الوقت- در هفته‌های اخیر اردن شاهد حضور مردم در خیابانها در اعتراض به قرارداد آب در برابر انرژی بوده است که در 22 نوامبر (1 آذر) در حاشیه نمایشگاه جهانی اکسپو در دبی، بین اردن و رژیم صهیونیستی امضا شد. این اعتراضات که سومین جمعه پیاپی خود را پشت سر میگذاشت، در راستای پایان دادن به توافقنامهای بود اردنیها آن را به نوعی نماد تحقیر و وابستگی کشور خود میدانند و با خیانت آمیز نامیدن آن، خواستار لغو این قرارداد و از بین بردن آن شدهاند.
در این قرارداد چنین توافق شده است که امارات با سرمایه‌گذای در اردن اقدام به ایجاد مزرعه‌های خورشیدی در این کشور کند و به این ترتیب اردن اقدام به فروش سالانه 600 مگاوات برق خورشیدی به رژیم صهیونیستی کند، در مقابل رژیم صهیونیستی نیز با احداث تاسیسات نمکزدایی در سواحل مدیترانه، اقدام به فروش سالانه 200 میلیون متر مکعب آب شیرین به اردن خوهد کرد.
این نشست که با حضور جان کری، نماینده ویژه رئیس‌جمهور آمریکا در امور تغییرات اقلیمی، وزیر انرژی رژیم اسرائیل، وزیر آب و هوایی و امنیت غذایی امارات و وزیر آب و آبیاری اردن برگزار شد به نوعی در راستای عملی کردن بیشتر مفاد توافق ابراهیم بود که پیشتر در دولت ترامپ و در راستای عادیسازی روابط کشورهای عربی با رژیم صهیونیستی ایجاد شد.
توافقنامه آب در ازای انرژی پیش از آنکه به امضای طرفین برسد در جلسه‌ای که در ماه سپتامبر فی مابین کارین الحرار، وزیر انرژی رژیم صهیونیستی و محمد الخواجه، سفیر امارات در اسرائیل برگزار شده بود مورد بحث و بررسی قرار گرفت و در آن به چگونگی نقش امارات پس از توافق ابراهیم در رابطه با واسطه‌گری در معاملات منطقه‌ای پرداخته شد؛ در همین راستا و پس از امضای این توافقنامه صفحه رسمی سفارت رژیم صهیونیستی در پیامی توئیتری در 23 نوامبر (2 آذر) نوشت: « اردن، اسرائیل و امارات در راستای اقدام مشترک در هر آنچه که مربوط به بحران آب و هوایی، ایجاد انرژی خورشیدی و ساخت تاسیسات نمکزدایی است، یادداشت تفاهمی امضا کردند»؛ مقامات اسرائیل این توافق را مهمترین توافق پس از توافق سازش بین اردن و اسرائیل در سال 1994 یاد کردند و برخی نیز معتقدند که این توافق در صورت اجرایی شدن یکی از بزرگترین پروژه‌های همکاری از زمان امضای توافقنامه صلح بین کشورها در 27 سال اخیر خواهد بود.
نگرانی مردم اردن از اثرات توافق آبی
در اعتراضات صورت گرفته در امان، مردم این کشور مخالفت خود را با توافقهای وادی عربه و توافق گازی که بین این کشور و رژیم صهیونیستی امضا شده بود نشان دادند؛ این اعتراضات همچنین معطوف به احتمال تغییر قانون اساسی این کشور نیز می‌باشد که در صورت اجرایی شدن منجر به گسترش اختیارات پادشاه آن خواهد شد، مردم معترض در این راهپیمایی‌ها با ابراز مخالفت خود با تغییر قانون اساسی بر این نکته تاکید کردند که همه توافقات با رژیم صهیونیستی که تا کنون به امضای طرفین رسیده است، باید لغو شوند.
طی توافق وادی عربه که در سال 1994 در صحرای عربه بین اردن و رژیم صهونیستی امضا شد، مقرر شد تا رژیم صهیونیستی از آب رود اردن برداشت کرده و در فصول خشک سال آن را به طرف کشور اردن روانه سازد که در میان این کشور از 55 میلیون متر مکعب سهم آبه برخوردار شد اما رژیم صهونیستی به تدریج با رد حق‌آبه اردن و تصرف سهم این کشور در این رود، مدعی شد که این کشور تنها به میزان 3 میلیون متر مکعب از حق‌آبه برخوردار است به همین دلیل اردن در دوره نخست‌وزیری نتانیاهو به سختی قادر به تامین آب مورد نیاز خود از رود اردن بود به گونه‌ای که نخستوزیر وقت این رژیم بارها اردن را تهدید کرد که این کشور را تشنه خواهد گذاشت.
در توافقنامه گازی که در سال 2016 بین شرکت برق ملی اردن اردن (NEPCO) و یک شرکت صهیونیستی (Noble Energy) امضا شد، رژیم صهیونیستی متعهد شد که تا 15 سال اقدام به تجهیز اردن در تامین حدود 45 میلیارد مکعب گاز کند، این توافق به دلیل ایجاد وابستگی گازی اردن به رژیم صهیونیستی با مخالف مردم روبرو شد اما در سال 2019 دادگاه قانون اساسی اردن در حکمی اعلام کرد که قرارداد گازی امضا شده نیاز به تائید پارلمان این کشور ندارد چرا که این شرکت به طور کامل متعلق به دولت است و بنابراین یک نهاد عمومی رسمی و مشمول صلاحدید عمومی نیست.
به گزارش یونیسف اردن دومین کشور در معرض خطر آب در جهان است و طبق اعلام وزارت آب این کشور، اردن به بیش از 900 میلیون متر مکعب آب نیاز دارد و تلاشهای این کشور در سالهای گذشته برای خرید آب از اسرائیل با مخالفت نتانیاهو مواجه شده بود لذا با وجود معضل کم آبی در اردن، امضای چنین توافقنامهای در روزهای اخیر سبب شد تا مردم در خیابان‌های شهر امان حاضر شده و بر علیه "توافق شرم" شعار دهند.
اعتراضات مردم اردن بیش از هر چیز معطوف به این واقعیت است که رژیم صهیونیستی از سویی در پی تدام اشغالگری خود بوده و از سویی دیگر در پی گسترش و تقویت روابط خود در منطقه است و چنین توافقاتی این فرصت را برای دولت یهود فراهم خواهد کرد که با ایجاد وابستگی اقتصادی از طریق تسلط بر منابع استراتژیک آبی و گازی در بین کشورهای منطقه به اهرم‌های فشار اقتصادی دست یابد تا از هرگونه اقدام احتمالی این کشورها علیه خود جلوگیری کند، در واقع آمریکا با جلب همراهی کشورهای عربی منطقه در پی آن است تا اسرائیل را به مرجع اقتصادی غرب آسیا تبدیل کند تا در صورت خروج احتمالی از منطقه این رژیم به تنهایی قادر به ایجاد و حفظ موزانه قوا به نفع خود باشد.
در همین راستا سایت روزنامه المجد اردن در گزارشی در خصوص اعتراضات اخیر نوشت: «مردم شعارهایی را علیه شکل و محتوای این توافق سر دادند و تاکید کردند تا زمانی که توافق لغو نشود به حرکت خود ادامه خواهند داد و مخالفت خود را به طور مطلق با هرگونه عادیسازی با رژیم صهیونیستی اعلام کردند؛ همچنین شرکت‌کنندگان در این راهپیمایی نسبت به خطر پیشروی در روابط با اشغالگران به دلیل تاثیرات وخیم آن بر اردن از نظر اقتصادی، سیاسی و همچنین مسئله فلسطین هشدار دادند و از دولت خواستند تا با استفاده از مشارکت سایر کشورهای همسایه راه حل‌هایی را با ابعاد ملی در رابطه با حل بحران آب و انرژی از طریق راهبردهای ملی جامع جستجو کند».
علاوه بر این سایر تحلیلگران و کارشناسان اردنی بر این نکته تاکید دارند که مقدار آب توافق شده در این قراداد در مقایسه با مساحت زمینی که اردن برای ایجاد مزرعه خورشیدی برای تامین برق مورد نیاز اسرائیل اختصاص خواهد داد، عدد بسیار کمی است؛ همچنین عمر سوشان رئیس اتحادیه محیط زیست اردن در مخالفت با توافقنانه آب در برابر انرژی به این مهم تاکید کرده است: «این توافق یک پروژه سیاسی است و نمی‌توان امضای این توافقنامه را با استناد به تغییرات آب و هوایی توجیه کرد چرا که این توافق در راستای پروژه عادیسازی است و در مقابل برای حل بحران آب اردن، باید شبکه آب ملی این کشور را تقویت کرد و نباید در این خصوص به اسرائیل تکیه کرد».
مراد العضایله دبیر کل حزب جبهه عمل اسلامی در تشریح اعتراضات مردم این کشور و حضور آنها در خیابانها به این نکته اشاره کرد: «اردنیها عادیسازی را رد میکنند و آن را خیانت به خون شهدا و خیانت به خون ارتش عرب می دانند؛ پروژه های عادیسازی برای ورود به خانه های اردنی ها از طریق توافقنامه آب در برابر انرژی، توافق گاز و پروژه های دیگر در نظر گرفته شده است»؛ علیرغم مخالفت‌های مردمی و مطالبات آنها در جهت اقدام نمایندگان پارلمان این کشور در راستای لغو این توافقنامه، در صورتیکه دولت اردن اقدام به لغو این قرارداد نکند، مزرعه خورشیدی مورد نیاز برای تامین انرژی اسرائیل تا سال 2026 ساخته خواهد شد و همانطور که گفته شد این اقدام سبب خواهد شد تا اردن برای تامین منابع آبی مورد نیاز خود به رژیم صهیونیستی وابسته شود که با توجه به حضور جمعیت 10 میلیونی فلسطینیان در این کشور این امر میتواند در صورت عدم مدیریت زمینه‌های تداوم اعتراضات داخلی را فراهم آورد و در دراز مدت چالش‌هایی را در رابطه دو سویه مردم و حاکمیت این کشور ایجاد کند.
