الوقت – بمبگذاری و انجام عملیات انتحاری علیه شیعیان در شهرهای مختلف افغانستان طی چند وقت اخیر به مساله‌ای مهم برای رسانه‌ها و ناظران سیاسی تبدیل شده است. در همین راستا شاهد هستیم که در 21 آوریل 2022 (اول اردیبهشت 1401) بمبگذاری در یک مسجد شیعیان در شهر مزار شریف، مرکز ولایت بلخ افغانستان، دست‌کم 30 کشته و ده‌ها مجروح برجای گذاشت. گروه دولت اسلامی (داعش) مسئولیت این حمله و همچنین بمبگذاری دیگری در شهر قندوز را برعهده گرفت که در آن ۴ نفر کشته شدند. در همین زمینه، مقامات طالبان در افغانستان تایید کردند که امروز ده‌ها نفر در چهار بمبگذاری در سراسر این کشور کشته شده‌اند. با این اوصاف، در ارتباط با پی‌گیری ابعاد مختلف و سطوح تاثیرات آتی این عملیات علیه شیعیان در افغانستان «الوقت» با «نوذر شفیعی» استاد دانشگاه و کارشناس مسائل افغانستان گفتگو داشته است.
طالبان مسئولیت غیرمستقیمی در حملات تروریستی به شیعیان دارد
«نوذر شفیعی» در ارتباط با تشدید عملیات تروریستی علیه شیعیان در افغانستان بر این باور است که اساسا مسئولیت تامین امنیت در یک واحد سیاسی بر عهده دولت است. بر اساس همین قاعده می‌توان مسئولیت تامین امنیت درکشور افغانستان را بر عهده طالبان دانست که در نتیجه معادلات اتفاق افتاده در ماههای گذشته بر ساختار سیاسی کابل حاکم شده است. اگر طالبان نتواند امنیت شهروندان را تامین کند، به معنای شکست خورده بودن حکومت آنان است. در وضعیت فعلی حکومت‌‌های شکست خورده نیازمند حمایت از سوی جامعه بین‌المللی هستند؛ بدین معنا که باید دیگر بازیگران می‌بایست به آن حکومت خاص کمک کنند که بتواند ثبات و امنیت را مستقر کند.
وی افزود: «در وضعیت فعلی نیز مساله این است که اگر طالبان نمی‌تواند مسئولیت قتل عام شهروندان خود را بر عهده بگیرد، باید از دیگر بازیگران و جامعه بین‌المللی کمک بگیرد. با این وجود اکنون مشکل این است که طالبان از سوی جامعه جهانی به عنوان یک حکومت مشروع پذیرفته نشده و چنین درخواستی از سوی آنها ممکن نیست. حال این پرسش مطرح می‌شود که اگر طالبان فاقد توانمندی در اداره کشور و نیز مشروعیت بین‌المللی است، چه بایدکرد؟ تحت این شرایط اساس دو راهکار پیشرو می‌باشد. یکی اینکه مداخله بشردوستانه اتفاق بیافتد که عمدتا در ذیل دکترین مسئولیت حمایت سازمان ملل متحد صورت می‌گیرد.راه حل دیگر رجوع به قاعده «خودیاری» می‌باشد؛ بدین معنا گروههایی که تحت تهدید هستند می‌بایست خودشان مسلح و امنیت خود را تامین کنند.
طالبان می‌بایست تدابیری ویژه را برای تامین امنیت شیعیان اتخاذ کند
این استاد دانشگاه در ادامه گفت: «طالبان با وجود عدم شریک بودن در وقایع اتفاق افتاده به طور غیر مستقیم مسئول است. اساسا طالبان امنیت را به صورت تبعیض آمیز برقرار می‌کند؛ یعنی بخشی که با آنها ارتباط دارد از نظر امنیتی تحت حمایت کامل هستند اما دیگر جمعیت‌ها و قومیت‌ها از حمایت خاصی برخوردار نیستند. زمانی که طالبان می‌داند تفکر داعش چیست و مساجد و مدارس محلات شیعه‌نشین در معرض تهدید هستند، می‌بایست در این اماکن ماموران امنیتی ویژه را مستقر نماید. امنیتی که طالبان برقرار می‌کند، امنیتی «هوشمند» است. در برخی مناطق امنیت کامل وجود دارد اما در برخی مناطق دیگر نه تنها امنیت موجود و در دسترس نیست، بلکه ناامنی را نیز تشدید می‌کند.»
داعش در پی نسل‌کشی و پاک‌سازی «موجودیت» قومیت هزاره است
این کارشناس مسائل افغانستان در اداکه پیرامون اهداف داعش از انجام عملیات انتحاری تروریستی علیه شیعیان اظهار داشت: «در ابتدا می‌بایست توجه داشت، داعش گروهی است که در عراق و سوریه شکست خورده و اکنون افغانستان را کانون تحرکات خود قرار داده است. اساسا مسیر ورود داعش به افغانستان را آمریکایی‌ها باز کردند. بخشی از شکست این نیروها در سوریه توسط نیروهای افغان رقم خورده، لذا این گروه اکنون در پی انتقم گیری از جمعیتی قومی «هزاره» است. در شرایط کنونی هدف اصلی داعش نسل‌کشی و پاک‌سازی یک گروه هویتی – قومی از صحنه اجتماع، سیاست، فرهنگ و اقتصاد کشور افغانستان است. بنابراین، می‌توان اظهار داشت که قومیت هزاره در معرض «تهدید وجودی» قرار دارد.
رژیم صهیوینستی برنده اصلی بحران در افغانستان است
شفیعی در ادامه پیرامون تاثیر تداوم انجام عملیات تروریستی انتحاری مشابه بر وضعیت ثبات در منطقه تاکید کرد: «اساسا باید توجه داشت که تحولات و معادلات سیاسی کشور افغانستان موضوعی است که بازیگران متعدد منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای نسبت به آن منافع و حساسیت‌های ویژه خود را دارند. لذا آنچه که در افغانستان اتفاق افتاده، به مراتب نگران‌کننده‌تر از تحولات اوکراین است و می‌بایست مورد توجه بین‌المللی قرار بگیرد. اکنون ضروری است که سازمان ملل، بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای نسبت به اتفاقات اخیر افغانستان واکنش نشان دهند. زیرا در قرن بیست‌ویکم مساله حقوق بشر این ضرورت را ایجاد می‌کند که بازیگران مختلف در آن دخالت کنند. در میانه بحران اخیر در افغانستان، اساسا می‌توان رژیم صهیونیستی را برنده معادلات ارزیابی کرد. این رژیم با در پیش گرفتن راهبرد «طعمه‌گذاری و آتش بیاری معرکه» تلاش دارند با استفاده از شکاف‌های موجود در افغانستان، کشورهای منطقه غرب آسیا را در مقابل یکدیگر قرار بدهند.»
شیعیان می‌توانند الگوی «خودیاری» را در پیش بگیرند
این کارشناس مسائل افغانستان در بخش پایانی از اظهارات خود در پاسخ به این پرسش که در صورت تداوم هدف گرفته شدن شیعیان توسط نیروهای رادیکال در افغانستان، میی‌بایست چه راهکاری را در پیش بگیرند، گفت: «به طور حتم، اگر طالبان نتواند امنیت کشور را حفظ کند، می‌بایست گروههای قومی مورد تهدید، به ویژه شیعیان الگوی «خودیاری» را در دستور کار قرار بدهند. با این اوصاف، مساله حتمی آن است که تداوم حملات انتحاری علیه شیعیان در آینده نه چندان دور می‌تواند کل منطقه را درگیر خود کند.»
