الوقت- هوادارنش او را اصلاحگر بزرگ تاریخ معاصر عربستان میدانستند و مخالفان در موردش معتقدندکه او فردی است تشنه قدرت با رفتارهای غیرقابل پیشبینی که در راه رسیدن به پادشاهی آماده قربانی کردن هر آن کس است که سد راه او قرار گیرد.
محمد بن سلمان ولیعهد جوان سعودی کسی است که از زمان به قدرت رسیدن پدرش ملک سلمان در سال 2015 تاکنون، سرنخ تمام سیاستهای پادشاهی به او ختم میشود و حاکم دوفاکتوی عربستان لقب گرفته است. اگرچه در پیش گرفتن طرح اصلاحات در حوزه اجتماعی و فرهنگی موجب مجبوبیت او در میان قشر جوان جامعه عربستان در اوایل کسب منصب ولیعهدی در سال 2017 شد اما تصمیمات بحرانزا و پرهزینه او در سیاست خارجی در کنار شروع موج سرکوب علیه فعالان سیاسی و مدنی، به مرور از جمع حامیان او کاسته و بر حجم مخالفانش افزوده است.
بن سلمان که چهره ای ناشناخته و کم تجربه در میان سایر شاهزادگان خاندان سعودی برای رهبری عربستان در نسل پس از پسران عبدالعزیز محسوب میشود، از آغاز کودتای بدون خونریزی علیه پسرعمویش محمد بن نایف در سال 2017، همواره نسبت به برکناری از مقام ولیعهدی احساس خطر کرده است به صورتی که این ترس موجب دیدگاه پارانویایی او نسبت به مقامات نظامی و سیاسی شده است.
از زمان روی کار آمدن بن سلمان به عنوان ولیعهد حداقل پنج تصفیه بزرگ انجام شده است. برکناری فرمانده کل ستاد مشترک شاهزاده فهد بن ترکی و فرزندش در شهریور 1399 آخرین مورد از مجموعه تصفیههای انجام شده توسط ولیعهد به دلیل ترس از اقدامات مخالفان داخلی بود. مشهور است که فهد بن ترکی با محمد بن سلمان بر سر جنگ یمن و مشخصاً تصرف جزیره استراتژیک سقطرا توسط امارات و سقوط عدن به دست نیروهای وفادار به امارات دچار اختلاف شدید شده بود.
از دیگر اقدامات او میتوان به زندانی کردن بیش از 300 تاجر و شاهزاده ثروتمند سعودی در هتل کارلتون، بازداشت اعضای برجسته شورای بیعت و 300 کارمند دولت، دستگیری محمد بن نایف و احمد بن عبدالعزیز برادرزاده و برادر ملک سلمان، دستگیری میتب بن عبدالله، دستگیری علمای مسلمان مانند سلمان العوده رهبر جریان الصحوه، کمپین فشار علیه فعالان زن و وکلای حقوق بشر، و همچنین زندانی کردن فرزندان ملک عبدالله (ترکی، متعب، فیصل و مشعل بن عبدالله) اشاره کرد.
دشمن در خانه
در طول کمتر از 4 سال عهدهدار بودن مقام ولیعهدی، محمد بن سلمان هیچگاه به اندازه مقطع کنونی موقعیت خود برای حفظ این پست و رسیدن به پادشاهی پس از مرگ پدرش را در خطر احساس نکرده است.
وی در دوران مسئولیت به قدری دچار اشتباه در تصمیمگیری شده است که امروز پادشاهی سعودی از نظر نظامی و اقتصادی ضعیف تر از هر زمان دیگری در تاریخ مدرن آن است و اعتبار منطقهای و بینالمللی آن کاهش یافته است.
پنج سال بعد از اجرای پروژه حیوان خانگی بن سلمان در یمن و آغاز تهاجم گسترده نظامی به این کشور، ائتلاف نظامی از هم فروپاشیده و ارتش عربستان در جنگ زمینگیر است، دولت مستعفی منصور هادی در عدن تنها بر روی کاغذ وجود دارد، جنوب یمن توسط نیروهای وفادار به ابوظبی و مخالف عربستان کنترل میشود، و انصارالله هنوز در صنعا هستند و هنوز قادر به شلیک موشک هایی هستند که می توانند به ریاض ، جده و مناطق وسیعی از خاک عربستان بویژه آرامکو برسند. جنگ ماهیانه 1 میلیارد دلار هزینه دارد و فشارهای بینالمللی برای پایان دادن به جنگ بر ریاض افزایش یافته است.
در این شرایط بغرنج، بدگمانیهای بن سلمان به برنامههای کاخ سفید پس از کنار رفتن ترامپ و آمدن تیم دموکرات با شعارهای تند علیه اقدامات سرکوبگرانه و بحران آفرین بن سلمان مانند قتل جمال خاشقچی، سرکوب فعالان زن و مخالفان در خاندان سعودی، موجب تشدید نگاه پارانوایی او به اطرافیانش بویژه در میان خوانواده ملک سلمان و بردارانش شده است. در همین راستا طی روزهای گذشته العهد جدید به نقل از منابعی اعلام کرد که محمد بن سلمان دستور ممنوع الخروج شدن برادرش شاهزاده سلطان بن سلمان به خارج از کشور را صادر کرده است.
ملک سلمان بن عبدالعزیز آل سعود در طول زندگی خود با شش زن ازدواج کرد. 12 فرزند پسر و یک دختر حاصل ازدواجهای ملک سلمان بوده است که از این تعداد 9 بردار محمد بن سلمان به نامهای سلطان، عبدالعزیز، فیصل، سعود، ترکی، نایف، خالد، بندر و راکان در قید حیات هستند.
بیتردید با افزایش احساس تهدید بن سلمان از فشارهای کاخ سفید بر پدرش و یا اقدامات داخلی مخالفان، دامنه نگاه بدبینانه ولیعهد از سطح عمو و عموزادههایش اکنون به واهمه از بردارانش نیز سرایت کرده است. در حالی که بن سلمان با دستگیریها و سرکوبها به دنبال نشان دادن میزان تسلط خود بر اقدامات مخالفان است اما پیامی که این پاکسازی های مداوم به بیرون می فرستد ، کاملاً بلعکس نشان از ناپایدار بودن شرایط پادشاهی تحت رهبری بن سلمان میباشد که این امر موضع منتقدان در مورد خطرات تکیه زدن بن سلمان بر تخت پادشاهی را تقویت میکند.