پایگاه تحلیلی الوقت - مراسم رونمایی از کتاب های منتشر شده از سوی موسسه اندیشه سازان نور در محل این پژوهشکده مطالعاتی در تهران برگزار شد.
در این مراسم از کتاب‌های «اخوان المسلمین سوریه و آینده تحولات این کشور» اثر فرزان شهیدی، «نهضت اربعین و تأثیرات آن بر هندسه غرب آسیا» اثر رضا واعظی، «اسرائیل؛ ادامه یا خاتمه» اثر محمد پاکدامن، «معنای رقابت ایران و عربستان؛ راه‌های پیش رو» اثر محمدجواد سلطانی و اردشیر کاظمی، «ایران و ترکیه؛ خصومت، رقابت و شراکت» و «نگاه روسیه به ایران» اثر شعیب بهمن، «محور مقاومت، شرحی بر ویژگی‌ها و وجوه مختلف» اثر مهدی هدایتی شهیدانی و محمدرضا بابایی و «تقویم مقاومت» اثر جمعی از نویسندگان مؤسسه مطالعات راهبردی اندیشه‌سازان نور رونمایی شد.
در ابتدای این مراسم دکتر کمالی، «مدیر شورای کتاب موسسه مطالعاتی اندیشه سازان نور»، پیش زمینه ای از فعالیت ها و کتاب های منتشر شده از سوی این موسسه مطالعاتی را عنوان کردند و در عین حال نقدهایی کلی و عمومی را متوجه حوزه کاربرد کتاب در کشور برشمردند.
در نقد نخست دکتر کمالی عنوان داشت که متاسفانه بواسطه کمبود بودجه، در اولین مرحله بودجه های پژوهشی است که حذف می شود و این مشکل بزرگی است.
مشکل سازماندهی بازار کتاب، عیب و نقد دوم اعلام شده بود که هم به دلیل وجود مافیای موجود در بازار کتاب و هم نحوه سازماندهی فروش کتاب ها مورد نقد قرار گرفت، از جمله به گفته دکتر کمالی بیشتر کتاب های موجود در بازار ترجمه ها و موضوعات غیرضروری هستند که چندان به پیشبرد امور در کشور کمکی نمی کند.
ضعف سوم در حوزه کتاب نیز مسئله فکری عنوان شد، چون افراد پژوهشگر کمتر مورد حمایت قرار می گیرند و همین عدم حمایت باعث شده تا کتاب سازی جایگزین کتاب نویسی شود و مسائل مالی مانع کتاب نویسی واقعی از سوی پژوهشگران شده است و همین موضوع باعث شده تا کتاب ها بنیه علمی لازم را نداشته باشد.
به گفته دکتر کمالی این سه مشکل باعث شده تا حوزه کتاب مورد غفلت واقع شود، اگرچه موسسه اندیشه سازان نور تلاش داشته تا هم در بخش مسائل مالی، هم پخش و سازماندهی کتاب و هم کمک به پژوهشگران و نویسندگان واقعی مشکلات را برطرف کند.
در ادامه دکتر کمالی از نویسندگان کتاب ها خواست تا به معرفی کتاب خود بپردازند.
نگاهی به کتاب اخوان المسلمین سوریه توسط دکتر فرزان شهیدی
در این نشست، دکتر فرزان شهیدی به معرفی کتاب اخوان المسلمین سوریه پرداختند و در ابتدا دلایل اهمیت سوریه را از ابتدای انقلاب اسلامی تا کنون برشمرد.
دکتر شهیدی شناخت اخوان المسلمین سوریه را با توجه به جایگاه این گروه در سوریه دارای اهمیت بیشتری برشمرد که در کتاب مذکور به آن پرداخته شده است.
با توجه به کمبود منابع درباره اخوان المسلمین سوریه به طور خاص، اهمیت کتاب مذکور بسیار بیشتر است که دکتر شهیدی به آن پرداخت و افزود غنی سازی منابع کتابخانه ای و پژوهشی ضرورت پرداختن به اثر مربوط بوده است.
به گفته دکتر شهیدی، کتاب اخوان المسلمین سوریه شامل چهار فصل است که درباره موضوعاتی از جمله نحوه شکل گیری و تاریخچه، روابط خارجی این گروه و در نهایت بحران داخلی این گروه مورد بحث قرار گرفته است.
به گفته نویسنده در این کتاب درباره خواستگاه فکری و سلفی گرایی اخوان المسلمین سوریه در کتاب بحث صورت گرفته است و گفته شده که این گروه در سوریه هم دارای انگیزه های ایدئولوژیکی بوده و هم واکنش محور بوده است و در تقابل با نظام سیاسی قرار گرفته که این نظام سیاسی حاکم در مقاطعی مجبور به سرکوب این گروه شده است.
توجه به رهبران گروه اخوان المسلمین و اهداف و رویکردها و عملکرد آن ها در سوریه تا قبل از بحران تا سال 2011 از دیگر موضوعات در کتاب مورد بحث است.
در این کتاب نسبت های دیگر گروهای سوری از جمله داعش با اخوان المسلمین نیز مورد بررسی قرار گرفته و در فصل روابط خارجی نیز به موضوع روابط اخوان المسلمین سوریه با کشورهای خارجی از جمله رابطه این گروه با ترکیه پرداخته شده است. همچنین روابط کشورهای دیگری از جمله عربستان، ایران، روسیه و کشورهای غربی و رژیم صهیونیستی نیز با اخوان المسلمین سوریه در بخش روابط خارجی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.
در فصل چهارم، فعالیت اخوان المسلمین پس از بحران تحت عنوان «اخوان در دوراهی» مورد بحث قرار گرفته و در این بخش درباره رویکرد این گروه با دولت سوریه درباره ادامه مبارزه و یا مصالحه با دولت دمشق مورد بحث قرار گرفته است.
همچنین در بخش جمع بندی، چشم انداز این گروه مورد بررسی قرار گرفته و نویسنده نتیجه گرفته است که افول اخوان المسلمین در مصر بر جایگاه این گروه در سوریه تاثیر زیادی گذاشته است. همچنین اختلافات درونی اخوان المسلمین به دلیل رقابت دو طیف رادیکالی و مبارزه جو در مقابل طیف اعتدال گرا مورد بحث قرار گرفته است و با توجه به در دست داشتن رهبری این گروه از سوی اعتدال گرایان، امید بیشتری به ادامه حیات اخوان المسلمین سوریه عنوان شده است.
نویسنده در پایان موضوع پرونده ادلب سوریه را بسیار مرتبط با وضعیت اخوان المسلمین عنوان کرده و تاکید دارد که حل موضوع ادلب سوریه تاثیر بسیاری بر وضعیت اخوان خواهد داشت، مضاف بر این که آشتی دولت ترکیه با دولت دمشق نیز بر رویکرد اخوان با دولت مرکزی تاثیرگذار خواهد بود.
دکتر پاکدامن و نگاهی به شکاف های داخلی رژیم صهیونیستی
«کتاب اسرائیل: ادامه با خاتمه» نیز کتابی بود که از سوی دکتر محمد پاکدامن، نویسنده کتاب، تهیه و معرفی شد.
به گفته نویسنده مخاطب کتاب می تواند محققان دانشگاهی، تصمیم گیرندگان و سایر علاقه مندان باشد و موضوع کتاب درباره مهمترین بحران های داخلی رژیم صهیونیستی است.
به گفته نویسنده، سه عامل باعث عدم تمرکز رهبران این رژیم به مسائل داخلی خود شده است:
نخست، مهاجر پذیری این رژیم، اتکا به آمریکا و در نهایت بحران زی بودن رژیم صهیونیستی که به طور دائم در جنگ به سر می برد.
نویسنده همچنین این سه عامل را باعث تشدید اختلافات و کشمکش داخلی در رژیم صهیونیستی می داند و به گفته وی این وضعیتنفرت پراکنی داخلی در میان گروه های داخلی و خرده قومیت های قومی و صنفی، هویت ملی این رژیم را تخریب کرده است.
نویسنده در ادامه گفت که کتاب مذکور در شش فصل تهیه شده است.
به گفته نویسنده در فصل اول با رویکردی بینابینی از دو جنبه فرد محوری و جامعه محوری به بررسی مسائل پرداخته شده و از فصل دوم به صورت موردی، شکاف های مختلف در رژیم صهیونیستی بررسی شده است. در این فصل همچنین شکاف های مذهبی و رویکردهای جدید جریان های مذهبی و تفاوت این گروه های مذهبی مورد بررسی قرار گرفته شده است.
دکتر پاکدامن، اعتراضات داخلی بویژه در میان شهرک نشینان را بسیار جدی دانست. همچنین موضوع پوپولیست در هویت سازی احزاب و گروه های مختلف مورد توجه و تشریح قرار گرفته و به گفته نویسنده رویکرد های پوپولیستی باعث رادیکال تر شدن جامعه شده است.
همچنین شکاف های متاثر از اقتصاد سیاسی و اعتراضات و کنش گری طبقه متوسط در ساخت سیاسی و اجتماعی مورد بحث قرار گرفته است و نویسنده معتقد است که هویت صنفی به صورت گسترده وارد فضای نفرت پراکنی اسرائیل شده است.
در فصل پنجم، شکاف های قومیتی در اسرائیل مورد بحث قرار گرفته که این شکاف بویژه در میان روس تباران اسرائیل بسیار برجسته است. به گفته نویسنده رویکرد نئونازی ها در رژیم صهیونیستی از همین گروه های روس تبار نشات گرفته است.
مسائل نظامی و مقوله نئوصهیونیسم نیز به عنوان یکی راهکارهای رژیم صهیونیستی در فصل ششم مورد بحث قرار گرفته است.
دکتر پاکدامن در جمع بندی کتاب تالیف شده خود تاکید کرد که تمام فصل ها به صورت پیوسته و مرتبط با هم بحران ها و شکاف های داخلی رژیم صهیونیستی را مورد بررسی قرار داده است.
نگاهی نو به موضوع «پیاده روی اربعین»
دکتر «رضا واعظی» از دیگر نویسندگان شرکت کننده در نشست معرفی کتاب موسسه اندیشه سازان نور بود که کتاب خود را با محوریت موضوع «پیاده روی اربعین» معرفی کرد.
به گفته نویسنده، موضوع پیاده روی اربعین به عنوان یک موضوع باعظمت به این دلیل که در جغرافیای مقاومت است، به طور حتم تاثیراتی در پرونده های منطقه ای دارد و با هدف بررسی این موضوع، تاریخچه این پیاده روی در چهار مرحله از زمان نهضت عاشورا و آمدن جابر مورد بررسی قرار گرفته و در دوره رژیم بعث به طور کامل این رویداد متوقف شد که به دلیل تاثیرات سیاسی آن بود و منجر به انتفاضه صفر شد و در کتاب این موضوع مورد بررسی قرار گرفته است.
نویسنده در ادامه اشاره داشت که پس از سرنگونی صدام رویداد پیاده روی اربعین از سوی عراقی ها مورد توجه واقع می شود، اگرچه تا سال 1387 در ایران و دیگر کشورها چندان مورد توجه نبود و پس از این سال است که این رویداد مورد توجه واقع می شود و اوج این رویداد از سال 1393 است که شرکت کنندگان در این مراسم چندبرابر می شود.
در فصل دوم تحت عنوان از «هویت سازی تا قدرت سازی» به عناصر قدرت و ظرفیت سازی این رویداد توجه شده است و از جمله این رویداد در حوزه جنگ نرم و دیپلماسی عمومی مورد توجه واقع شده است.
در بخش های بعدی، بهره برداری از رویداد پیاده روی اربعین از جمله تاثیرات آن بر پرونده عراق مورد بررسی قرار می گیرد و استقبال گسترده از این رویداد در سال 1393 در واقع ریل گذاری جریانات و اتفاقات در عراق را به نفع گروه های مقاومت تغییر داد و این روند تا شکست داعش حتی تا سوریه ادامه می یابد. به گفته نویسنده تاثیر رویداد پیاده روی اربعین پس از عراق در سوریه نیزمورد بحث و بررسی قرار گرفته است و خروج سوریه از چنگال تروریست با توجه به تاثیر این رویداد بسیار مورد تاکید و بررسی واقع شده است.
در فصل چهارم درباره تاثیرات رویداد پیاده روی اربعین بر جایگاه آمریکا، عربستان و رژیم صهیونیستی بحث صورت گرفته و تاثیرات تمدنی این رویداد از جمله امت سازی و سبک زندگی و ایجاد همدلی های فراملی در پرتو این رویداد مورد بحث قرار گرفته است.
همچنین به گفته نویسنده کتاب، در فصل ششم به برخی آسیب هایی که این رویداد را تهدید می کند و همچنین چشم انداز پیش روی این رویداد بزرگ توجه شده است.
دکتر بهمن و نگاهی نو به روابط ایران با ترکیه و روسیه
در ادامه نشست رونمایی از کتاب، دکتر شعیب بهمن نیز به معرفی و ارائه کتاب های تالیف شده از سوی خود با همکاری موسسه اندیشه سازان نور پرداخت.
کتاب «روابط ایران و ترکیه: شراکت، رقابت و خصومت» از جمله کتاب های تالیف شده از سوی دکتر بهمن است که وی در ابتدای بحث خود به معرفی این کتاب پرداخت.
به گفته دکتر بهمن، وجود نگاه سنتی به کتاب ها و پژوهش ها و توصیف وقایع تاریخی و عدم توجه به چارچوب های نظری، سلطه دیدگاه های چپ و همچنین تئوری زدگی از مهمترین مشکلاتی است که در حوزه پژوهش های روابط بین المللی وجود دارد. دکتر بهمن تاکید داشت که در کتاب ایران و ترکیه تلاش داشته تا چنین مشکلاتی وجود نداشته باشد و در چارچوب یک الگوی جدید مباحث مورد توجه قرار گیرد.
تاریخ روابط دو کشور، رویکردهای سیاست خارجی در ایران و ترکیه و رقابت های منطقه ای دو کشور از جمله فصول تشکیل دهنده این کتاب است.
کتاب «روسیه و ایران»، دومین کتابی بود که از سوی دکتر بهمن معرفی و ارائه شد که در آن نویسنده تلاش داشته تا بحث کند که نگاه روس ها به روابط با ایران چگونه است؟ به گفته دکتر بهمن، آثار متعددی درباره روابط ایران و روسیه در حال حاضر وجود دارد که در این آثار به طور عمده نگاهی ایرانی به روابط دو کشور وجود دارد و در بهترین وضعیت از منابع غربی ترجمه شده برای تحلیل این روابط استفاده شده است که با توجه به نگاه خصومت آمیز غرب به روسیه این نوع رویکرد، نگاه درستی به روابط با روسیه در داخل ایران ندارد.
دکتر بهمن در ادامه گفت: محرمانه بودن بسیاری از اسناد و مدارک روابط روسیه و ایران و همچنین عدم کارایی یک نظریه و یا تئوری خاص برای تحلیل روابط دو کشور از دیگر چالش های پیش رو در تحقیق پیرامون این موضوع است که باعث شده نتوان روابط مسکو و تهران را در قالب یک نظریه صرف مورد بررسی قرار داد.
نویسنده کتاب تاکید داشت که در این کتاب از منظر نگاهی روسی به روابط مسکو و تهران نگاه شده است. برهمین اساس نگاه رسانه های روسی به روابط با ایران، نگاه روس ها از چارچوب فرهنگی، نگاه از چارچوب اقتصادی، اهمیت بین المللی و منطقه ای ایران، بررسی عوامل خارجی بر نگاه روس ها به ایران مانند قدرت های بزرگ و ساختار روابط بین الملل و نگاه نخبگان روسی به ایران از جمله ولادیمیر پوتین (به عنوان مهمترین عنصر تصمیم گیرنده روسیه) در چارچوب روابط دو کشور مورد توجه واقع شده است.
به گفته دکتر بهمن، بیش از 80 درصد منابع این کتاب از منابع مطالعاتی روسی استفاده شده تا بتوان نگاه دقیق تری را به روابط دو کشور ارائه داد.
دکتر کاظمی و بررسی روابط ایران و عربستان
کتاب «روابط ایران و عربستان» از دیگر کتاب های ارائه شده در این نشست بود که توسط نویسنده کتاب، آقای دکتر «کاظمی» معرفی شد.
نویسنده درفصل اول کتاب، نگاهی تاریخی به روابط دو کشور داشته و در فصل دوم برخی تنش ها در روابط دو کشور را مورد اشاره قرار داده است.
در فصل سوم جایگاه عربستان و ایران در مسائل بیداری اسلامی، افراط گرایی و مسائل تکفیری مورد توجه قرار گرفته است و در فصل چهارم برخی از مسائل منطقه ای از جمله بحران قطر، ناتوی عربی، روابط در دوران پساافراط گرایی بحث شده و در فصل پنجم سناریوهای روابط ایران و عربستان مورد بحث قرار گرفته است.
دکتر کاظمی همچنین چشم انداز و نتیجه گیری کلی از روابط دو کشور در شرایط فعلی را در کتاب خود ارائه داده است که این چشم انداز با توجه افزایش نظامی گری در خلیج فارس، برنامه های دو کشور برای تداوم قدرت گرایی و کسب تاثیر گذاری در منطقه از سوی نویسنده ارائه شده است.
به اعتقاد نویسنده افزایش واگرایی ایران و عربستان و تداوم تنش میان روابط دو کشور در حال حاضر مهمترین توصیف وضعیت روابط دو کشور است.
دکتر زارعی و معرفی کتاب تقویم مقاومت
در پایان نشست، دکتر «سعدالله زارعی»، رئیس موسسه مطالعاتی اندیشه سازان نور ضمن تقدیر از نویسندگان کتاب های ارائه شده، این نشست را بسیار مهم عنوان کرد.
دکتر زارعی همچنین در این نشست کتاب «تقویم مقاومت» با مشارکت 23 نویسنده را معرفی کرد که هدف از تهیه آن استفاده توسط روابط عمومی ها، برنامه های عمومی و رادیو و تلوزیونی بوده است و به گفته وی با توجه به این نیاز، محتوای کتاب نیز با نگاهی رسانه ای تهیه شده است.
به گفته دکتر زارعی، کتاب تقویم مقاومت، محتوایی روایی و داستانی دارد و این به دلیل وجود جذابیت برای مخاطب است، اگرچه به گفته مدیر موسسه اندیشه سازان نور این کتاب با وجود متن 420 صفحه ای خود، اما همه تحولات مقاومت را پوشش نداده و تلاش می شود که در جلد بعدی این کتاب، تحولات دیگری از جبهه مقاومت نیز پوشش داده شود.
دکتر زارعی همچنین عنوان داشت که هر کار تالیفی که تا کنون صورت گرفته در واقع در پاسخ به نیازهای مهم در حوزه روابط بین الملل و منطقه ای برای جمهوری اسلامی ایران است و امید است که این آثار پژوهشی و تحقیقی چراغ راه مسئولان سیاست خارجی در کشور قرار گیرد.
