحمل شوند.
تقلای ترکیه و کشورهای عرب حامی تروریستها برای عادی سازی روابط با دولت سوریه، برای کردها نشانه است تا متوجه این واقعیت بشوند که در آینده همه دشمنان به سمت دمشق باز خواهند گشت و در این میان گروههای کرد که به وعده‌های توخالی آمریکا امید بسته‌اند، تنها خواهند ماند و به همین منظور سعی دارند با دمشق وارد معامله شوند تا از قافله عادی سازی عقب نمانند. آمریکا در سالهای اخیر همیشه در مواقع بحرانی، پشت متحدانش را خالی کرده و هیچ حمایتی از آنها نکرده است و در حملات ترکیه به کوبانی در اکتبر 2019 و در عملیات اخیر، به خاطر درگیر نشدن با ترکیه صحنه را ترک کرد.
هر چند برخی منابع بر این باورند آمریکا در روزهای اخیر گشت‌زنی‌های خود با کردها در مناطق شمالی سوریه را از سرگرفته و با انتقال مهمات جدید سعی دارد تا امنیت این مناطق را افزایش دهد و حتی گفته می‌شود در آستانه سفر وزیر خارجه ترکیه به واشنگتن، مقامات کاخ سفید سعی خواهند کرد این کشور را تشویق به آشتی با کردها به جای عادی سازی روابط با دولت سوریه کند. اما آنچه مسلم است آنکارا در طول یک دهه اخیر نشان داده که با یگان‌های مدافع خلق که بخشی از نیروهای قسد هستند تعامل نخواهد کرد و خواستار خلع سلاح کامل آنها است. آمریکا اخیرا طرح شش بندی را برای گسترش نفوذ خود و متحدانش در شمال سوریه ارائه داده است اما به نظر می‌رسد گروههای کرد روی خوش به آن نشان نداده‌اند و طرح دمشق را برای منافع خود مناسب‌تر می‌دانند.
در شرایط حاضر، به نظر می‌رسد که کردهای سوریه چاره‌ای جز رفتن به سمت دولت مرکزی ندارند و با توجه به اینکه مقامات دمشق هم اعلام کرده‌اند حاضرند گروههایی را که در بحران یازده ساله از دولت فاصله گرفته‌اند با آغوش باز بپذیرند، کردها می‌توانند از این فرصت برای همگرایی با دولت مرکزی استفاده کرده و مثل گذشته ذیل حاکمیت یکپارچه دولت مرکزی از امنیت مناطق شمالی در برابر تهدیدات گاه و بیگاه ترکیه اطمینان حاصل کنند.
