الوقت – هرچه از آغاز بحران در اوکراین زمان بیشتری می‌گذرد روند مقابله‌جویی میان روسیه و اتحاد ناتو به رهبری آمریکا در میدان تحولات جنگ نیز بیشتر شده است. روند رو به فزونی مقابله‌جویی غربی‌ها برای زمین‌گیر کردن روسیه در اوکراین به گونه‌ای بوده است که نه تنها محافظه‌کاری‌های اولیه اعضای ناتو در مورد میزان کمک‌های نظامی و اطلاعاتی به کیف، به دلیل نگرانی از خشم پوتین، دیگر در مواضع این کشورها دیده نمی‌شود بلکه حتی بی‌توجهی خوشبینانۀ جهانی به عدم امکان تسری جنگ و یا حتی امکان کاربرد سلاح هسته‌ای، دیگر به سادگی از سوی رهبران کشورها به عنوان یک امر غیرممکن در نظر گرفته نمی‌شود.
روند فزاینده مداخله غرب در جنگ اوکراین
فارغ از نقش و بازیگری بحران‌آفرین غرب در کشاندن صحنه تحولات اوکراین به سمت تشدید تنش با روسیه و شروع جنگ، که ریشه‌شناسی آن را می‌توان در انقلاب رنگی سال 2004 به این سو جستجو کرد؛ اما از زمان آغاز عملیات نظامی روسیه در 5 اسفندماه سال گذشته تاکنون، کشورهای غربی به صورت یک جبهه ائتلافی برای متوقف کردن ماشین جنگی روسیه در بحران اوکراین اقدامات مختلفی را صورت داده‌اند.
پس از تحریم‌های اقتصادی گسترده علیه مسکو و بویژه تلاش برای اعمال محدودیت بر صادرات نفت و گاز این کشور به عنوان اقدامی تنبیهی، به مرور مداخله‌گری غرب در جنگ به سرعت وارد فار نظامی و حتی تبدیل کردن اوکراین به میدان نبرد نیابتی با روسیه شده است. حجم سیل سلاح‌های غربی که به سوی اوکراین سرازیر شده است به هیچ عنوان روشن نیست اما بر اساس مروری که می‌توان به اخبار کمک‌های نظامی غرب در دو ماه گذشته داشت تجهیزات ارسالی مجموعه بسیار متنوع و گسترده ای را شامل می‌شود.
اختصاص کمک‌های مالی برای خرید تسلیحاتی و ارسال به اوکراین مبالغ هنگفتی را دربر گرفته است. در ابتدای جنگ دولت بایدن اعلام کرد که ۳.۴ میلیارد دلار سلاح به اوکراین ارسال کرده است. این در حالی است علاوه بر کمک‌های مالی و نظامی کشورهای اروپایی در روزهای گذشته کنگره امریکا همچنین بسته حمایت مالی 40 میلیارد دلاری از اوکراین را تصویب کرد.
مهمترین بخش از کمک‌های نظامی غرب به اوکراین مربوط به سامانه‌های ضدزرهی و ضدهوایی برای هدف قرار دادن تانک‌ها و جنگنده‌ها و بالگردهای روسی بوده است. در این رابطه می توان به دو موشک ضد تانک جاولین و انلاو (به ترتیب ساخت آمریکا و بریتانیا) اشاره کرد. تاکنون بریتانیا بیش از چهار هزار موشک انلاو و آمریکا و کشورهای بالتیک، بیش از هفت هزار موشک جاولین به اوکراین داده‌اند.
همچنین باید به موشک‌های دوش پرتاب ضدهوایی از نوع استینگر ساخت آمریکا، و گروم و پیورُن ساخت لهستان اشاره کرد. موشکهایی که علیه هلیکوپترها و در مواردی هواپیماهای جنگنده روسیه که در ارتفاع پایین پرواز می‌کنند، به کار رفته است. بریتانیا حتی پس از تردید و نگرانی‌های اولیه در مورد ارسال مدرنترین سلاح ضدهوایی خود به نام «استاراستریک»، بالاخره این ضدهوایی را در اختیار اوکراین قرار داد؛ موشکی که با سرعت سه برابر سرعت صوت و بُردی برابر با هفت کیلومتر و ارتفاع درگیری تا شش کیلومتر، تهدیدی بزرگ برای جنگنده‌های نیروی هوایی روسیه خواهد بود.
دیگر تجهیزاتی که طی دو نزدیک به سه ماه سپری از جنگ به اوکراین ارسال شده نیز شامل توپ‌های هویتزر ۱۵۵، موشک‌انداز ضد تانک، هلی‌کوپتر میل-۱۷ (بازمانده از افغانستان)، سامانه‌های راداری ضد آتشبار توپخانه، پهپادهای جنگی، قایق مسلح بدون سرنشین دفاع ساحلی، خودروی زرهی و هزاران تن سوخت، انواع مسلسل‌ها و تیربار، تفنگ‌های خودکار و تک تیرانداز و سلاح کمری، تجهیزات نظامی حفاظتی مانند کلاه ایمنی و جلیقه ضد گلوله، عینک دید در شب، نارنجک، مهمات با کالیبرهای مختلف، سامانه‌های مخابراتی امن، خدمات تصویربرداری ماهواره‌ای تجارتی و تجهیزات پزشکی و... بوده است.
علاوه بر کمک‌های تسلیحاتی، پنتاگون همچنین اعلام کرده است که نیروهای آمریکایی که برای دفاع از مرزهای شرقی پیمان ناتو به اروپا اعزام شده‌اند سربازان اوکراین را جهت آشنایی با سلاح‌های پیشرفته در خاک آمریکا، مانند نحوه استفاده از پهپادهای سوویچ بلید، آموزش می‌دهد.
خط قرمز پوتین کجاست؟
در حالی که ایالات متحده و اروپا کمک های نظامی به اوکراین را افزایش می دهند، مقامات روسیه هشدارها و انتقادات را تشدید کرده اند و استدلال می کنند که این کمک ها نه تنها به درگیری دامن می زند، بلکه خطر رویارویی مستقیم بین روسیه و قدرت های ناتو را نیز افزایش می دهد.
به هر اندازه که با گذر زمان کشورهای غربی در ارسال تسلیحات به سوی اوکراین بی‌محاباتر عمل می‌کنند، این موضوع هشدارهای بیشتر مقامات ارشد روسیه را در پی داشته است که تهدید می‌کنند درگیری در اوکراین ممکن است به درگیری گسترده‌تر با غرب سرایت کند.
پوتین در 14 اردیبهشت طی تماس تلفنی با امانوئل مکرون رویس جمهور فرانسه درخواست کرد کمک‌های تسلیحاتی به اوکراین قطع شود. او همچنین در ماه فوریه هشدار داد که در درگیری بین ناتو و روسیه که بزرگترین زرادخانه کلاهک های هسته ای جهان را در اختیار دارد، هیچ برنده ای وجود نخواهد داشت.
در همین راستا آناتولی آنتونوف، سفیر روسیه در ایالات متحده، نیز ارسال تسلیحات را موجب تضعیف تلاش ها برای دستیابی به نوعی توافق صلح دانست.
در همین حال، سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه 29 آوریل (9 اردیبهشت) در مصاحبه با تلویزیون دولتی روسیه هشدار داد که غرب عملاً درگیر یک "جنگ نیابتی" است که می تواند به جنگ جهانی سوم منجر شود. او گفت که محموله‌های ناتو به اوکراین از سوی ارتش روسیه به عنوان "هدف های قانونی و مشروع" تلقی خواهد شد.
از طرف دیگر ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه، غرب را به طراحی یک سری حملات مورد مناقشه در خاک روسیه در نزدیکی مرز اوکراین متهم کرد.
زاخارووا گفت: « آنها (غرب) آشکارا از کی‌یف می‌خواهند که به روسیه حمله کند، از جمله با استفاده از تسلیحات دریافتی از کشورهای ناتو... من به شما توصیه می‌کنم که صبر ما را آزمایش نکنید».
بر این اساس شادی بتوان گفت که هم اکنون غربی‌ها عملاً پا بر خط قرمزهای حساسیت‌‌برانگیز روسیه در جنگ اوکراین گذاشته‌اند و با تداوم این وضعیت و طولانی و فرسایشی شدن جنگ، امکان تقابل میان روسیه و غرب روز به روز پررنگ‌تر می‌شود.
گزینه‌های مسکو برای عقب راندن غرب
روسیه کشوری ابرقدرت در صحنه بین‌المللی است که علاوه بر توانمندی بالای هسته‌ای، در حوزه ساخت انواع سلاح‌های پیشرفته جنگی نیز دارای دانش فنی و تولیدی بالا می‌باشد. این امرباعث شده است که دست پوتین برای انجام اقدامات تنبیهی و حتی تلای‌جویانه بسیار باز باشد.
پوتین در سخنرانی خود در در سن پترزبورگ گفت: «غرب باید بداند که حملات تلافی‌جویانه ما برق‌آسا خواهد بود. ما همه ابزارها را برای این کار داریم، چیزهایی که هیچ کس نمی‌تواند به داشتن آنها ببالد. اما ما از آنها استفاده خواهیم کرد.»
اگرچه پوتین مستقیماً به تسلیحات هسته‌ای اشاره نکرد، اما احتملاً منظور او موشک هسته‌ای جدید روسیه «شیطان 2» (SATAN 2) بوده که در ماه جاری میلادی برای اولین بار آزمایش شد.
این موشک یکی از بزرگترین و دوربردترین موشک‌های هسته‌ای جهان است که می‌تواند تا 15 کلاهک را حمل کند که به ادعای روسیه قادر به عبور از همه سیستم‌های دفاع موشکی کنونی جهان می‌باشد.
پوتین یکبار نیز در پاسخ به سوال مستقیم خبرنگار درباره احتمال وقوع جنگ هسته ای، گفته بود: «خطرات بسیار قابل توجه است. من نمی‌خواهم خطر به طور مصنوعی بزرگ شود [اما] جدی و واقعی است و نمی‌توان آن را دست‌کم گرفت».
اما با وجود این تهدیدات مکان اقدام تلافی‌جویانه و یا پیشدستانه هسته‌ای از سوی روسیه در میدان تحولات جنگ اوکراین بسیار نامحتمل به نظر می‌رسد و روس‌ها همچنان تهدیدات موشکی و هوایی علیه اولاً جریان تسلیحات و تدارکات غربی در اوکراین وثانیاً خاک کشورهای مداخله‌گر غربی (همانند استقرار موشک‌های اسکندر در مرزهای شرقی با اروپا) را مد نظر دارند.
