اولین و محتملترین فرضیه قابل طرح این است که در آستانه یک ماه تا برگزاری انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، دونالد ترامپ قصد دارد در فضایی خالی از تنش در حوزه سیاست خارجی به استقبال رقیب دموکرات خود، یعنی جو بایدن برود
الوقت - این روزها صحنه سیاسی کشور عراق به شدت تحت تاثیر خبر بسته شدن و انتقال سفارتخانه آمریکا در منطقه سبز عراق قرار گرفته است. بر اساس روایت رسانههای خبری و البته تایید وزارت خارجه آمریکا، واشنگتن به دولت عراق و شرکای دیپلماتیکش گفته که قصد دارد تا به طور کامل سفارتش در بغداد را تخلیه و آن را به اربیل منتقل کند، مگر آنکه حملات گاه و بیگاه به مقرهای دیپلماتیک آمریکا را کنترل و متوقف شود. این کنش دولت آمریکا در شرایطی است که تنها حدود 34 روز تا برگزاری انتخابات ریاست جمهوری آمریکا باقی مانده و به نظر میرسد بدون در نظر گرفتن متغیر انتخابات این کشور و ارتباط دادن آن به دایره تحولات سیاسی در کشور عراق، نمیتوان این مساله را مورد تحلیل و ارزیابی قرار داد.
با این اوصاف، اکنون پرسش مهمی که اکنون مطرح میشود این است که در مقطع کنونی کاخ سفید از طرح موضوع تعطیلی و انتقال سفارت خانه در بغداد چه اهدافی را پیگیری میکند؟ در راستای پاسخگویی به این پرسش سه فرضیه اساسی در مقطع کنونی قابل طرح است که در ادامه نوشتار به آن پرداخته میشود.
تلاش ترامپ برای دور نگه داشتن خود از بحران بزرگ در آستانه انتخابات عراق
اولین و محتملترین فرضیه قابل طرح این است که در آستانه یک ماه تا برگزاری انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، دونالد ترامپ قصد دارد در فضایی خالی از تنش در حوزه سیاست خارجی به استقبال رقیب دموکرات خود، یعنی جو بایدن برود. طی ماههای گذشته بارها سفارت خانه آمریکا در منطقه سبز بغداد مورد تهاجم و حمله موشکی قرار گرفته و شاید تعداد حملات در مدت اخیر که واشنگتن، طرح انتقال سفارت به اربیل را مطرح کرده به حداقل ممکن رسیده است.
بر اساس این فرضیه دونالد ترامپ و تیم مشاوران او در حوزه سیاست خارجی به شدت نسبت به این امر واهمه دارند که در آستانه برگزاری انتخابات، حملاتی جدی از سوی نیروهای ضدآمریکایی علیه دیپلماتها و سربازان این کشور صورت بگیرد. این مساله در فاصله زمانی چند روز تا برگزاری انتخابات آمریکا میتواند در بر هم زدن معادلات به ضرر دونالد ترامپ نقشی مهم داشته باشد؛ از همین جهت او قصد دارد برای گذار از بحران سفارت را به شهر اربیل انتقال دهد و با استقرار دیپلماتهای آمریکایی در اقلیم کرستان، خود را از بحران احتمالی دور بگیرد. هر چند این فرضیه محتمل ترین و واقعبیانهترین سناریوی ممکن است اما میتوان فرضیههای دیگری نیز مطرح کرد که اساساً در تضاد با آن قرار دارد.
آیا سورپرایز اکتبر حمله فراگیر به نیروهای عراقی است؟
فرضیه دومی که در مقطع کنونی در ارتباط با دلیل طرح بستن و انتقال سفارت آمریکا از بغداد مطرح میشود پیرامون زمینهساز واشنگتن برای انجام اقدام نظامی بزرگ علیه حشد الشعبی است. به عباراتی یکی از مسئلی که همواره از سوی رسانههای جهان مطرح شده این است که ترامپ در ماه اکتبر یعنی یک ماه قبل از انتخابات، سورپرایز یا کارت شگفتیساز خود را رونمایی میکند اما این فرضیه از اساس با اندکی بدینی بیش از حد و اغراق در سطح معادلات مطرح است. واقعیت امر این است که در مقطع کنونی آمریکا اراده و برنامه حمله فراگیر به نیروها و مقرهای حشد الشعبی را در عراق ندارد و بهوضوح نسبت به این امر آگاهی دارد که حمله به حشد الشعبی تبعات بسیار سنگینی برای نظامیان این کشور در عراق به همراه خواهد داشت.
گواه بارز این مساله را میتوان در جریان عقبنشینی چند ماه قبل آمریکاییها و نیروهای ائتلاف از پایگاههای نظامی جنوب و مرکز عراق مورد ارزیابی قرار داد. در آن مقطع فضای رسانهای و سیاسیای ایجاد شده بود که اقدام آمریکا در راستای زمینهسازی برای حمله بزرگ به نیروهای حشد الشعبی است اما بعد از عقبنشینی گسترده نیروهای آمریکایی، شاهد بودیم نه تنها حمله و تهاجمی غیرقانونی صورت نگرفت، بلکه گستره واکنش آمریکا در برابر حملات نیروهای ضد آمریکایی با مدارای بیشتری نیز مواجه شد. اساساً طرح انتقال سفارت نشان از موضع ضعف واشنگتن در برابر حملات مقاومت در عراق دارد و به این معناست که تمهیدات جنجال برانگیر ماه های گذشته مانند استقرار سیستم پدافندی پاتریوت در سفارت نیز نتوانسته است که دیوار امنیتی مورد انتظار کاخ سفید را برای نیروها و منافع اش در عراق ایجاد کند. لذا میتوان این فرضیه را که واشنگتن قصد دارد حمله گستردهای را علیه نیروهای حاضر در محوز مقاومت انجام دهد تا حدود زیادی نامحتمل مورد ارزیابی قرار داد.
استفاده از کارت کردها علیه بغداد
سومین فرضیه مطرح شده پیرامون دلیل تعطیلی سفارت آمریکا را میتوان در ارتباط با بهرهگیری آمریکا از کارت فار کردها برای نفوذ و تاثیرگذاری بر دولت عراق یاد کرد. در چند ماه گذشته فشار جریانهای سیاسی عراقی برای خروج نظامیان آمریکایی از این کشور به صورت فزآینده افزایش پیدا کرده است و به نظر میرسد کاخ سفید با اگاهی از این مساله که جایگاه آنها در عراق به شدت در حال تضعیف شدن است، قصد دارد از طریق ابزار کردها و مطرح کردن تهدید تجزیه عراق، بغداد را وادار به تسلیم شدن در برابر خواستههای خود کند. این مساله سابقهای چند دههای داشته و همواره واشنگتن از کارت فشار حمایت از کردها برای اعلام استقلال و جدا شدن از عراق بهره گرفته است. انتقال سفارت به اربیل در مقطع کنونی نیز گویای این مساله است که آمریکا قصد دارد به دولت الکاظمی اعلام کند که انتقال سفارتهای خارجی به اربیل در آینده میتوان پشتوانهای برای حمایت از استقلال کردها در شمال باشد.