نمایش ماکرون برای احیای وجهه و جایگاه سنتی فرانسه در سطح منطقه‌ای و نیز معرفی خود به عنوان یک ناجی در مبارزه با تروریسم را می‌توان نمایشی شکست خورده و فاقد نتایج میدانی مورد ارزیابی قرار داد.
الوقت – نشست بغداد با عنوان «بغداد برای همکاری و مشارکت» در 28 آگوست 2021 (6 شهریور 1400) در پایتخت عراق برگزار شد که در میان دعوت شدگان بیش از همگان، بدون تردید، حضور امانوئل ماکرون به عنوان رئیس جمهوری یکی از قدت‌های بزرگ جهانی مورد توجه قرار گرفت. حضور ماکرون در کشور عراق به وضوح با اهداف و برنامه‌ریزی‌ای فراتر از حضور در اجلاس یک روزه بغداد قابل بازخوانی و تحلیل است.
فرانسه در جستجوی احیای جایگاه سنتی و اهداف اقتصادی
رئیس‌جمهوری فرانسه، تنها رئیس دولت یا مقام بلندپایه سیاسی در میان قدرت‌های فرامنطقه‌ای حاضر در اجلاس بغداد محسوب می‌شد. پاریس در سودای احیای نقش و جایگاه سنتی خود در غرب آسیا و شمال آفریقا است. در واقع، فرانسه در سال های اخیر، به سرعت درگیر جنگ های نظامی در آفریقا - مانند لیبی، مالی و جمهوری آفریقای مرکزی بوده است - اما اخیرا به یک نیروی دیپلماتیک در خاورمیانه تبدیل شده است. اگرچه فرانسه در تامین منافع اقتصادی خود در غرب آسیا موفقیتهایی داشته است، اما در بعد سیاسی با برخی سیاستهای شتابزده به عنوان مثال در برابر سوریه و ایران، نتوانسته است کاملا اهداف خود را تامین کند. بنابراین پاریس در اواخر دوران فرانسوا اولاند و اوایل دوران امانوئل ماکرون سعی نمود در بخش‌های مختلف آسیا به اقتضا موضوع، سیاستهای جدیدتری را در دستور کار خود قرار دهد. محور اصلی سیاستهای ماکرون احیای شکوه و عظمتی است که قبلا شارل دوگل آن‌را مدنظر داشت اما قطعا تفاوتهایی در تاکتیک‌ها و بعضی راهبردهای ماکرون دیده می‌شود.
ماکرون با بررسی برخی از سیاستهای ناکام دهه اخیر فرانسه نلاش می‌کند برای جبران آنها از یک سو چند جانبه‌گرایی را به عنوان سیاستی عام و موفقیت آمیز در قالب همسویی با آمریکا و اتحادیه اروپا در مورد مناطق مختلف جهان و بخصوص غرب آسیا در پیش گیرد. در این میان، خروج آمریکا از اروپا و خاورمیانه و بی تفاوتی بین کشورهای اروپایی ، یک خلأ ژئواستراتژیک ایجاد کرده است. در واقع پاریس به دنبال راه های جدیدی برای حفظ استقلال خود در سیاست دفاعی و پر کردن خلاء استراتژیک است که به دلیل کاهش علاقه آمریکا به اروپا و مناطق دیگر چون خاورمیانه ایجاد شده است. ماکرون پیشتر گفته بود که قدرت های منطقه می دانند چگونه این خلاء را به نفع خود تبدیل کنند. بر این اساس ، فرانسه از تابستان 2020 با تمام انرژی به مقابله با ترکیه در لیبی و مقابله با نفوذ تهران در لبنان روی آورد.
مکرون نجات‌بخش یا حامی تروریسم؟
در شرایطی که ماکرون قصد دارد خود را به عنوان یک ناجی و حامی دولت عراق در مبارزه با تروریسم نشان دهد، تمام شواهد و قراین نشانگر آن هستند که چنین جامه‌ای بر تن پاریس بسیار گشاد بوده و فرسخ‌ها با حقایق فاصله دارد. شاید یکی از مهم‌ترین و قابل تامل‌ترین استدلال‌های تاریخی در نشان دادن واقعیت شعار مبارزه با تروریسم غرب و دولت فرانسه را بتوان در جملات کشیش مسیحی «نیقودیموس داود متی» رئیس کلیسای ارتدوکس موصل و کردستان عراق، خطاب به ماکرون مشاهده کرد.
رئیس کلیسای ارتدوکس موصل و کردستان عراق به مکرون در جریان دیدار رئیس جمهوری فرانسه از موصل می‌گوید: «همان طور که شما از من سوالی پرسیدید من نیز از شما می پرسم. داعش به موصل آمد. آنها در روز روشن به موصل حمله کردند و نه شبانه؛ و همچنین در برابر چشمان همه دنیا و در برابر ماهواره هایی که دائما عراق را زیر نظر دارند! آیا عقلانی است که نتوان داعش را قبل از رسیدن به موصل متوقف کرد؟ آنها به موصل آمدند، ما را آواره روستاها کردند و دو ماه بعد ما را از روستاها هم کوچاندند. آیا عقلانی است که کسی آنها را ندیده باشد یا کشورهای بزرگ، توانایی متوقف کردن آنها را نداشته باشند؟»
این جملات و پرسش‌های کشیش مسیحی با اندکی تامل، افشاکننده ماهیت واقعی دولت ماکرون و کلیت کشورهای غربی در بحث مبارزه با تروریسم است. زمانی که داعش در عراق در حال ترک‌تازی بود و به دروازه‌های بغداد رسیده بود، پاریس و دیگر کشورهای غربی با سکوت و انفعال خود تنها حامی جبهه تروریسم بودند لذا سر دادن شعار بعد از پایان خلافت خودخوانده داعش، تنها فیگور برنده گرفتن و بهره‌برداری وارونه از ماجرا خواهد بود.
در سطحی دیگر، یکی از مسائلی که موجب تشدید تردید در اهداف ضد تروریستی دولت فرانسه و ماکرون در سفر اخیر خود به بغداد می‌شود، در ارتباط با ممانعت پاریس از حضور پیدا کردن دولت سوریه در نشست بغداد است. بنابر قراین موجود، مانع اصلی عدم دعوت نماینده رسمی دولت قانونی سوریه به بغداد، ماکرون و دولت فرانسه بوده است. این امر در شرایطی اتفاق می‌افتد که دولت بشار اسد طی سال‌های گذشته بیشترین نقش را در مبارزه با تروریسم به ویزه گروه داعش در منطقه داشته و ملت سوریه بیشترین هزینه را در مقابله با جریان تکفیری مورد حمایت غرب ارتجاع عربی متحمل شده اند.
بدون تردید، اگر در منطقه غرب آسیا یک بازیگر به عنوان سکاندار اصلی مبارزه با داعش و تروریسم معرفی شود، هیچ بازیگر نخواهد بود جز دمشق. با این اوصاف، با وجود تمامی رشادت‌ها و جان فشانی‌های ملت سوریه و دیگر اضلاع محور مقاومت در مبارزه با تررویسم در معنای واقعی آن، کشورهای غربی همانند آمریکا و فرانسه با تحریم و فشار بر دولت بشار اسد همواره موجب تقویت جبهه تروریست‌ها بوده‌اند. در چنین وضعیتی ممانعت ماکرون از حضور سوریه در نشست بغداد نیز نشانگر ان است که غربی‌ها همچنان در جبهه حامیان تروریسم قرار دارند و لفاظی‌های آنها در عرصه مبارزه با تروریسم تنها یک دروغ بزرگ است.
نمایش شکست خورده سیاسی مکرون در سطح منطقه
نمایش ماکرون برای احیای وجهه و جایگاه سنتی فرانسه در سطح منطقه‌ای و نیز معرفی خود به عنوان یک ناجی در مبارزه با تروریسم را می‌توان نمایشی شکست خورده و فاقد نتایج میدانی مورد ارزیابی قرار داد. اکنون بر همگان پوشیده نیست که تلاش‌های دو سال گذشته فرانسه برای مدیریت وضعیت در لبنان، نه تنها موجب برقراری ثبات در این کشور نشده، بلکه بحران را در این کشور به طور گسترده افزایش داده است. همچنین، حضور فرانسه در سوریه که تحت عنوان حمایت از نیروهای دموکراتیک سوریه که بخش عمده آن را کردها تشکیل می‌دهند، صورت می‌گیرد، در آینده نزدیک محکوم به شکست خواهد بود. زیرا خروج آمریکا از افغانستان نشان داد که غربی‌ها برنامه بلندمدتی برای حضور در منطقه نداشته و این سناریو در ارتباط با سوریه نیز قابل تکرار است و به طور حتم در آینده نزدیک دمشق کنترل قانونی خود را بر مناطق شمالی کشور نیز اجرایی خواهد کرد. در چنین وضعیتی، به طور حتم فرانسه توانایی اقدام مستقل و یکجانبه را نخواهد داشت و این به معنای شکستی بزرگ‌تر برای پاریس خواهد بود.
تمامی واقعیات میدانی نشانگر آن است که دست و پا زدن‌های فرانسه برای نفوذ در منطقه رد قالب شعارهایی همانند مبارزه با تروریسم، حمایت از برقراری ثبات در کشورهای غرب آسیا و حمایت از کشتی‌رانی آزاد در آب‌های خلیج فارس و... عملا فاقد پشتوانه بوده و پاریس به تنهایی توانایی اجرای هیچ‌گونه اقدامی مستقلی را در منطقه نخواهد داشت.
