الوقت- براساس تفاهم نامه خط لوله صلح یا خط لوله گاز صادراتی ایران به هند و پاکستان، قرار بود ایران به مدت 25 سال، گاز خود را بفروشد. از سوی دیگر هر چند قرار بود این خط لوله در 31 دسامبر سال 2014 به بهره‌برداری برسد، اما تا کنون کوچکترین اقدامی از سوی پاکستان به منظور احداث خط لوله صلح انجام نشده است و پاکستان علت عدم شروع فعالیت را به ناتوانی در تامین هزینه‌ها ، مشکلات مالی و در این اواخر بحث تحریم‌های ایران از سوی آمریکا مرتبط گرده است. در این میان در طی ماه های گذشته دولت پاکستان و دولت چین برای اجرای یک خط لوله انتقال گاز مایع به طول 800 کیلومتر به توافق رسیدند و دولت پاکستان همچنین از احتمال اتمام اجرای لوله گذاری خط لوله صلح توسط دولت چین خبر داد و شرکت خط لوله چین نیز از طرف دولت چین مأموریت اجرای خط لوله انتقال گاز ایران به پاکستان را بر عهده گرفت. در این بین به راستی نگاه کنونی چین به خط لوله گازی ایران- پاکستان چیست؟ آیا چین می تواند گره خط لوله صلح را باز کند؟
در پاسخ باید گفت بنا بر برآوردهای واحد تحقیقات شرکت ملی نفت چین (سی ان پی سی) تقاضا برای گاز طبیعی این کشور، تا سال ٢٠٢٠به ٣٣٠ میلیارد مترمکعب خواهد رسید. در این میان دولت چین برای رهایی از وابستگی به ذغال سنگ و همچنین کاهش واردات نفت خام، به سوختی پاک تر یعنی گاز طبیعی به عنوان عاملی مهم در برآوردن تقاضای روز افزون صنعت و حمل و نقل خود چشم دوخته است .
هم اكنون چین سومين كشور خریدار گاز در جهان مي باشد و با سرعت شديدي در حال افزايش است. در این میان وابستگی روزافزون کشور‌ها خصوصا کشورهایی همچون چین به منابع انرژی، باعث تقویت جایگاه امنیت انرژی در عرصه سیاسی و دیپلماتیک شده و رقابت‌های بین‌المللی بر سر دسترسی به این منابع را تشدید کرده است. چین نیز با توجه به رشد بالای اقتصاد و مصرف روزافزون انرژی، تلاش‌های عمده‌ای در این زمینه انجام داده است و به عنوان یکی از مصرف‌کنندگان عمده انرژی در جهان، با استفاده از ابزار دیپلماسی انرژی در خاورمیانه و آسیای مرکزی تلاش می کند تا نگرانی عمده خود در خصوص امنیت انرژی را تا حدودی مرتفع سازد. لذا جدا از اینکه آسیای مرکزی یکی از مناطقی است که جایگاه ویژه‌ای در دیپلماسی انرژی چین دارد (ترکمنستان بخش مهمی از نیاز گازی چین را تأمین می کند ( ، چین همچنین تلاش می کند از فرصت رفع تحریم های ایران بهره جسته و حجم بیشتری از گاز ایران را وارد کند. در همین راستا خط لوله گاز ایران به پاکستان میتواند در چشم انداز میان مدت تا چین نیز کشیده شود و مسیر سنتی 12 هزار کیلومتری انتقال حامل های انرژی تا دوهزار و 395 کیلومتر کاهش یابد.
در این بین باید توجه داشت که ایران به حضور چین در پروژه خط لوله گاز ایران-پاکستان تمایل دارد و امتداد این خط لوله به چین از طریق پاکستان در راستای منافع هر سه کشور ایران، چین و پاکستان است. علاوه براین، نقطه شروع کریدور اقتصادی چین و پاکستان، سی پی ای سی است و بدلیل این که نقطه انتهایی کریدور سی پی ای سی در استان شین جیانگ چین است (این استان در حال حاضر یک مرکز انرژی برای واردات گاز از آسیای میانه است ) این منطقه میتواند مسیری برای انتقال گاز ایران به چین نیز به شمار رود. از سوی دیگر، چین در گذشته با خرید شرکت‌های فعال در حوزه دریای کاسپین و کنترل بخشی از بازارها بر سر دستیابی به منابع انرژی حوزه کاسپین موفق تر از روسیه و غرب عمل کرده است. در این بین در حالی که رهبران پکن به دنبال ایجاد یک کریدور اقتصادی میان پاکستان و بخش های غربی کشورشان هستند مشارکت چین در طرح خط لوله گاز صلح ایران و پاکستان به تحقق و راه اندازی آن در دو سال آینده کمک خواهد کرد و می تواند تا دسامبر 2017 به واقعیت برسد و به نحوی با گذر از موانع امریکایی در کنار پیگیری «دالان اقتصادی چین و پاکستان» به افزایش نقش چین در معادلات گازی منطقه کمک کند.
فرزاد رمضانی بونش
