الوقت- عربستان سعودی که در سالهای اخیر برای ضربه زدن به عراق از هیچ اقدامی دریغ نکرده و از همه ابزارهای خود برای تضعیف این کشور استفاده کرده است، این روزها ژست برادرانه به خود گرفته تا ظاهرا خود را دوست این کشور نشان دهد. نیروهای عربستان با همکاری عراق رزمایش زمینی مشترکی را شروع کردهاند که گفته میشود با هدف بالا بردن سطح آمادگی نیروهای امنیتی برای مقابله با تهدیدات خارجی و تامین امنیت در دو سوی مرزها انجام میشود.
اگرچه عربستانیها تلاش میکنند این رزمایش را بزرگنمایی کرده و در قالب حرکت در مسیر شکلگیری فصل جدیدی در روابط دو کشور نشان دهند اما تجربه چند سال اخیر حکایت از این دارد که آب عراقیها با سعودیها توی یک جوی نمیرود. عراق هیچ گاه با سیاستهای عربستان در منطقه همراه نشده و حتی با جنگ یمن که دست پخت خانمان سوز عربستان برای منطقه است، مخالفت کرده و خواهان پایان دادن به جنگ است.
اگرچه هدف از این رزمایش، مقابله با تهدیدات مشترک عنوان شده است اما برای سعودیها قضیه فرق دارد و برنامههای سیاسی در اولویت قرار دارند.
عراقیها به خوبی میدانند که بسیاری از مصیبتهای این کشور در سالهای اخیر از حملات تروریستها گرفته تا دامن زدن به اعتراضات خیابانی و تلاش برای بن بست سیاسی، همگی از اتاق فرمان سعودیها هدایت شده است اما با این حال برای مقابله با تهدیدات تروریستی از جانب عربستان به رزمایشی مصلحتی تن دادهاند تا با این کار سعودیها را در وضعیتی قرار دهند تا شاید از حمایتهای خود از تروریستها در داخل عراق بکاهند. چرا که سرمنشأ تهدیدات تروریستی عراق از خاک عربستان است و اگر سعودیها مرزهایشان را به روی تروریستها ببندند، عراقیها نگرانی امنیتی نخواهند داشت.
از سوی بحث انرژی هم برای عراق اهمیت ویژهای دارد. از آنجا که عراق برای تامین مصرف روزانه برق به واردات انرژی نیازمند است و در فصل تابستان نیز به دلیل مصرف زیاد با بحران برق مواجه است به همین خاطر تلاش میکند انتقال جریان برق عربستان به این کشور را تسریع کند. بنابراین، در روزهای اخیر عربستان تفاهمنامه اتصال برق این کشور به عراق را تصویب کرد و متعاقب آن شبکه برق عراق به عربستان متصل شد تا در اسرع وقت این پروژه به بهرهبرداری برسد.
از آنجا که در هر رابطه دوجانبهای، طرفین دنبال دستیابی به اهداف خودشان هستند، عربستان نیز از این قاعده مستثنی نبوده و در روابط با عراق سناریوهایی را برای خود چیده است. عربستان سالهاست که تلاش میکند عراق را از ایران دور کرده و این کشور را با سیاستهای منطقهای خود همسو کند و برگزاری رزمایشهای این چنینی اولین گام برای نزدیک شدن به عراق و بستن روزنه نفوذ ایران به شمار میرود. هر چند این تلاشها تاکنون موفقیتی کسب نکرده است اما سعودیها ناامید نشده و تلاش میکنند تا شانس خود را برای پیروزی مجدد در برابر ایران بیازمایند. اما به رغم همه این تلاشها ساختارهای سیاسی و امنیتی عراق پس از افول قدرت داعش به گونهای چیده شده است که سعودیها برای رسیدن به آمال خود راه به جایی نخواهند برد.
اکنون گروههای حشدالشعبی در بدنه دولت و ارتش عراق نیروی قدرتمندی به حساب میآیند که آل سعود را دشمن خونی خود و همردیف اشغالگران آمریکایی میدانند که کمر به نابودی عراق بستهاند. عراقیها هنوز حمایتهای عربستان از تروریستهای داعش و هجمه رسانهای علیه حشدالشعبی را از یاد نبردهاند که در پی تفرقه افکنی بین شیعه و سنی بودند و با این اقدامات خسارات جبران ناپذیری را برای این کشور به بار آوردند.
از دیدگاه گروههای مقاومت، عربستان حکم پلیدی را برای عراقیها دارد که ناپاکیهای آن حتی با آب زمزم هم تطهیر نمیشود و سیاستهای به ظاهر دوستانه آل سعود برای نزدیک شدن به عراق نیز جز خسران و تباهی در پی نخواهد داشت. این گروههای شیعی حتی در جنگ ائتلاف سعودی علیه یمن هم از جنبش انصارالله به شدت حمایت کرده و آمادگی خود را برای کمک به یمنیها اعلام کردهاند و این موضعگیری نشان میدهد که جریانهای شیعی در جبهه مخالف آل سعود قرار دارند که برای از بین بردن این ذهنیت منفی سالها و شاید دههها زمان لازم است.
از سوی دیگر، عربستان میخواهد با صادرات برق به عراق، علاوه بر اینکه این کشور را به لحاظ انرژی به خود وابسته میکند، وابستگی عراق به انرژی ایران را نیز کاهش میدهد. عراق در سالهای اخیر برای قطع وابستگی به برق و گاز ایران از سوی آمریکا تحت فشار قرار گرفته است و سعودیها نیز دست بکار شدهاند تا در این شرایط بحرانی خود را ناجی عراقیها نشان دهند.
سناریوی بعدی آل سعود از رزمایش با عراق به سیاستهای منطقهای مربوط میشود. با توجه به اینکه قرار است در سفر جو بایدن، رئیس جهور آمریکا به منطقه طرح تشکیل ائتلاف منطقهای متشکل از اعراب و رژیم صهیونیستی علیه ایران انجام شود، بنابراین سعودیها میخواهند تا عراق را نیز در ائتلاف ضد ایرانی خود وارد کنند اما برای رسیدن به این هدف کار بسیار سختی پیش رو دارند. زیرا بغداد و ریاض به لحاظ امنیتی و سیاسی رویکرد نامتجانس به تحولات منطقهای دارند که پیوستن عراق به اردوگاه غربی-عبری-عربی را دشوار میکند. هر چند عربستان در عراق روی افرادی مانند مقتدی صدر و تکنوکراتهایی مثل مصطفی الکاظمی، نخست وزیر عراق که با سیاستهای ایران در این کشور زاویه دارند حساب باز کرده است اما این افراد از چنان قدرتی برخوردار نیستند که بتوانند برای سیاستهای کلان عراق تصمیمگیری کنند و گروههای مقاومت باتوجه به ابزارهای قدرتی که در اختیار دارند اجازه جولان به عربستان را نمیدهند.
عربستان که نتوانست از طریق داعش برنامههای خود را در عراق عملی کند در سالهای اخیر برای نفوذ در این کشور از دریچه اقتصادی وارد عمل شده است و از آنجا که عراق به منابع مالی برای عبور از بحرانها نیاز دارد سعودیها روی نقطه ضعف این کشور دست گذاشتهاند. عربستان برای تحقق برنامههای خود سال گذشته 3 میلیارد دلار برای مشارکت در بازسازی عراق، سرمایهگذاری در بخش انرژی این کشور و اعطای وام به منظور جبران کسری بودجه دولت بغداد اختصاص داد و همچنین گذرگاه عرعر پس از چندین سال مجدداً بازگشایی شد که با هدف نفوذ در لایههای اقتصادی و امنیتی عراق انجام میشود.
تلاشهای عوام فریبانه عربستان برای دوستی و اتحاد با عراق، آب در هاون کوبیدن است، زیرا این رژیم برای عراقیها تافته جدا بافتهای است که برای رسیدن به اتحاد و همگرایی بین آنها فرسنگها فاصله وجود دارد.