الوقت- رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه که تا چندی پیش به دلیل تنشهای سیاسی با رژیم صهیونیستی در ظاهر خود را حامی ملت فلسطین در برابر جنایات این رژیم نشان میداد، اما در ماههای اخیر دست دوستی به سمت غاصبان در سرزمینهای اشغالی دراز کرده است و هر روز فاصله خود را با فلسطینیها دورتر میکند.
اردوغان که برای شرکت در نشست مجمع عمومی سازمان ملل به نیویورک سفر کرده است، در حاشیه این نشست با یائیر لاپید، نخست وزیر رژیم صهیونیستی دیدار و گفتگو کرده است. این دیدار که پشت درهای بسته برگزار شد تعدادی از جامعه یهودیان آمریکا نیز در آن حضور داشتند. این دیدار به عنوان نشانهای تازه از گرم شدن روابط دو طرف پس از یک شکاف سیاسی طولانی یاد شده است. همزمان با دیدار اردوغان و لاپید، مولود چاووش اوغلو، وزیر خارجه ترکیه نیز اعلام کرد که این کشور روابط خود را با اسرائیل به صورت عادی و در بالاترین سطح دیپلماتیک از سر میگیرد.
دیدار اردوغان با لاپید، اولین دیدار رئیس جمهور ترکیه با نخست وزیر رژیم صهیونیستی پس از دیدارش با ایهود اولمرت، نخست وزیر وقت این رژیم در سال ۲۰۰۸ است. این دیدار مهم که جزئیات آن به بیرون درز نکرده است نشان میدهد علاوه بر روابط دوجانبه، بحث مناقشه فلسطین یکی از محورهای اساسی آن بوده است. اردوغان در ماههای اخیر تلاش کرده تا روابط ترکیه با رژیم صهیونیستی را بیش از پیش تقویت کند. رئیس جمهور ترکیه از زمان ورود به عرصه قدرت سیاسی در این کشور از دو دهه پیش، سعی کرده بود تا با موج سواری روی قضیه فلسطین برای خود پرستیژ و اعتبار بینالمللی کسب کرده و از خود اسطورهای در میان ملل اسلامی بسازد. همچنانکه در نزاع لفظی که با شیمون پرز، رئیس وقت رژیم صهیونیستی در نشست داووس در سال 2009، داشت در جهان اسلام به نماد مبارزه با اشغالگران تبدیل شد اما با گذشت بیش از یک دهه، اکنون اردوغان مسیر خود را تغییر داده و برای دیدار با مقامات صهیونیستی تقلا میکند و گفته که به زودی به سرزمینهای اشغالی سفر خواهد کرد.
هر چند اردوغان بارها ادعا کرده که روابط قوی با تلآویو از حمایتهای ترکیه از مردم فلسطینی نمیکاهد اما آنچه در عمل شاهد هستیم، این است که رئیس جمهور ترکیه به آرمان آزادسازی قدس پشت کرده است و اظهارات تندی هم که در یک دهه گذشته از سوی مقامات آنکارا و شخص اردوغان علیه صهیونیستها مطرح میشد نه به خاطر دفاع از مردم فلسطین بلکه به خاطر تنشهایی بود که بین دو طرف وجود داشت.
همچنانکه به محض شروع عادی سازی، دولت ترکیه دفاتر جنبش حماس در این کشور را تعطیل کرد و با این اقدام خوش خدمتی خود به صهیونیستها را نشان داد.
ترکیه علاوه بر برقراری همکاریهای سیاسی و اقتصادی با اشغالگران صهیونیست، از نفوذ لابیهای صهیونیستی نیز برای بهبود روابط واشنگتن- آنکارا و حل و فصل اختلافات موجود بهره میبرد. نزدیک شدن آنکارا به تلآویو درحالی است که در ماههای اخیر جنایات صهیونیستها در کرانه باختری افزایش یافته است و فلسطینیها بیش از گذشته به حمایت کشورهای اسلامی نیاز دارند اما ترکیه هم مانند شیخنشینهای عربی حاشیه خلیج فارس، منافع اسرائیل را به منافع فلسطینیها ترجیح داده است.
اردوغان همزمان با تقویت روابط با رژیم صهیونیستی در ظاهر از اهرم روابط با تشکیلات خودگران فلسطین نیز استفاده میکند تا خود را همچنان حامی آرمان فلسطین نشان داده و با این اقدام از اعتراضات فلسطینیها نسبت به تعمیق همکاری خود با تلآویو بکاهد و فلسطینیها را متقاهد کند که نزدیک شدن به اشغالگران به سود ملت فلسطین است. هرچند برقراری روابط با تشکیلات خودگردان نیز در راستای تامین منافع اسرائیل انجام میشود تا فلسطینیها را به سمت تن دادن به سازش با این رژیم وادار کنند.
پیشتر چنین ادعاهایی را مقامات امارات و بحرین در زمان سازش با اسرائیل مطرح کرده بودند اما در دو سال گذشته با تعمیق روابط خود با تلآویو چشم خود را به روی جنایات این رژیم در کرانه باختری و غزه بستهاند و حتی مدعی شدهاند قدس باید پایتخت رژیم صهیونیستی باشد. بنابراین، نمیتوان به ادعاهای ظاهری اردوغان و دیگر مقامات ترکیه در حمایت از ملت فلسطین اعتماد کرد و بعد از این هر گونه دفاع از فلسطینیها فقط شعاری به قصد فریب افکار عمومی جهان اسلام است؛ هر چند مسلمانان منطقه نیز نشان دادهاند که به ادعاهای سازشکاران با اسرائیل تره هم خورد نمیکنند.
پذیرش خفت برای نجات از ورطه سیاسی و اقتصادی
اردوغان در دو دهه تجربه سیاسی خود ثابت کرده که در سیاست خارجی به دنبال منافع شخصی خود و دولتش است و این بار هم این سناریو در روابط با رژِیم صهیونیستی خود را نمایان کرده است. باتوجه به اینکه اردوغان به لحاظ سیاسی در داخل وضعیت چندان خوبی ندارد و پایههای قدرت خود را متزلزل میبیند سبب شده تا اردوغان تن به این خفت سیاسی داده و با همگرایی با صهیونیستها، حمایت لابی صهیونیستی را در منطقه پشت سر خود داشته باشد. اردوغان که به هیچ وجه حاضر نیست مسند قدرت را به مخالفان داخلی تحویل دهد، به هر حربهای متوسل میشود تا چند صباحی بیشتر در مسند قدرت باقی بماند.
از سوی دیگر، از آنجا که اروپا به دلیل بحران اوکراین، به تامین منابع انرژی از مسیرهای جایگزین نیاز دارد، لذا ترکیه قصد دارد با نزدیک شدن به اسرائیل، مقامات این رژیم را متقاعد کند که گاز سرزمینهای اشغالی را از طریق خاک ترکیه به اروپا انتقال دهند تا آنکارا به عنوان معبر و گذرگاه انرژی از شرق به غرب به یک امتیاز ژئوپلتیک دست یابد. ترکیه با این اقدام علاوه بر اینکه گاز ارزانی را از اسرائیل خریداری خواهد کرد، سالانه میلیاردها دلار نیز از اروپاییها حق عبور گاز دریافت خواهد کرد. این مسئله در صورت اجرایی شدن در آستانه انتخابات ریاست جمهوری ترکیه، برای اردوغان امتیاز ویژه به حساب میآید و میتواند افکار عمومی داخلی را به سمت رای دادن به خود جلب کند. زیرا، وضعیت نامساعد اقتصادی ترکیه در سالهای گذشته به افزایش نارضایتی مردمی از دولت اردوغان منجر شده است و بهبود معیشت مردم در ماههای آتی میتواند به کمک او بیاید.
خوش رقصی اردوغان برای آمریکا
درحالی که روابط آنکارا و واشنگتن در سالهای اخیر به دلیل برخی اختلافات بینالمللی دچار تنش شده بود اما همزمان با تقویت روابط آنکارا و تلآویو، در روابط ترکیه با آمریکا هم گشایشی به وجود آمده است. همچنانکه اردوغان در سخنان خود در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل در بیانیهای اعلام کرد که روند گفتوگوها با واشنگتن برای خرید جنگندههای اف-16 مثبت است و بزودی نتیجه خواهد داد. رئیسجمهور ترکیه اظهار داشت که با جو بایدن، همتای آمریکایی خود و اعضای جمهوریخواه سنا در خصوص پرونده خرید جنگندههای اف-16 گفتوگوهای مثبتی داشته است. همچنین گفتگوهایی بین وزرای دفاع دو کشور هم در نیویورک انجام شده است که با هدف خرید این جنگندهها انجام شده است. آمریکا با اینکه متحد ترکیه در سازمان ناتو است اما به خاطر برخی اختلافات که بین دو کشور در سالهای اخیر رخ داده است، هر گونه فروش تسلیحات به آنکارا را به حالت تعلیق درآورده بود اما با بهبود روابط ترکیه و رژیم صهیونیستی، تنشها با واشنگتن نیز کاهش یافته است. به نظر میرسد؛ مقامات تلآویو در نزدیک شدن ترکیه و آمریکا نقش مهمی داشتهاند. از آنجا که اولویت سیاست خارجی آمریکا در غرب آسیا، تضمین امنیت اسرائیل و توسعه روابط کشورهای منطقه با این رژیم است، لذا اردوغان با طرح عادی سازی یک امتیاز به آمریکا داده و در قبال آن سعی دارد با خرید تسلیحات یک امتیازی از کاخ سفید بگیرد. با این وجود، این احتمال وجود دارد که ترکیه بعد از خرید جنگندههای اف-16 در ماههای آینده، قرارداد خرید جنگندههای اف-35 از واشنگتن را نیز به سرانجام برساند.
اردوغان با رفتن به آغوش صهیونیستها نه تنها خود را از آرمان قدس دور کرد بلکه وجهه قبلی خود در بین مسلمانان را نیز مخدوش کرد و پس از این حنای او در دفاع از ملت فلسطین در برابر غاصبان صهیونیستی رنگی ندارد.