الوقت- با گذشت چندین ماه از برگزاری انتخابات پارلمانی در لبنان در اردیبهشت ماه سال جاری، اما هنوز سرنوشت نهایی تشکیل کابینه جدید معلوم نیست و در میان اختلافات پابرجای گروههای سیاسی رقیب، ابهام و سردرگمی بر آینده تحولات این کشور سایه انداخته است. گره خوردن کار تشکیل دولت جدید در حالی است که لبنان با اقتصادی بحرانی و در معرض فروپاشی عملاً به کمک‌ای بین المللی نیاز پیدا کرده است و اعطای این کمک‌ها نیز به تشکیل دولت جدید وابسته شده است. همچنین تحولات مربوط به مناقشات مرزی با رژیم صهیونیستی بر سر منابع گازی در مدیترانه و میدان کاریش» موجب شده تا نیاز به همکاری گروههای سیاسی در امر تشکیل دولت و مقابله با تجاوزات رژیم صهیونیستی بسیار حس شود.
برای اطلاع از تحولات داخلی لبنان الوقت با «مصیب نعیمی» کارشناس مسائل غرب آسیا گفتگو کرده است.
با اینکه چند ماه از انتخابات لبنان می‌گذرد اما هنوز گروههای سیاسی برای تشکیل کابینه به توافق نرسیده‌اند، دلایل و موانع اصلی اینکه لبنانی‌ها تاکنون موفق به تشکیل دولت نشده‌اند چیست؟
لبنان باتوجه به اینکه مشکل سیاسی داخلی دارد ولی برخی جناحهای سیاسی وابسته به مراکز خارجی هستند و نفوذ آنها اجازه نمی‌دهد در این شرایط نخست وزیر کابینه را تشکیل دهند. کابینه قبلی نجیب میقاتی، نخست وزیر لبنان هم فعالیت چندانی نداشت و همین عامل سبب شد تا انتخابات جدید برگزار شود. بحثی که الان وجود دارد برخی از این گروهها مثل «فالانژ» که به خارج از لبنان از جمله عربستان سعودی وابسته هستند عمدتا به دستور خارجی‌ها با محور مقاومت مخالفت می‌کنند و دنبال سهم‌خواهی بیشتری هستند اما این امر ممکن نیست. زیرا موقعیتی که در انتخابات پیش آمده و مقاومت سهم بیشتری دارد و چارچوب کلی نظام لبنان هم تاکید دارد که مقاومت اصالت دارد و کنار زدن آن ممکن نیست و اینکه تحت هر شرایطی لبنان باید استقلال خود را حفظ کند اما این دستور کار به نتیجه نرسیده است. لذا خود نخست وزیر هم تا حدی در این زمینه مقصر است زیرا یک نگاه جدی و مستقلی نداشته است. به همین خاطر، رئیس جمهور مجبور است که اگر تا دو هفته دیگر کابینه مناسب را معرفی نکند شخص دیگری را جایگزین میقاتی کند و محدودیتهایی هم که در قانون اساسی وجود دارد این است که نخست وزیر باید سنی باشد و از اینرو مجموعه‌ای از مشکلات وجود دارد.
موضوع دیگری هم که وجود دارد تنشهایی است که بین لبنان و رژیم صهیونیستی در ماههای اخیر رخ داده است و تلاش لبنانی‌ها برای تامین حقوق این کشور و برخورد جدی مقاومت با صهیونیستها موضوعی است که غربیها سعی دارند تا به عناصر خود در داخل لبنان فشار بیاورند تا در شرایط کنونی از تشکیل کابینه ای که با محوریت مقاومت تشکیل می‌شود جلوگیری کنند. هر چند از نظر قانونی نمی‌توانند از قدرت مقاومت جلوگیری کنند زیرا که نصف پارلمان طرفدار مقاومت است و برخی از نمایندگان نیز مستقل هستند و وابستگی خاصی به غرب ندارند. از طرفی، رئیس جمهور هم در حال حاضر پایان دوره قانونی خود را سپری می‌کند و عده‌ای منتظر پایان این دوره و دنبال سهم خواهی در این سمت هستند و متاسفانه سعی دارند این دوره را نیز با خلاء ادامه بدهند تا به پایان برسد اما هر چند این بحران به ضرر لبنان است اما با این حال سعی دارند تا در انتخاب رئیس جمهور سهم بیشتری کسب کرده و یا هواداران خود را برای مسند ریاست جمهوری تحمیل کنند ولی این تلاش هم محقق نخواهد شد.
صحنه سیاسی لبنان ترکیبی از مشارکت همه گروهها است و در این راه حزب‌الله و هم جریان هشت مارس اعلام کردند که حاکمیت فردی در این کشور امکان پذیر نیست اما کشورهای خارجی برخی از افراد را برای کارشکنی در عرصه سیاسی مامور کرده‌اند و اگرچه راه به جایی نمی‌برند اما حداقل فرآیند تشکیل کابینه را به تاخیر می‌اندازند. سرانجام لبنان باید این واقعیت را بپذیرد که همه اقوام باید در مدیریت کشور نقش داشته باشند و حزب‌الله هم بر این مسئله تاکید بیشتری دارد. برخی افراد به دلیل نداشتن جایگاه مردمی و اینکه نمی‌توانند در رای گیری پارلمان تاثیرگذار باشند سعی دارند این شرایط را ادامه دهند. نجیب میقاتی هم اگر این وضعیت تداوم داشته باشد نمی‌تواند کابینه تشکیل دهد و شاید نخست وزیری که استقلال بیشتری دارد بتواند این وضعیت را حل کند.
باتوجه به اینکه گفته می‌شود بخشی از تداوم بحران سیاسی و عدم تشکیل کابینه، شخص میقاتی است که در این مسیر کارشکنی می‌کند. هدف میقاتی از ادامه این وضعیت بی‌ثباتی سیاسی چیست؟
میقاتی در عرصه سیاسی محذوریتهایی دارد و با عربستان و برخی جناحهایی که به خارج وابسته هستند مماشات می‌کند و خیلی مستقل و جدی عمل نمی‌کند و موضع سازشکارانه دارد. خود میقاتی پذیرفته که از همه افکار و ایده‌ها و محور مقاومت استفاده کند ولی وابستگی‌های سیاسی و مالی، میقاتی را از اتخاذ تصمیم‌گیریهای جدی باز داشته است. مسائل مختلفی در این زمینه وجود، مخالفتهایی که طیف‌های وابسته به غرب دارند و همچنین مخالفتهایی که در بین جریان اهل سنت وجود دارد و نظر مثبتی به میقاتی ندارند و او را فردی ناکارآمدی در دوره‌های قبلی می‌دانند و معتقدند که آمدن میقاتی موقعیت و جایگاه سیاسی سعد الحریری را تضعیف کرده است. در خود کابینه هم این اعتقاد وجود دارد که میقاتی توانایی گذر از بحران را ندارد و تاکنون نیز که در مسند نخست وزیری حضور داشت اقدام جدی و موثری انجام نداده است. بنابراین، نه با رژیم صهیونیستی بر سر ترسیم مرزهای دریایی به توافق رسیده و نه تحریمهای اقتصادی را کاهش داده است. از طرفی هم نتوانسته نظر مساعد برخی کشورهایی که مدعی حمایت از لبنان هستند به ویژه کشورهای عربی را جلب کند. با این حال جریانهایی که با میقاتی اختلاف نظر دارند خودشان نیز جایگزین مناسبی برای عبور از بحرانها ندارند. الان هم که تنشها بین لبنان و اسرائیل پیش آمده است و محور مقاومت اعتقاد دارد که نباید اجازه دهند تا رژیم صهیونیستی از موقعیت مذاکرات سوء استفاده کند، در این قضیه هم میقاتی موضع جدی اتخاذ نکرده است. لذا میقاتی یا باید خواسته‌های اکثریت را بپذیرد و وارد عمل شود و به نخست وزیری ادامه دهد و یا اینکه این سمت را به فرد دیگری واگذار کند.
میقاتی و میشل عون روز چهارشنبه برای بررسی تشکیل کابینه جلسه برگزار کردند، موضوع این مذاکرات چیست و نتایج آن چقدر در تصمیم‌گیری رهبران سیاسی بر سر تشکیل کابینه تاثیرگذار خواهد بود؟
میشل عون آخرین اولتیماتوم‌ها را برای تشکیل کابینه به میقاتی داده است تا هر چه زودتر کابینه جدید را معرفی کند در غیر این صورت فرد دیگری جایگزین خواهد شد و چند نفر دیگر برای این سمت مدنظر هستند و احتمالا طی هفته آینده گزینه جدید برای نخست وزیری معرفی خواهد شد.
میشل عون اعلام کرده که پس از پایان دوره ریاست جمهوری دیگر نامزد نخواهد شد گزینه‌های اصلی جانشینی عون چه کسانی هستند و وجود اختلافات در مورد انتخاب رییس جمهور بعدی تا چه حد می‌تواند فرایند تشکیل دولت را پیچیده‌تر کند؟
قطعا میشل عون پس از پایان دوره ریاست جمهوری نامزد نخواهد شد و از نظر سنتی در لبنان برای مسند ریاست جمهوری کسی بیشتر از چهار سال در این سمت حضور نداشته است. چند جایگزین برای این پست وجود دارند که از محبوبیت مردمی برخوردار هستند و افرادی مثل سلیمان فرنجیه، که سابقه مسئولیتهای سیاسی و مبارزاتی دارد و همچنین جبران باسیل نیز مطرح است و از آنجا که او داماد میشل عون است برخی ایراداتی به او وارد است. لذا گروههای سیاسی مسیحی گزینه ریاست جمهوری را مدیریت می‌کنند تا بتوانند فردی را به عنوان گزینه نهایی انتخاب کنند. افراد دیگری هم مطرح هستند ولی الان اولویت لبنان بر سر تشکیل کابینه است که تاکنون نتوانسته موفقیتی در این زمینه حاصل شود و بحث گزینه ریاست جمهوری هم در جای خود بررسی خواهد شد و اشکالاتی در این زمینه وجود دارد و برخی جریانها سعی دارند گزینه مدنظر خود را تحمیل کنند که محور مقاومت مثل گذشته با این سناریو مخالفت خواهد کرد.
لبنانی‌ها مجبورند که در نهایت سازوکاری برای حل بحران سیاسی و تشکیل کابینه پیدا کنند، زیرا ادامه این وضعیت سبب می‌شود تا مردم روز به روز ناامیدتر شوند. تنها جریانی که توانایی و صداقت خودش را اثبات کرده و بیشتر مردم و حتی مسیحیان و اهل سنت نسبت به آن اعتماد بیشتری دارند، محور مقاومت است که در پایداری و ثبات لبنان نقش اصلی را داشته است. لذا برخی گروههای سیاسی همچنان تلاش می‌کنند با امکانات و کمک غربیها جای پایی در داخل لبنان پیدا کنند ولی بعید است به این هدف برسند.
خلاء فعالیت رسمی شخصی مثل سعد حریری که بتواند جبهه اهل سنت و ۱۴ مارس را گردهم جمع کند تا چه حد در وضعیت کنونی تاثیرگذار بوده است؟
حریری خودش می‌دانست که بعد از ناکامی‌های خود در در عرصه سیاست خارجی که در گذشته داشت در بین اکثریت اهل سنت هم محبوبیت زیادی ندارد و جریان المستقبل که وابسته به حریری بودند و باتوجه به اشتباهات سیاسی که در دوره ظهور داعش انجام داد نتوانست خواسته‌های مردم را محقق کند. حریری هم تحت تاثیر عربستان و فرانسه قرار داشت و این کشورها هم از اینکه حریری بتواند اداره امور سیاسی لبنان را مدیریت کند ناامید شده بودند. لذا نبود حریری در این قضیه خیلی تاثیرگذار نبوده است و فقط در بین جریان اهل سنت انشقاق ایجاد کرد زیرا مجبور بودند که در نهایت یکی از شخصیتهای اهل سنت را به ریاست این جریان در انتخابات بگمارند و حریری هم وقتی متوجه شد که ناکام مانده است و نمی‌تواند کاری انجام دهد خود را از صحنه سیاسی کنار کشید و گفته می‌شود فشارهای سیاسی در تصمیم حریری تاثیرگذار بود و با توجه به خصومت‌هایی که حریری با عربستان پس از بازداشت خود در این کشور داشت این تصور وجود داشت که اگر حریری روی کار بیاید نمی‌تواند رابطه خوبی با کشورهای عربی داشته باشد و حریری مجبور شد از سیاست کناره گیری کند.
چه ابتکاراتی تاکنون از سوی طرف‌های داخلی بویژه مقاومت برای خروج از بن‌بست موجود مطرح شده است؟
اینکه چه ابتکارهایی از سوی محور مقاومت ارائه شده این است که مقاومت معتقد است که همه لبنانی‌ها در انتخاب نخست وزیر و فرایند سیاسی با هم شریک هستند و تنها چارچوب اصلی در این زمینه منافع ملی لبنان است، همچنین برون رفت از بحران سیاسی و احقاق حقوق منابع گازی لبنان در برابر رژیم صهیونیستی اهمیت دارد و هر نخست وزیری که روی کار بیاید باید آنها را برعهده بگیرد. یعنی چارچوبی که بتواند مردم را به یک سمت و سوی مناسب و بازگشت سرمایه‌ها به داخل لبنان سوق دهد و چارچوب کلی منافع ملی است و برای محور مقاومت هم مهم نیست نخست وزیر چه فردی و با چه گرایشی روی کار باید. در لبنان هم بر اساس قانون نخست وزیری که معرفی می‌شود باید قبل از انتخاب شدن برنامه‌های کاری خود را ارائه دهد تا نظر نمایندگان را جلب کند. به همین منظور باید روشها و برنامه‌هایی را در پیش بگیرد که ملی است و هیچ کدام شخصی و وابسته به حزب نباشد.
