پایگاه تحلیلی الوقت - افغانستان این روزها حال و روز خوشی ندارد، به لطف یک تهاجم نظامی 20 ساله و حال خروج بی برنامه مهاجمان بحران بی ثباتی امنیتی افغانستان تشدید شده است.
طی 2 روز گذشته مذاکراتی که تحت عنوان مذاکرات صلح میان طالبان و نمایندگان دولت و گروه های سیاسی در دوحه، پایتخت قطر جریان داشت، نتیجه ای در بر نداشت و هنوز خبری از آتش بس نیست.
از سوی دیگر همزمان که نیروهای آمریکایی و ناتو در حال خروج از افغانستان هستند، حملات و پیشروی طالبان نیز در حال بیشتر شدن است و تا اینجای کار به نظر می رسد که همه فاکتورها و زمینه ها برای قدرت گیری طالبان در افغانستان فراهم است.
اما به تازگی یک فاکتور دیگر به تحولات افغانستان در حال افزوده شدن است و آن نقش آفرینی ترکیه در سرزمین افغان هاست.
همزمان با خروج نظامیان خارجی از خاک افغانستان، ترکیه تلاش دارد تا خلا ناشی از حضور ناتو و آمریکا را پر کند. نظامیان ترکیه طی حدود 20 سال گذشته در قالب نیروهای ناتو در افغانستان حضور داشتند، اما حال گفته شده که آنکارا در حال مذاکره با واشنگتن برای ادامه حضور نظامی در افغانستان است.
حتی گفته شده که اردوغان و بایدن بر سر تامین امنیت فرودگاه کابل پس از خروج ناتو و آمریکا به "توافق کلی" دست یافته اند و رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه اخیرا در دیدار با جو بایدن همتای آمریکایی خود در بروکسل گفت سربازان ترکیه می‌توانند پس از خروج ناتو و آمریکا برای محافظت از فرودگاه "حامد کرزای" در کابل بمانند. اردوغان اما تاکید کرد برای اجرای این ماموریت، آمریکا باید در امور دیپلماتیک، لجستیک و مالی از ترکیه حمایت کند و پاکستان و مجارستان نیز این کشور را همراهی کنند.
اعلام جنگ طالبان با ترکیه
در عین حال اعلام تداوم حضور نظامی ترکیه در افغانستان با واکنش تند طالبان مواجه شده و این گروه ترکیه را آغاز یک درگیری تهدید کرده است.
در همین ارتباط نیز محمد نعیم وردک، سخنگوی دفتر سیاسی طالبان گفته است که ما با ماندن ترکیه در افغانستان به بهانه تامین امنیت فرودگاه کابل مخالفیم. در صورتی که نیروهای ترکیه در افغانستان بمانند ما علیه آنها می‌جنگیم.
نعیم وردک افزود:« آنکارا قبلا تعهد داده که دست به هیچ اقدامی که مورد قبول ما نباشد، نزند. اما متأسفانه بعدا در رسانه‌ها شنیدیم که آنها در افغانستان می‌مانند. این موضوع به پایان رسیده است و هیچ گفتگویی درباره آن با ترکیه وجود ندارد هرچند که تماس‌هایی میان طالبان و طرف‌های مختلف منطقه‌ای و فعال در عرصه افغانستان که تمایل به شراکت و دوستی دارند وجود دارد. همکاری پاکستان با ترکیه در این راستا مشکلی برای ما ایجاد نمی‌کند.»
نظر دولت کابل چیست؟
مولود چاووش‌اوغلو، وزیر خارجه ترکیه گفته است فرودگاه کابل "دروازه افغانستان به جهان" است و دولت افغانستان با تامین امنیت این فرودگاه توسط سربازان ترکیه موافق است.
محمد حنیف اتمر، وزیر امور خارجه افغانستان در واکنش به سخنان وزیر خارجه ترکیه، نقش این کشور در تامین امنیت فرودگاه حامد کرزی در کابل پس از خروج نظامیان آمریکایی را حائز اهمیت دانست و خاطرنشان کرد که افغانستان حاضر است با ترکیه در این رابطه همکاری کند.
در عین حال پیشنهاد همکاری پاکستان با ترکیه حساسیت دولت افغانستان را برانگیخت. البته باید توجه داشت که ترکیه به دلیل رابطه ویژه خود با پاکستان و تاثیرگذاری این کشور بر طالبان به این همکاری نیاز دارد.
موضع گروه های داخلی ترکیه درباره ادامه حضور در افغانستان
با وجود تلاش دولت اردوغان برای ادامه و گسترش حضور نظامی ترکیه در افغانستان، اما گروه های مخالف اردوغان در ترکیه و رسانه‌های وابسته به آنها به شدت با ماندن سربازان این کشور در افغانستان مخالفت می‌کنند.
پایگاه خبری "اۇدا تی‌وی" متعلق به مخالفان دولت در تحلیلی از قایاخان اویغور می‌پرسد: «اگر دولتی نتواند حتی فرودگاه پایتختش را کنترل کند پس دلیل حمایت خارجی از آن دولت چیست؟ درحالی‌که هیچ یک از اعضای ناتو این وظیفه را قبول نکرده‌اند چرا ترکیه آن‌را پذیرفته است؟»
اویغور در ادامه تحلیل خود می‌نویسد به نظر می‌رسدآمریکا برای اثبات اینکه ترکیه یک متحد صادق است این کشور را امتحان می‌کند.
او افزود: «اگر بکوشیم مسئله را از دید آنکارا نگاه کنیم غیراز تلاش برای حمایت خارجی از سیاست داخلی ترکیه نمی‌توان پاسخ معقولی برای آن پیدا کرد.»
اردوغان بدنبال چیست؟
اردوغان به تازگی نیز در جریان سفر به قبرس شمالی نیز باردیگر تاکید کرد که نظامیان این کشور همچنان آماده حضور در افغانستان هستند و گروه طالبان را به اشغال خاک افغانستان متهم کرد.
برخی گفته اند که این موضع گیری های اردوغان و اصرارش برای ادامه حضور نظامی در افغانستان با توجه به مسائل و تحولات داخلی در ترکیه صورت می گیرد. در واقع به اعتقاد این کارشناسان، با توجه به کاهش محبوبیت اردوغان در داخل ترکیه، او حال در تلاش برای افزایش ماجراجویی ها در خارج از مرزهای این کشور و جلب حمایت بیشتر از سوی آمریکایی هاست. براین اساس ترکیه با تداوم حضور نظامی در افغانستان، هم حمایت بییشتری از سوی آمریکا جلب خواهد کرد و هم تبلیغات و ژست های عثمانی گری خود را این بار در افغانستان ادامه خواهد داد.
اما در این میان نمی توان از فرصت های اقتصادی احتمالی برای ترکیه در آینده تحولات افغانستان نیز چشم پوشی کرد. در صورتی که افغانستان با حضور نظامیان ترکیه بتواند به ثباتی نسبی دست یابد، تردیدی نیست که این کشور بازار قابل توجهی برای کالاها و تولیدکنندگان ترکیه خواهد بود و تجار ترکیه در واقع به یک بازار 30 میلیونی دسترسی خواهند داشت. از سوی دیگر ترک ها با تداوم حضور نظامی در افغانستان خود را در قامت یک ناجی مسلمان نشان خواهند داد و با توجه به این که حساسیت چندانی در سطح جامعه افغانستان نسبت به نظامیان ترکیه وجود ندارد، جلب مشتریان بازار افغانستان نیز برای ترک ها با دشواری کمتری همراه خواهد بود.
