الوقت- پس از آنکه رئیس جمهور چین، از ایران برای حضور در نشست اخیر بریکس دعوت کرد، تمایل برای پیوستن به این گروه نوظهور از سوی ایران نیز بیشتر شده است. همچنانکه وزارت امور خارجه روسیه اخیرا اعلام کرد که ایران به طور رسمی درخواست عضویت در گروه بریکس را داده است. درخواست عضویت در گروه بریکس درحالی ارائه می‌شود که ایران سال گذشته توانست به عنوان عضو ناظر در شواری همکاری‌های شانگهای درآید. موقعیت جغرافیایی منحصر بفرد ایران و قابلیتها و ظرفیتهای آن در حوزه انرژی، تزانزیت و فعالیتهای تجاری و اقتصادی به گونه‌ای است که اعضای بریکس نگاه ویژه به ایران دارند و این کشور از جذابیت بالایی برای قدرتهای نوظهور این گروه برخوردار است.
برای اطلاع از جزئیات درخواست ایران برای عضویت در گروه بریکس، الوقت: با سیدرضا صدرالحسینی، کارشناس مسائل غرب آسیا به گفتگو نشسته است.
ایران اخیرا عضویت در گروه بریکس را درخواست داده است و از طرفی چند سالی است که برای عضوت در سازمان همکاری شانگهای هم تلاش می‌کند، به نظرتان دلیل ایران برای پیوستن به پیمانهای منطقه‌ای در شرایط کنونی چیست و چه مزایایی برای ایران دارد؟
بر اساس نقشه راهی که دولت سیزدهم برای گشترش روابط با تاکید بر مسائل اقتصادی داشته است، یکی از مهمترین موضوعاتی که دولت در عرصه اقتصادی و سیاست خارجی پیگیری می‌کند حضور در مجامع، مراکز و پیمانها و سازمانهای اقتصادی در جهان می‌باشد. گروه بریکس به عنوان یکی از مهمترین مراکز مهم اقتصادی جهان که می‌تواند آینده اقتصاد جهانی را نیز تا حدودی رقم بزند به عنوان یکی از هدف‌گذاریهای جمهوری اسلامی مطرح شده است. چین نیز اخیرا ایران را به مجمع این نهاد اقتصادی دعوت کرد و ایران هم در این گروه در بالاترین سطح شرکت کرده است. هنوز عضویت ایران در بریکس قطعی نیست اما همین که به عنوان یک کشور در حال توسعه از غرب آسیا به این مجمع اقتصادی دعوت می‌شود یک امتیاز بسیار بزرگ برای ایران در حوزه اقتصادی محسوب می‌شود.
به طور موازی با تحرکاتی که ایران در طول ماههای اخیر در ارتباط با عضویت در نهادهای اقتصادی داشته است می‌توان این چنین تحلیل کرد که هدف گذاری دولت سیزدهم رشد اقتصادی و رسیدن به استانداردهای اقتصاد بین‌المللی است که نه تنها فقط در حوزه منابع انرژی بلکه در حوزه تولیدات و مصنوعات صنعتی نیز تلاش مضاعفی در این رابطه صورت داده است. باتوجه به شعار سال توسط مقام معظم رهبری که تولید دانش بنیان را مطرح کردند، این حرکتهای اقتصادی در دولت سیزدهم هم می‌تواند در راستای تحقق این شعار باشد.
از طرفی، حضور ایران در سازمان همکاری شانگهای که یک نهاد قابل توجه در غرب و شرق آسیاست، به نظر می‌رسد که عضویت در چنین سازمان منطقه‌ای سرعت تحولات اقتصادی ایران را می‌تواند افزایش دهد و در کوتاه مدت می‌تواند بر روی صادرات ایران تاثیر مستقیمی داشته باشد.
عضویت در بریکس چه تاثیری بر جایگاه منطقه‌ای و بین‌المللی ایران خواهد داشت؟
با توجه به تغییر جایگاه اقتصاد جهانی از غرب به سمت شرق، بریکس به عنوان یک قطب صنعتی و اقتصادی بین‌المللی در این زمینه بسیار موثر خواهد بود و در حقیقت یک توازنی را می‌تواند در مقابل «گروه 7» ایجاد کند. حضور ایران در بریکس می‌تواند هم برای تامین نیازهای داخلی ایران و هم برای افزایش صادرات بسیار موثر واقع شود. این مسئله می‌تواند هم یک نقطه جهشی در حوزه افزایش و بهبود کیفیت کالاهای اقتصادی و هم در افزایش صادرات ایران مثبت باشد.
در صورت عضویت در بریکس و سازمان شانگهای، ایران تا چه حد می‌تواند در این نهادهای بین‌المللی تاثیرگذار باشد؟
سیاست‌گذاری ایران این است که در حوزه انرژی بخشی از نیازهای کشورهای عضو بریکس و سازمان شانگهای را تامین کند. هدف اصلی ایران این است که ضمن اینکه بخشی از نیاز این نهادهای بین‌المللی را تامین می‌کند بیشتر از جبنه افزایش و بالا بردن کیفیت تولیدات صنعتی خود در این حوزه استفاده کند. همچنین از موقعیت ژئوپلتیکی ایران و استفاده از بنادر، راهها، راه‌آهن و جاده‌های ایران بیشتر مورد استفاده قرار گیرد نه اینکه ایران فقط تامین کننده نیازهای اساسی این دو نهاد بین‌المللی باشد.
چرا دولت سیزدهم نگاه به شرق را در اولویت سیاست خارجی قرار داده و تاثیر عضویت ایران در بریکس در تحکیم نگاه به شرق ایران چه اثراتی دارد؟ باتوجه به اینکه آمریکا به دنبال کاهش روابط ایران با چین و روسیه است در صورت توافق هسته‌ای، عضویت در چنین سازمانهایی سبب نمی‌شود تا آمریکا برای برهم زدن این روابط، همچنان سیاست اعمال تحریمها را ادامه دهد؟
هر چقدر ایران در نگاه به شرق موفق شود و بتواند عضویت نهادهای اقتصادی را کسب کند و نقش موثری را در این نهادهای بین‌المللی ایفا کند نگرانی آمریکا هم به همان اندازه بیشتر می‌شود و از طرفی، بحث تاثیر تحریمها هم بسیار کاهش پیدا می‌کند . موضوع مهمی که در این رابطه وجود دارد بی‌اثر شدن تحریمهایی است که امروز به عنوان حربه فشار از سوی غربیها علیه دولتهای مستقل اعمال می‌شود و ایران در این زمینه می‌تواند به عنوان الگوی موفق برای دنیا مطرح باشد که نشان دهد در صورت فعالیت همه جانبه آمریکا هم می‌تواند تاثیر تحریمهای غرب را به صورت ملموس کند کند.
روسیه و چین با چه اهدافی از عضویت ایران در بریکس و سازمان شانگهای حمایت می‌کنند؟ آیا روند مذاکرات هسته‌ای سبب شده چین و روسیه از عضویت ایران حمایت کنند یا سیاست این کشورها همان اتحاد و یارگیری منطقه‌ای در مقابل غرب پس از بحران اوکراین است؟ چه مولفه‌هایی در دیدگاه روسیه و چین تاثیرگذار بوده است؟
این موضوع جدیدی نیست که بگوییم همکاری روسیه و چین با ایران به بحران اوکراین ربط دارد. هر چند ممکن است بحران اوکراین در اتخاذ سیاستهای روسیه و چین سرعت بخشید اما جهت گیریهای ایران در طول یک دهه گذشته که شدیدترین تحریمها را متحمل شده و توانسته بخشی را خنثی کرده و دور بزند و در نهایت به شکست و اضمحلال اقتصاد ایران منجر نشده است و غربیها نتوانستند به این هدف دست پیدا کنند. بنابراین، از منظر نهادهای شرقی بریکس و شانگهای، روسیه و چین به این برآورد رسیده‌اند که اقتصاد ایران می‌تواند درون‌زا و مستحکم و خودکفا باشد و با کمک این کشور می‌توانند پیشرفتهایی را در حوزه نهادهای اقتصادی داشته باشند و این کمک به صورت دو طرفه است که هم می‌تواند برای ایران و هم برای طرفهای دیگر موفقیت‌آمیز باشد.
دورنمای سیاست خارجی ایران در نگاه به شرق و عضویت در سازمانهای منطقه‌ای را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
این سیاست نگاه موفقی است و با توجه به تحولاتی که در نظام بین‌الملل ایجاد می‌شود و از آنجا که قطب اقتصادی از غرب به شرق در حال تغییر است، نقش آفرینی ایران در اقتصاد شرق و ایجاد کلونی‌های موثر در حوزه اقتصاد شرق حتما می‌تواند تاثیر به سزایی در پیشرفت و توسعه کشورهای آسیایی داشته باشد. ایران با چشم انداز دقیق این تغییرات را رصد می‌کند و جای خود را آرام آرام برای بازیگری در اقتصاد شرق پیدا می‌کند. البته این نگاه مرهون نگاه راهبری رهبر انقلاب و تلاشهایی است که بعد از این باید در حوزه اقتصاد داخلی انجام شود.
