الوقت- به رغم آنکه در طی یك ماه گذشته نشانه هایی از وجود اختلاف در مواضع عربستان و مصر درباره مسائل منطقه ای به ویژه در سوریه مشاهده می شد، اما با گذر زمان شكاف ها میان دو كشور شكل شفاف تری به خود گرفته است که از نمونه های آن می توان به سخنان اخیر سخنگوی وزارت خارجه مصر اشاره کرد.
روز گذشته، ابوزید سخنگوی وزارت خارجه مصر در گفتگو با روزنامه عربستانی الحیات گفته بود كه «با عربستان در زمینه مفاد توافق ژنو توافق نظر داریم اما درباره آینده بشار اسد که باید در قدرت باقی بماند یا اینکه کنار گذاشته شود اختلاف نظر داریم و معتقدیم این مسأله وابسته به مردم سوریه است که آینده او را رقم خواهند زد».
این موضع گیری به نحو صریح تری نسبت به گذشته پرده از اختلافات مصر و عربستان بر می دارد؛ اختلافات دو كشور درباره مسائل منطقه ای بویژه سوریه بیش از مسائل دیگر در سخنان مقامات مصری جلوه دارد؛ به نحوی که در موضوع سوریه، قاهره بارها به صراحت و به تلویح اعلام كرده كه با ماندن بشار اسد در قدرت مخالفتی ندارد، اما ریاض هیچگاه به كمتر از بركناری اسد رضایت نداده است . از سویی دیگر در حالی که عربستان، آمریکا، قطر، ترکیه، فرانسه در بیانیه‌ای مشترک، مخالفت کامل خود با اقدامات نظامی روسیه در سوریه را اعلام کرده‌اند، عبدالفتاح السیسی رئیس‌جمهور مصر و محمد بن زاید آل نهیان ولی‌عهد ابوظبی در تماسی تلفنی بر پایبندی دو کشور به حل سیاسی بحران‌های کشورهای منطقه به‌گونه‌ای که نهادها و ساختار‌های این کشورها حفظ شوند، تأکید کردند.
اختلاف مواضع دو كشور درباره مسائل متعدد منطقه ای قابل ردیابی است و آنچه مانع از بروز اختلاف نظرها می شود ملاحظاتی است كه قاهره در روابط خود با عربستان دارد؛ بعنوان نمونه در حالیکه عربستان در باتلاق یمن گرفتار شده است، حضور مصر در ائتلاف عربی علیه یمن تنها حالتی نمادین دارد و مصر هیچگاه حضور جدی در عملیات نظامی در یمن نداشته است و برای دستیابی به راه‌حلی سیاسی برای بحران یمن تلاش می‌کند.
موضع متفاوت دیگری نیز که از سوی عربستان و مصر مطرح است، در موضع نسبت به اخوان‌المسلمین نمود پیدا می‌کند. نظام کنونی مصر که با کنار زدن اخوان‌المسلمین خود را به قدرت رساند، از این گروه و به قدرت رسیدن آن چه در مصر و حتی در کشورهای دیگر چون سوریه و لیبی و یا یمن هراس دارد و به قدرت رسیدن اخوان‌المسلمین را خطری علیه ثبات منطقه و در نتیجه خطری علیه خود به شمار می‌آورد. اما در مقابل عربستانی‌ها با وجود این که نگرانی‌های مصر را در این زمینه درک می‌کنند، اما بر این باورند که این نگرانی زیاد صرفا یک فوبیا است و شاید این میزان نگرانی قاهره از اخوان‌المسلمین در کشورهای دیگر را بیش از حد به حساب می‌آورند.
تشکیل نیروی مشترک عربی که عبدالفتاح سیسی پیشنهاد آن را رسما مطرح ساخته بود، نیز از مسائلی است که تاخیر در تشکیل آن همسو نبودن استراتژی‌ها را نشان می‌دهد. به طور کلی تفاوت در استراتژی‌ها و دیدگاه‌ها بویژه در موضوع تروریسم به ضعف استراتژی کلی عربی منجر شده است و باعث شده که اندیشه تشکیل نیروی مشترک عربی دست کم تا به این لحظه با پیشرفت چشم‌گیری روبه‌رو نشود.
در سطح بین المللی نیز افزایش ارتباطات بین مصر و روسیه در واگرایی مصر از عربستان بی تاثیر نبوده است. چرا که واشنگتن و مسکو از وی در مقابل تروریست های صحرای سیناء حمایت و پشتیبانی می کنند و عربستان سعودی نیز که نسبت به بعضی موضع گیری های روسیه خشمگین بوده، از این روابط بسیار غضبناک گردیده است.
در مجموع باید گفت که سیاست های مصر با عربستان سعودی بسیار تفاوت دارد و تشدید این اختلافات نیز نتیجه تغییرات سیاسی بزرگی است که این کشورها با آن مواجه بوده اند، از فروپاشی دولت اخوان المسلمین در مصر تا انقلاب تدریجی وابستگان پادشاه قبلی عربستان بر علیه پادشاه جدید، به علاوه سیاست های هجومی ملک سلمان و دخالت نظامی در امور بعضی از کشورهای عربی و معرفی خود به عنوان نماینده اعراب در سطوح منطقه ای و بین المللی، همه از مواردی هستند که موجب بروز و تشدید این اختلافات گردیده اند.
جواد مددی
